«Από ποιες χώρες κατάγονται οι καλλιτέχνες;» ρώτησε κάποιος από το κοινό στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου της 6ης Μπιενάλε Θεσσαλονίκης. Αφελής ερώτηση, θα σκεφτόταν κανείς. Κι όμως. «Πολλοί καλλιτέχνες είναι “διασπορικά αντικείμενα”, αλλού μένουν και δουλεύουν, αλλού γεννήθηκαν. Επίτηδες δεν αναφέρονται οι χώρες τους στο πρόγραμμα», εξήγησε η διευθύντρια της Μπιενάλε και του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης Συραγώ Τσιάρα, δίνοντας με αυτόν τον συμβολικό τρόπο το στίγμα του φετινού θέματος της διοργάνωσης, τις «Φαντασιακές Εστίες».
Συνολικά 96 καλλιτέχνες και ομάδες από 37 χώρες, ανάμεσά τους και καλλιτέχνες της «ακυρωμένης» Μπιενάλε του Τσανάκαλε και οκτώ εικαστικοί που συμμετείχαν στο πρώτο πρόγραμμα residency της διοργάνωσης, πραγματεύτηκαν τη μεταβαλλόμενη έννοια της «εστίας», του οικείου και του ανοίκειου στους τέσσερις χώρους που φιλοξενούν το κεντρικό πρόγραμμα της έκθεσης, το οποίο ανοίγει αύριο για το κοινό.
Στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης το «φαντασιακό» υπερέχει, ενδεικτικά, με τα νέα μοντέλα κατοικιών που προτείνει η Αλίσια Φάρμις για μονογονεϊκές ή ομόφυλες οικογένειες, το ξυλοκιβώτιο του Δημήτρη Τάταρη μέσα στο οποίο διαταράσσεται η ησυχία ενός τυπικού σπιτιού, ενώ παράλληλα προβάλλεται ένα βίντεο-ρεπορτάζ της μεταναστευτικής κρίσης, το διαστημικό δωμάτιο της Δευτέρας «Παρουσίας» του Αρσεν Ζιλγιάφ και τα σωματικά βίντεο της περφόρμερ Αννα Μεντιέτα (1948-1985).
Το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης φιλοξενεί έργα με έντονο το πολιτικό στοιχείο της αναγκαστικής μετακίνησης, όπως το βίντεο «Πατρίδα» του γνωστού Τούρκου καλλιτέχνη Χατίλ Αλτίντερε, έργα προβληματισμού για το θέμα της υπηκοότητας, όπως το Citizen-Ex για την «αλγοριθμική υπηκοότητα» που προκύπτει από τις επισκέψεις μας στο Διαδίκτυο, αλλά και τα γλυπτά του Ανδρέα Λόλη που αποσυνδέουν το μάρμαρο από τις «υψηλές» του αξίες και το μεταμορφώνουν σε παλέτες, σακούλες σκουπιδιών και αυτοσχέδιες κατασκευές επιβίωσης.
Εγκαταστάσεις και διαδραστικά έργα μεγαλύτερης κλίμακας φιλοξενούνται στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, όπως η «πειραγμένη» παιδική χαρά της Αντιγόνης Τσαγκαροπούλου, ενώ στην Αγιορείτικη Εστία που εντάσσεται στον κεντρικό κορμό της έκθεσης φιλοξενούνται έργα με τελετουργικές αναφορές, όπως η εγκατάσταση της Πέγκυς Κλιάφα που σχολιάζει τη θεοποίηση των φαρμάκων ως είδος καθημερινής χρήσης.
Η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης κλείνει φέτος 10 χρόνια ζωής και, όπως τόνισε η διευθύντρια του ΚΜΣΤ Μαρία Τσαντσάνογλου, η απόφαση του φορέα να αναλάβει την επιμέλεια της διοργάνωσης η ομάδα επιμελητών του μουσείου ήταν μια σκέψη που ωρίμασε με τα χρόνια και όχι συνέπεια του χαμηλού μπάτζετ της έκθεσης, που ανέρχεται σε περίπου 200.000 ευρώ.
6η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, Κεντρική Εκθεση 30/9 – 14/1/2018