Ηταν τέλη Ιουλίου του 2008, στο πυρακτωμένο φως του μεσημεριού, που πέρασα το κατώφλι του σπιτιού του Γιάννη Μόραλη στην Αίγινα. Με περίμενε στην πόρτα, φορούσε μπεζ παντελόνι, γαλάζιο πουκάμισο, τις κλασικές τιράντες και αυτό το κομψότατο αγαπημένο δαχτυλίδι στον παράμεσο του αριστερού χεριού, με το οποίο έγραφε και ζωγράφιζε. Το σπίτι –σχεδιασμένο από τον Αρη Κωνσταντινίδη με εμφανές σκυρόδεμα παντού– είχε τη δροσιά του σκιερού καταφυγίου.
Μιλήσαμε, μου έδειξε τα σύνεργά του, τα σχέδια, το άδειο καβαλέτο και ύστερα καταλήξαμε δίπλα στη θάλασσα για μεσημεριανό ψαράκι. Η Αίγινα ήταν ένα κέλυφος χαράς, ανανέωσης, αναμνήσεων, η «πατρίδα» που επέλεξε μετά την Αρτα.
Ο Μόραλης είχε μια ιδιαίτερη –ερωτική σχεδόν– σχέση με το νησί. Αλλωστε, το έλεγε συχνά: «Με ρωτούν τι βρίσκω στην Αίγινα. Είναι σαν να μου λένε γιατί μου αρέσει μια συγκεκριμένη γυναίκα. Μα απαντιούνται αυτά; Μου ασκεί τρομερή γοητεία, αυτό είναι…». Την πρωτοανακάλυψε το 1950 και αργότερα πήρε την απόφαση να κτίσει το σπίτι του. Δεν ήταν μονάχα η θερινή του κατοικία, αλλά το μέρος όπου περνούσε τον μισό του χρόνο, εκεί όπου συγκροτούσε τις δυνάμεις του, όπου έβρισκε τους αγαπημένους του φίλους και συνοδοιπόρους: τον Νίκο Νικολάου, τον Χρήστο Καπράλο και βέβαια την γκαλερίστα Πέγκυ Ζουμπουλάκη. Είναι, λοιπόν, φυσικό ο τόπος αυτός που τόσο τον αγάπησε να του ανταποδώσει την τρυφερότητα με μια μεγάλη έκθεση, η οποία εγκαινιάζεται αύριο Παρασκευή στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο, καθώς και στο Αρχαιολογικό Μουσείο του νησιού. Είναι το πρώτο μεγάλο εκθεσιακό αφιέρωμα του Ετους Μόραλη που κήρυξε το ΥΠΠΟ, καθώς εφέτος κλείνει ένας αιώνας από τη γέννησή του. Τη διοργάνωση της έκθεσης έχει επωμιστεί ο δήμος, ενώ την επιμέλεια ανέλαβαν η Δάφνη Ζουμπουλάκη, ο Γιώργος Καλόφωνος και η Βάσω Καλουδιώτη.
Η έκθεση περιλαμβάνει περίπου 40 έργα του ζωγράφου που προέρχονται από την Πινακοθήκη Χατζηκυριάκου-Γκίκα του Μουσείου Μπενάκη, τη Συλλογή Σωτήρη Φέλιου, τη Συλλογή Eργων Τέχνης της Alpha Bank, τη συλλογή της Πέγκυς Ζουμπουλάκη και άλλες ιδιωτικές συλλογές, ορισμένες από τις οποίες βρίσκονται στην Αίγινα. Θα εκτεθούν επίσης δέκα φωτογραφίες του πρόσφατα χαμένου διακεκριμένου Γάλλου φωτογράφου Jean-François Bonhomme από τα εργαστήρια του καλλιτέχνη στην Αθήνα και την Αίγινα.
Το αφιέρωμα, που εντάσσεται στο πλέγμα εκδηλώσεων της 8ης Γιορτής Φιστικιού Αίγινας, περιλαμβάνει επίσης έκθεση στον ιστορικό Πύργο του Μαρκέλλου, στο κέντρο της πόλης, με σχέδια, εκδόσεις, καθώς και μία έκθεση σε επιμέλεια Βάσως Καλουδιώτη και Iριδος Κρητικού με έργα μαθητών και φίλων του, που θα στεγαστεί επίσης στον περίφημο πύργο. Πρόκειται για τους (μαθητές) Κατερίνα Γιάννακα, Σταύρο Ιωάννου, Αλέκο Σπανούδη και τους (φίλους) Νεκτάριο Κοντοβράκη και Ανδρέα Γεωργιάδη.
Σημαντική είναι και η διάλεξη της δρος Ιστορίας της Τέχνης Φανής-Μαρίας Τσιγκάκου, με θέμα «Ο δικός μας Γιάννης Μόραλης», το Σάββατο στην αυλή του Λαογραφικού Μουσείου. Η πρώτη εκδήλωση προς τιμή του Μόραλη στο νησί έγινε στις 29 Ιουλίου, όταν τοποθετήθηκε (προσωρινά) στο παλαιό λιμάνι το μεγάλο γλυπτό «Χωρίς τίτλο» (2004), δωρεά στον Δήμο Αίγινας της Πέγκυς Ζουμπουλάκη.