Θρυλικές παρέες και μοναχικές μορφές όρισαν αυτό που θα λέγαμε «εικαστικό εκτόπισμα» δύο νησιών. Η Αίγινα και η Υδρα γέννησαν διαχρονικά αυτές τις «εξαίσιες εντοπιότητες», μέσα από εκείνο το άυλο και φευγαλέο έλασσον που γίνεται μέγα, με έναν τρόπο απροσδιόριστο και απροσδόκητο. Ανεξάντλητη η διάθεση και η δυνατότητα να ερευνήσει κανείς το πώς και το γιατί αυτά τα δύο νησιά του Αργοσαρωνικού, τόσο διαφορετικά μεταξύ τους, έγιναν πατρίδες ζωγράφων και γλυπτών, συγγραφέων και λογίων, για ποιο λόγο γεννούν διαρκώς ποίηση με την έννοια της εγγενούς φιλοκαλίας και της χειρωνακτικής φροντίδας.
Η Αίγινα και η Υδρα, ως δύο πατρίδες ζωγράφων και πάσης φύσεως ποιητών, ήταν το έναυσμα για μια συζήτηση, την πρώτη μιας σειράς που ξεκίνησε την περασμένη Παρασκευή στο Ιδρυμα Θεοχαράκη με την επιμέλεια της ιστορικού τέχνης Ιριδος Κρητικού. Είναι οι «Μικρές Γεωγραφίες της Ζωγραφικής», μια σειρά συναντήσεων για τα απογεύματα της Παρασκευής που φωτίζουν «επιλεγμένους τόπους με αφορμή φίλους εικαστικούς».
Με καλεσμένους ζωγράφους τον Ανδρέα Γεωργιάδη, πολιτογραφημένο «Αιγινήτη» από το 2000 και τον Αλέξη Βερούκα, «Υδραίο» καθ’ έξιν και από επιλογή, ξετυλίχθηκαν δύο παράλληλες μυθολογίες που έφεραν σε γνώση και στη μνήμη πρόσωπα και τοπία και χρώματα και διαθλάσεις φωτός, ως χυτευτά και αέρινα στοιχεία, ως δομικό υλικό αναμνήσεων και αντανακλάσεων.
Αυτές οι εξαίσιες εντοπιότητες στις οποίες ξανά και ξανά αναφερόταν η Ιρις Κρητικού αρμολογώντας θραύσματα προσωπικών βιωμάτων (καθώς και η ίδια συνδέεται οικογενειακώς με την Αίγινα) μαζί με κείμενα και αφηγήσεις του Τσαρούχη και του Βάρναλη και του Πικιώνη με αποστάγματα κρίσεων και δημιουργικών εμμονών, καθώς ξετυλιγόταν το αχανές μιας προθήκης ζωγράφων και χειρωνακτών του πνεύματος, έδιναν σταδιακά την εντύπωση μιας πλήρους πνευματικής παρακαταθήκης του τόπου.
Υπήρχε ένα νήμα που έδινε στη συζήτηση μια αύρα οικειότητας και συναισθηματικής εγρήγορσης. Ηταν τα κείμενα που διάβαζε η Ιρις Κρητικού (τα λόγια του Τσαρούχη για τον Παπαλουκά, π.χ., ή της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ, βαφτισιμιάς του Καζαντζάκη) που έδεναν σαν σφραγίδες τη ροή της εικαστικής αφήγησης που βλέπαμε στην οθόνη. Η Αίγινα του Στέφανου Λάντσια, με την αρχετυπική Αφαία, του Γιάννη Παππά, του Μαλέα, του Στέρη, του Μπαρκόφ, του Παπαλουκά, του Μανουσάκη, του Ανδρέα Βουρλούμη με τις ντελικάτες υδατογραφίες του… Και η αναφορά στα χρώματα: φαικόκκινο, σταχτοπράσινο, βαθυγάλανο.
Με τον Σπύρο Βασιλείου και την κομβική ζωγραφική του για τη μυθολογία της Αίγινας, τον Γιάννη Μόραλη, τον Χρήστο Καπράλο, τον Νίκο Νικολάου, τον Νίκο Στεφάνου ως τους νεότερους, τον Σταύρο Ιωάννου (πόσο συγκινητικά τα λόγια για τον πρόωρα χαμένο ζωγράφο), τον Αλέκο Σπανούδη, τον Κώστα Βαρώτσο, τον Παύλο Σάμιο…
Ολη η συζήτηση, όπως κεντήθηκε αβίαστα και τόσο ουσιαστικά, από τον Ανδρέα Γεωργιάδη και τον Αλέξη Βερούκα, πλαισιώνοντας την Ιριδα Κρητικού, συναιρέθηκε σε βασικές έννοιες: στην εξόρυξη του όχι προφανούς (όπως έκανε, π.χ., ο Κυριάκος Κρόκος στην αρχιτεκτονική και στη ζωγραφική του) και στην ποίηση του ελάσσονος. Το Ελλάνιο Ορος της Αίγινας που το ανάγλυφό του με θέρμη έχει ζωγραφίσει ο Ανδρέας Γεωργιάδης, ή τα βράχια της Υδρας, που με όλη την γκάμα του φωτός, με ροδί, γαλανές και σταχτιές ανταύγειες έχει ζωγραφίσει ο Αλέξης Βερούκας, έδεναν το γλυπτικό ανάγλυφο των δύο νησιών, τόσο διαφορετικών ωστόσο, ως προς τη σχέση τους με τη γη και τον θόλο του ουρανού.
Για την Υδρα, που, όπως είπε ο Αλέξης Βερούκας, τη νύχτα αποκαλύπτει ως έκλαμψη τον μυστικό της κόλπο, η αφήγηση άγγιζε τον Γιάννη Μόραλη και τον Παναγιώτη Τέτση, φυσικά, τον Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα και τον Τζων Κράξτον, τον Περικλή Βυζάντιο (που επέδρασε σημαντικά στην Υδρα), στον Αστεριάδη, και στον Σπυρόπουλο, και στον Πρέκα… ως τους νεότερους τον Τούντα, τον Μαδένη, τον Κόττη. «Το ελάχιστο μπορεί να γίνει το παν», είπε ο Αλέξης Βερούκας, που τώρα εστιάζει το ενδιαφέρον του στη γεωμετρία και στην κρυπτική κάτοψη των δρόμων της Υδρας από ψηλά…
Κρατώ την εικόνα από τα δέντρα της Αίγινας και τη γεύση της γης της από τον Ανδρέα Γεωργιάδη και τα βραχώδη ανάγλυφα της Υδρας από τον Αλέξη Βερούκα. Μια συνάντηση που καταγράφεται ως μι πατριδογνωσία εικαστικής ενσυναίσθησης.
Η επόμενη συνάντηση θα γίνει στο Ιδρυμα Θεοχαράκη, την Παρασκευή 1η Δεκεμβρίου, ώρα 6μμ. Η Ιρις Κρητικού συζητά με την Γεωργία Μπλιάτσου για την εικαστική Λάρισα και με τον Γιώργο Σαλταφέρο για την εικαστική Ανδρο.