Ελλάς, Γαλλία 200 χρόνια φιλία

Ελλάς, Γαλλία 200 χρόνια φιλία

4' 8" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Oh, la la!» αναφώνησαν οι Γάλλοι στα μουσεία Στρατού και Ευγένιου Ντελακρουά στο Παρίσι, όταν διάβασαν το κόνσεπτ με τα νέα, άγνωστα στοιχεία, που αποκαλύπτουν οι δύο παράλληλες εκθέσεις «Ντελακρουά» και «Φιλιποτό» στο Τελλόγλειο Ιδρυμα Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Τον ίδιο ενθουσιασμό επέδειξαν και τα στελέχη ελληνικών μουσείων όταν είδαν να αξιοποιούνται έργα από τις αποθήκες και τις προθήκες τους για να φωτίσουν αθέατες πλευρές από μεγάλα ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν και ταυτόχρονα συνέδεσαν τις δύο χώρες: Την Επανάσταση του 1821, την Πολιορκία του Παρισιού το 1870 και τους πρώτους Σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες (1896) στην Αθήνα.

«Ο Ντελακρουά σκηνοθετεί το ’21» δεν είναι μια έκθεση φιλελληνικών έργων ούτε μια εικονογράφηση του Αγώνα ή μια εικαστική προσέγγιση που φέρνει σε αντιπαράθεση τον ρομαντισμό του Γάλλου δημιουργού με τα ελάχιστα σωζόμενα ζωγραφικά πανοράματα-ολογράμματα του 19ου αιώνα για την «Πολιορκία του Παρισιού» του μεταγενέστερου συμπατριώτη του Ανρί Φελίξ Εμανουέλ Φιλιποτό που εκτίθενται για πρώτη φορά. Στοιχειοθετούν το σκηνοθετικό υπόβαθρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας ενός ρομαντικού φιλέλληνα καλλιτέχνη, του Ντελακρουά, κυρίως, την έμπρακτη φιλία των Ελλήνων προς τους δοκιμαζόμενους Γάλλους σε μια από τις πιο τραγικές-ταπεινωτικές στιγμές της ιστορίας τους.

Από τον σύνθετο καμβά αντλούμε δύο άγνωστες σελίδες: το εθελοντικό κίνημα των Ελλήνων που πολέμησαν στο πλευρό των Γάλλων κατά τη διάρκεια του γαλλοπροσωπικού πολέμου (1870-1871) και τη σκηνοθετική-σκηνογραφική διάσταση του Ντελακρουά πάνω στα εμβληματικά του έργα «Σφαγές της Χίου» και «Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου». Τις τεκμηριώνουν ζωγραφικά έργα, αντικείμενα και ντοκουμέντα, δάνεια από γαλλικά και ελληνικά μουσεία.

Αυθεντικές ανατολίτικες φορεσιές από την Ελλάδα των αρχών του 19ου αιώνα, με τις οποίες ο Ντελακρουά «έντυσε» ζωγραφικά την αλληγορική «Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου» και την καθιστή γυναικεία φιγούρα στις «Σφαγές της Χίου» (1824) βγαίνουν για πρώτη φορά από τις αποθήκες του μουσείου Ντελακρουά. Ενα μακρύ βελούδινο κομψό πανωφόρι με τα ξεβαμμένα σήμερα χρώματα από το μπλε καφτάνι Ελληνίδας γυναίκας και ένα οθωμανικό μεταξωτό μαντό με κεντημένα μπουκέτα λουλουδιών, ήταν δύο από τα ανατολίτικα αντικείμενα που ο ρομαντικός ζωγράφος διατηρούσε σε ένα μαροκινό μπαούλο στα ατελιέ του σ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του.

«Η έκθεση ξεφεύγει από μια εικαστική ή ιστορική καθαρά ανάλυση, οδηγεί τον θεατή να ανακαλύψει τον τρόπο δημιουργίας, οργάνωσης, λειτουργίας του καλλιτέχνη», επισημαίνει η γ.γ. του Τελλόγλειου Ιδρύματος καθηγήτρια στο ΑΠΘ Αλεξάνδρα Γουλάκη – Βουτυρά. Ο Ντελακρουά, εξηγεί στην «Κ», δεν ήρθε ποτέ στην Ελλάδα. Ταξίδεψε μόνο στο Μαρόκο και στο Λονδίνο. Συγκινημένος από τον απόηχο των δύο τραγικών εξεγέρσεων, επηρεασμένος από την ποίηση του Βύρωνα και αποφασισμένος να κερδίσει την αναγνώριση μετά τη διάκριση του Ζερικό με τη «Σχεδία της Μέδουσας» στο salon, σχεδιάζει τις σφαγές της Χίου.

