Ο αγγειοπλάστης Μηνόδωρος, φτιάχνοντας ένα ταπεινό σκεύος πριν από περίπου 2.000 χρόνια, δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι το όνομά του θα ακουγόταν ξανά τόσους αιώνες αργότερα, από ανθρώπους που ζουν σε μια τόσο διαφορετική εποχή. Και όμως η τύχη τα έφερε έτσι ώστε η λαβή από λάγυνο που βγήκε από τον βυθό των Αντικυθήρων φέρει την υπογραφή του. Μπορεί να μην έχει την εντυπωσιακή ομορφιά του χεριού του χάλκινου αγάλματος που έβγαλαν στην επιφάνεια οι δύτες το φθινόπωρο. Και σίγουρα δεν έχει το βάρος της προσδοκίας, όπως το μυστηριώδες δισκοειδές αντικείμενο που η επικεφαλής της Εφορίας Εναλίων Αρχαιοτήτων δρ Αγγελική Σίμωση λέει πως μπορεί να είναι το χάλκινο «καπάκι» του διάσημου μηχανισμού. Σίγουρα, όμως, είναι ένα βαθιά συγκινητικό θραύσμα του παρελθόντος, ένα από τα εκατοντάδες που μας έχει δώσει το ναυάγιο.
Χθες, είχαμε την ευκαιρία να ξεναγηθούμε στη νέα έκθεση του Ιδρύματος Λασκαρίδη στον Πειραιά με 37 εκθέματα, σοδειά των ερευνών που έχουν κάνει οι αρχαιολόγοι από το 2014 μέχρι και το 2017. Ξύλινα τμήματα του πλοίου, χρηστικά αντικείμενα, κοσμήματα γυναικών, δόρατα από αγάλματα, ρωμαϊκά γυαλιά, καρφιά, ελάσματα τμήματα της διακόσμησης, κομμάτια από αγάλματα, οι σιωπηλοί μάρτυρες ενός παζλ που συμπληρώνεται σταδιακά και φτιάχνει την εικόνα ενός εκπληκτικού σε αξία και ομορφιά φορτίου που πήγαινε από την Ελλάδα στη Ρώμη.
Η προσπάθεια χαρτογράφησης, αλλά και ενός καινούργιου τρόπου «χωροθέτησης» των ευρημάτων είχε ξεκινήσει ήδη το 2012 με την αρωγή της σύγχρονης τεχνολογίας. Χάρις σε αυτήν, δημιουργήθηκε ένα ειδικό «φωτομωσαϊκό» του βυθού και κάθε αντικείμενο που εντοπίζεται τοποθετείται στον χάρτη, ήδη από την πρώτη στιγμή, με τη βοήθεια ενός υποβρύχιου τάμπλετ! Μπορεί οι Συμιακοί δύτες να βρήκαν τυχαία το ναυάγιο το 1900 και ο Κουστό να το επισκέφθηκε το 1976, αλλά όταν επέστρεψαν οι σύγχρονοι αρχαιολόγοι δεν ήξεραν σε ποια ακριβώς θέση βρίσκεται το σκαρί. Τώρα, ξέρουν κάθε εκατοστό του πυθμένα και τι κρύβεται κάτω από αυτόν. Ξέρουν, λ.χ., ότι υπάρχει μια «φωλιά» αγαλμάτων που έχει φράξει από έναν τεράστιο βράχο, τον οποίον με κάποιον τρόπο πρέπει να βγάλουν για να μπορέσουν να τα ανασύρουν.
Ενα από τα ενδιαφέροντα πράγματα που είπε χθες η Αγγελική Σίμωση είναι πως έχει τεκμηριωθεί η ύπαρξη δεύτερου ναυαγίου της ίδιας εποχής με εκείνο του μηχανισμού που βρίσκεται σε απόσταση 250 μέτρων. Επίσης, ο σκελετός που εντοπίστηκε πέρυσι ανήκει εντέλει σε γυναίκα και όχι σε νεαρό άνδρα. Μέχρι στιγμής έχουν βρεθεί σκελετικά κατάλοιπα από πέντε επιβάτες του πλοίου. Καθώς η έρευνα θα προχωρήσει και τα επόμενα χρόνια, θα πάρουμε όλες τις απαντήσεις σε ερωτήματα που εκκρεμούν για ένα από τα πιο συναρπαστικά ναυάγια στον κόσμο. Υπομονή μέχρι τον Μάιο.