Εκτίθεται κανείς στη ροή ιδεών που οδηγούν το μυαλό σε δημιουργική έκρηξη, και αναλογίζεται το αυτονόητο: την ασφυξία των ταλαντούχων ανθρώπων στην Ελλάδα. Αυτό είναι μία δεύτερη σκέψη γιατί βγαίνοντας από την 5η ημερίδα του ΕΣΩ στη Στέγη (17/2), είσαι γεμάτος από την ορμή του «νέου» και το πάθος για δουλειά. Λείπει αυτός ο καταιονισμός. Σε μία γραμμή αλληλοτροφοδότησης, η αρχιτεκτονική, το ντιζάιν, η κάθε τύπου οπτική επικοινωνία, γεννούν αυτό το «ενιαίο» κύμα, που πρεσβεύει και υποστηρίζει με σθένος το ΕΣΩ, καθώς κάθε χρόνο ανεβάζει στη δημόσια πλατφόρμα του σημαντικούς εκπροσώπους της ελληνικής δημιουργικής σκηνής. Είναι ένας θεσμός. Αρκεί να έβλεπε κανείς την κατάμεστη από νέο κόσμο Κεντρική Σκηνή της Στέγης, του Ιδρύματος Ωνάση, και θα καταλάβαινε…
Πάντως, καθώς ήταν τελευταία η παρουσίαση του αρχιτέκτονα Κυριάκου Χατζηπαρασκευά του Heatherwick Studio του Λονδίνου, η επίγευση ήταν γλυκόπικρη. Με τη βαθιά του σκέψη, ο Κυριάκος Χατζηπαρασκευάς μας εξέθεσε σε σειρά μεγάλων πρότζεκτ στο εξωτερικό, στα οποία εμπλέκεται το Heatherwick Studio, από την Garden Bridge που σχεδιάζεται στο Λονδίνο για να παραδοθεί το 2018, το πάρκο Pier55 στο Μανχάταν, την «κυψέλη» στο κάμπους στη Σιγκαπούρη, το αποστακτήριο της Bombay Sapphire στη Νότια Αγγλία ώς το πρότζεκτ της Google στην Καλιφόρνια. Και σκέφτεται κανείς ότι όλα αυτά είναι πρότζεκτ για το αύριο υπέρ της κοινωνίας, αυτό ακριβώς που λείπει από την Ελλάδα με τα μικρά ή μεσαία ιδιωτικά έργα, κρυμμένα σε προάστια ή ειδυλλιακές τοποθεσίες.
Aν εξαιρέσει κανείς το έργο του Ρέντσο Πιάνο στο Δέλτα Φαλήρου με την εθνικού διαμετρήματος δωρεά του Ιδρύματος Νιάρχου, δεν υπάρχει άλλο μεγάλο έργο αυτής της ποιότητας που να επιδρά στην κοινωνία.
Υπάρχει κέρδος, όμως, ως απόσταγμα εμπειρίας και τεχνογνωσίας (αλλά και ήθους), όπως διεξοδικά παρουσίασε η αρχιτέκτων Μαργαρίτα Βεντουράκη εκ μέρους της Betaplan, των Ελλήνων συνεργατών του μεγάλου, αυτού πρότζεκτ. Ο αρχιτέκτων Σωτήρης Τσέργας, πάντως, επεκτείνει τώρα το γραφείο του στη Στοκχόλμη (Block 722 Architects μαζί με την Κάτια Μαργαρίτογλου), από όπου μας μίλησε, μετά την παρουσίαση δύο ιδιωτικών οικιών στη Σύρο από δύο συνεργάτιδές του.
Υπάρχει όμως πάντα κάτι που δημιουργεί ένα αναπάντεχο δημιουργικό ρήγμα, που μπορεί να είναι απλώς και μια ριπή σκέψης. Καθώς παρακολουθούσα το βίντεο που παρουσίασε ο αρχιτέκτων Στέλιος Κόης (Kois Associated Architects) σκέφτηκα τη σημασία που έχει για κάθε δημιουργία η προσωπικότητα. Ο Στέλιος Κόης και οι συνεργάτες του έχουν κάνει πολλά έργα που έχουν αποσπάσει τον θαυμασμό, όπως η κατοικία στην Τήνο, με την πιο συναρπαστική θέση πισίνας, το καφέ του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης και πολλά άλλα. Είναι, όμως, ο τρόπος και η εμβάθυνση της σκέψης που παίρνει όλα αυτά τα έργα και τα αναβιβάζει σε άλλο βάθρο.
Ο Στέλιος Κόης έκανε ένα φιλοσοφικό δοκίμιο για την αρχιτεκτονική με πυλώνες την ατμοσφαιρική συναίσθηση, την υλική πραγματικότητα και τον χρόνο, προεκτείνοντας τη σκέψη του ώστε να περιλάβει το άυλο απόθεμα της κατανόησης του χώρου (θερμότητα, ήχος, μνήμη) στη διαδικασία της χωρικής αποτύπωσης και της εγκεφαλικής διεργασίας.
Η ιδιοσυγκρασιακή προσέγγιση είναι πάντα ελκυστική, ιδίως όταν το παραγόμενο έργο είναι αναγνωρίσιμο ως προς τον δημιουργό του. Οπως συμβαίνει με τα κτίρια του Δημήτρη Σοτοβίκη (Workshop Dionisis Sotovikis), που έκανε μία τολμηρή (ως προς την εξωστρέφεια) και δυναμική παρουσίαση, παρουσιάζοντας το υπό κατασκευή ξενοδοχείο στη Μιχαήλ Βόδα και ανεκτέλεστη προς το παρόν έπαυλη στο Ψυχικό. Ο Kirios Criton, με τη σταθερή παρουσία του στον χώρο του ντιζάιν, μίλησε για το «Αριστερά-Δεξιά» και το «Θα σε κάνω βασίλισσα», ενώ οι γραφίστες Κοσμάς και Φάνης Απατάγγελος (Kommigraphics) παρουσίασαν το πυκνό δίκτυο της οπτικής επικοινωνίας. Η Κατερίνα Κοτζιά (K&K Architects) εστίασε στη χρήση του graphic design στον σχεδιασμό εκθέσεων και εθνικών συμμετοχών.
Συντονιστές της 5ης ημερίδας ΕΣΩ ήταν ο Aρης Γιαννόπουλος (WoArchitects) και ο Σταύρος Μαρτίνος (αρχισυντάκτης, Archisearch.gr).
Η ημερίδα ΕΣΩ διοργανώνεται από τα περιοδικά Archisearch.gr και +Design με κύριους συντονιστές τον Βασίλη Μπαρτζώκα και τον Δημήτρη Φακίνο. www.esw.gr