Αγοράζει τις ελληνικές φορεσιές από τον φιλέλληνα ζωγράφο φίλο του Zιλέ – Ρόμπερτ Ογκούστ, ανατρέχει στις πληροφορίες του συνταγματάρχη Ολιβιέ Βουτιέ και κατορθώνει, «σκηνοθετώντας» το θέμα θύμα-θύτη, να μετατρέψει το έργο «Σκηνές των σφαγών της Χίου. Ελληνικές οικογένειες περιμένουν τον θάνατο ή τη σκλαβιά», σε διαμαρτυρία.

Οι εθελοντές της Legion Grecque

Αν ο Ντελακρουά ήταν ο υμνητής της ελληνικής Επανάστασης, ο Φιλιποτό ήταν ο «φωτορεπόρτερ» της ιστορίας της Γαλλίας στην Ελλάδα. Δέκα πίνακες, μοναδικά αποσπάσματα ενός από τα ελάχιστα σωζόμενα ζωγραφικά πανοράματα του 19ου αιώνα της «Πολιορκίας του Παρισιού» που είχαν την τύχη να καταλήξουν, έπειτα από μυθιστορηματική περιπέτεια στη συλλογή του Τελλόγλειου, αποτέλεσαν το κίνητρο πολυεπίπεδης πολυετούς έρευνας. Μέσα από αυτήν ξεπηδά η δράση των ελληνικών εθελοντικών σωμάτων L.G. στον γαλλοπρωσικό πόλεμο και στην Παρισινή Κομμούνα.

Η έρευνα της ιστορικού τέχνης του Τελλόγλειου Ιδρύματος Χριστίνας Τσαγκάλια φωτίζει ακόμα και τα ονόματα Ελλήνων μαχητών. Η ιδέα του εθελοντισμού γεννήθηκε μετά την αιχμαλωσία του Ναπολέοντα Γ΄ (9/2/1870) και ολοκληρώνεται το 1871. Περίπου 1.500 Ελληνες, επηρεασμένοι από τον ελληνικό Τύπο, ενσωματώθηκαν σε διάφορα συντάγματα με μαζικότερη συγκέντρωση στον στρατό Βοσγίων υπό τον Τζιουζέπε Γκαριμπάλντι και στον στρατό του Λίγηρα υπό τον ελληνικής καταγωγής Κάρολο Βούρβαχη και τον Alfred Chanzy. Η ελληνική κοινότητα της Μασσαλίας τους ενίσχυσε με καινούργιες στολές που έφεραν τα διακριτικά L.G. (Legion Grecque).

Οι ενέργειές τους προκάλεσαν την αντίδραση του Γερμανού πρέσβη De Wagner, ο οποίος με διάβημα διαμαρτυρίας στην ελληνική κυβέρνηση πρότεινε τη στέρηση της ελληνικής υπηκοότητας. Η επιστροφή στην Ελλάδα όσων επέζησαν σηματοδότησε σειρά εξελίξεων, καθώς πολλοί προέρχονταν από τις τάξεις του ελληνικού στρατού. Παραπέμφθηκαν σε δίκη για λιποταξία και παρά την υπεράσπισή τους από τον Θόδωρο Ι. Κολοκοτρώνη, εγγονό του αγωνιστή, όλοι οι βαθμοφόροι καταδικάστηκαν σε διετή φυλάκιση και καταναγκαστικά έργα.

Τριακόσια ονόματα από το κίνημα των Ελλήνων εθελοντών θα είναι αναρτημένα δίπλα στη μακέτα της Ροτόντας – το κτίσμα που φιλοξένησε το Πανόραμα «Η πολιορκία του Παρισιού» του Φιλιποτό έξω από το Παναθηναϊκό Στάδιο στους πρώτους Σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες (1896). «Σίγουρα κάποιοι από τους Ελληνες εθελοντές είδαν το Πανόραμα το 1896», αναφέρει η κ. Τσαγκάλια. «Δεν ξέρουμε αν οι πολεμικές σκηνές ξύπνησαν μνήμες. Ξέρουμε όμως τα εγκωμιαστικά σχόλια από τον ελληνικό και γαλλικό Τύπο αλλά και το ποίημα “Ωδή στους Ελληνες Εθελοντές” του Βικτόρ ντε Λαπράντ εμπνευσμένο από τη δράση των γενναίων Ελλήνων».

​​Την έκθεση που διοργανώνεται υπό την αιγίδα της γαλλικής προεδρίας θα εγκαινιάσει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος στις 18 Οκτωβρίου.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή