Συνήθως, πλοία, γέφυρες, πλατείες και δρόμοι παίρνουν τα ονόματά τους από ανθρώπους που επιτέλεσαν σπουδαίο έργο στη ζωή τους. Μέχρι σήμερα κανείς δεν είχε σκεφτεί να δώσει το όνομα μιας προσωπικότητας σε ένα υπερήφανο βιομηχανικό φουγάρο. Κι όμως, αυτή η ονοματοθεσία, που πραγματοποιήθηκε σε ειδική εκδήλωση το Σάββατο στο Ελαιοτριβείο – Μουσείο Βρανά στον Παπάδο της Μυτιλήνης, ήταν η πιο ταιριαστή εκδήλωση μνήμης για τον Νίκο Κούνδουρο. Ο σκηνοθέτης «έφυγε» φέτος τον Φεβρουάριο από κοντά μας, αφήνοντας έντονα το στίγμα του στον κινηματογράφο. Πάλεψε όμως και για κάτι ακόμα, λιγότερο γνωστό στο ευρύ κοινό: Επί 20 χρόνια διετέλεσε πρόεδρος της Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας «Αρχιπέλαγος», που δημιουργήθηκε το 1997 με στόχο τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς του Αιγαίου. Συναπαρτίζεται από μια δραστήρια ομάδα, με ηγετικά μέλη τον Νίκο Σηφουνάκη, τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, τον Αγγελο Δεληβορριά κ.ά., που μαζί με ενεργούς πολίτες μοιράζονται και παλεύουν για το ίδιο όραμα.
Ανάμεσα στα σημαντικά πεπραγμένα του «Αρχιπελάγους» είναι και η διάσωση του ελαιοτριβείου. Πρόκειται για ένα από τα πιο γοητευτικά κτίρια της βιομηχανικής εποχής στη χώρα μας, που λειτούργησε από το 1887 έως και το 1970. Ηταν ένα από τα πρώτα ατμοκίνητα εργοστάσια της Λέσβου, το οποίο ανήκε μάλιστα στην οικογένεια της μητέρας του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη. Οταν αγοράστηκε από τα μέλη της εταιρείας, το 1999, ήταν σε άθλια κατάσταση. Οι εργασίες αποκατάστασης ξεκίνησαν το 2005 και διήρκεσαν τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Εγκαινιάστηκε το 2009, εξοπλισμένο με λειτουργούντα μηχανήματα εκείνης της εποχής που βρέθηκαν σε άλλο εργοστάσιο, αγοράστηκαν και συντηρήθηκαν. Στους χώρους του γίνονται εκδηλώσεις και φιλοξενούνται μόνιμες εκθέσεις, με αναφορά στο κτίριο αλλά και τον Οδυσσέα Ελύτη.
Ο Κούνδουρος πίστεψε αταλάντευτα στην προσπάθεια της αποκατάστασης, που ξεκίνησε ο Νίκος Σηφουνάκης, και έκανε πολλές αυτοψίες στον χώρο. Του είχε τραβήξει την προσοχή η καμινάδα του εργοστασίου, «που δήλωνε τη δόξα, τη λάμψη και την περηφάνια των ανθρώπων εκείνου του καιρού», όπως έλεγε συχνά για τους εργάτες που έδωσαν πνοή στο εργοστάσιο. Ετσι λοιπόν, μετά τον θάνατό του, τα μέλη της εταιρείας σκέφτηκαν ότι θα ήταν πολύ καταλληλότερο να δοθεί το όνομά του στο φουγάρο που τόσο αγαπούσε και θαύμαζε, παρά σε μια αίθουσα του Μουσείου. Οπερ και εγένετο, με την παρουσία της αγαπημένης του συζύγου Σωτηρίας Ματζίρη – Κούνδουρου αλλά και της θυγατέρας του Διαλεχτής, σε μια πολύ συγκινητική βραδιά στο Ελαιοτριβείο Βρανά. Προτού αποκαλυφθεί η πλακέτα, το Σάββατο, μίλησαν πολλοί αγαπημένοι φίλοι του σκηνοθέτη. Ο σκηνοθέτης Μάνος Ευστρατιάδης υπογράμμισε πως η μοίρα τον προίκισε με σπουδαίες αρετές, τις οποίες τίμησε σε όλη του τη ζωή. Ο ομότιμος καθηγητής Κωνσταντίνος Τσουκαλάς τόνισε πως ο Κούνδουρος με την προσωπικότητά του «ενέπνεε όπως ανέπνεε». Ο κριτικός κινηματογράφου Γιάννης Μπακογιαννόπουλος αναφέρθηκε στις ταινίες του και ο Νίκος Κωνσταντάρας, ο οποίος είχε πολυετή προσωπική σύνδεση με τον Κούνδουρο, μίλησε για τον χαρισματικό και γενναιόδωρο χαρακτήρα του σκηνοθέτη. Ο Νίκος Σηφουνάκης αποκάλυψε πως η αρχιτεκτονική ήταν μια άλλη μεγάλη αγάπη του Κούνδουρου. Η εκδήλωση πλαισιώθηκε από έκθεση φωτογραφίας από το κινηματογραφικό του έργο και προσωπικών αντικειμένων του –την επιμελήθηκε η Μαρία Καραμητσοπούλου–, η οποία θα διαρκέσει μέχρι τις 30/10.