Φορτηγά, χώμα και μέταλλο στις καρότσες· Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας, Αύγουστος· μια παράξενη όσο και ογκώδης εγκατάσταση, στο πλαίσιο των Αισχυλείων 2016, χτίζεται αργά αργά στα ερείπια του εγκαταλελειμμένου κτιρίου. Η εικαστικός Ελένη Πανουκλιά, με την επιμέλεια της Καλλιόπης Μηνιουδάκη, έχει βάλει στόχο να δημιουργήσει «μια πολυμεσική παρέμβαση σχεδιασμένη για να βιώνεται υπό το φως της νύχτας».
«Ζω και εργάζομαι στην περιοχή της Δυτικής Αττικής από το 2007, κέντρο της οποίας (υπηρεσιακά τουλάχιστον) είναι η Ελευσίνα. Το ότι η Ελευσίνα έχει υπάρξει κυρίως μια μεγάλη βιομηχανική ζώνη της Ελλάδας, με όλες τις συνέπειες υποβάθμισής της, ενώ παλιά έζησε τη δόξα ως πόλη λατρείας των Ελευσίνιων Μυστηρίων, με έκανε να τη βιώνω ως πόλη έντονων αντιθέσεων», λέει η εικαστικός Ελένη Πανουκλιά στην «Κ».
Με κοινά και άυλα υλικά
«Η εγκατάσταση συνδυάζει κοινά υλικά, όπως το χώμα εκσκαφής και το μέταλλο, τα οποία αντηχούν την Ελευσίνα της θεάς Δήμητρας αλλά και της σύγχρονης βιομηχανίας, και άυλα υλικά, όπως ο ήχος και το φως, με “νέα μέσα” και ένα διαδραστικό event, για το οποίο δεν θα θέλαμε να αποκαλύψουμε λεπτομέρειες πριν από τα εγκαίνια», δηλώνει στην «Κ» η επιμελήτρια Καλλιόπη Μηνιουδάκη.
Η εικαστική αυτή διαδρομή είναι το ετήσιο έργο τέχνης των Αισχυλείων 2016, το οποίο η καλλιτέχνις μελετά επί διετία, και φέρει τον αινιγματικό τίτλο «Ο,τι φωτεινό έχει να πει θα πρέπει να μείνει εικασία». «Ο τίτλος είναι πράγματι αινιγματικός», αναφέρει η κ. Μηνιουδάκη. «Πρόκειται για παράφραση που τονίζει τη φωτεινή πλευρά του έργου της Πανουκλιά και προέρχεται από μια ερμητική ρήση του Εντουαρντ Ελγκαρ για την πιο αινιγματική του σύνθεση, το “Enigma Variations”», συμπληρώνει.
Οι σκοτεινοί διάδρομοι και τα ξέφωτα, τα κρίσιμα ηχοτοπία της εγκατάστασης αλλά και η ίδια η απτή αύρα της βιομηχανικής εγκατάλειψης –κουφάρι παλιάς δόξας το Ελαιουργείο– συνιστούν μια συνθήκη, όπου, βιωματικά και σχεδόν επιτακτικά, οι προσωπικές ιστορίες συναντούν τη συλλογική Ιστορία, εντούτοις «το τι θα βιώσει ο θεατής αποτελεί στοίχημα αυτού του έργου», λέει η κ. Μηνιουδάκη.
Παράδοξος ρόλος
Ο ήχος και το φως, από μεριάς τους, παίρνουν έναν παράδοξο, αλλά κρίσιμα συμπληρωματικό ρόλο· ενώ σπάνε την ησυχία, την ίδια στιγμή ωθούν τον επισκέπτη στην απαραίτητη σιγαλιά, ώστε να έρθει αντιμέτωπος με –τι άλλο;– τον εαυτό του. Τα δύο αυτά άυλα στοιχεία θα μας υποβάλουν σε μια ατμόσφαιρα η οποία ισορροπεί, με τη σειρά της κι εκείνη, μεταξύ στοχαστικής ησυχίας και δημιουργικού «θορύβου», μεταξύ, πάλι, φωτός και σκότους. «Η δουλειά μου γενικότερα περιέχει έντονα στοιχεία αντιθέσεων προσπαθώντας να εστιάσει κάθε φορά σε εκείνη την “αόρατη” σχέση ανάμεσά τους», σημειώνει η Ελένη Πανουκλιά.
Για… τολμηρούς
«Η Πανουκλιά φωτίζει αινιγματικά το σκοτάδι, ενορχηστρώνοντας αφυπνιστικές πολυαισθητηριακές εξερευνήσεις του ορατού και του αόρατου. To έργο δεν θα ήταν ολοκληρωμένο χωρίς τη συμβολική, αποκαλυπτική ανατροπή του σκότους, η οποία επιφυλάσσεται αποκλειστικά για εκείνους που θα τολμήσουν να εισέλθουν μόνοι στον μοναδικό χώρο που η Πανουκλιά έχει αφήσει προσβάσιμο», αναφέρει, καταλήγοντας, χαρακτηριστικά η Καλλιόπη Μηνιουδάκη.
«Ο,τι φωτεινό έχει να πει θα πρέπει να μείνει εικασία». Επιμέλεια: Καλλιόπη Μηνιουδάκη, σχεδιασμός ήχου: Coti K., υπεύθυνη παραγωγής/σύμβουλος σχεδιασμού: Γεωργία Βουδούρη, σχεδιασμός φωτισμού: Κατερίνα Μαραγκουδάκη, φωτογραφία: Βασίλης Ξενιάς. Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας. Εγκαίνια στις 3 Σεπτεμβρίου, στις 21.00. Η έκθεση θα είναι ανοικτή έως τις 15 Νοεμβρίου 2016, από 20.00 έως 00.00.