Ο Γιάννης Τσαρούχης έλεγε πως το μεγαλύτερο σφάλμα της ζωής σου είναι να πάρεις την Ελλάδα στα σοβαρά, θα το πληρώσεις πολύ ακριβά. Σε ένα τέτοιο πνεύμα, μιας κάποιας ελαφρότητας και αυτοσαρκασμού, δοκιμάζουμε έναν απολογισμό για τη χρονιά που έφυγε στον χώρο του πολιτισμού. Δεν επιλέγουμε τις καλύτερες ή τις χειρότερες στιγμές, αλλά εκείνες που πλησιάζουν ή αγγίζουν τον τραγέλαφο, έτσι που στο τέλος όλα να μοιάζουν με κωμωδία.
Προφανώς και δεν μπορούσαμε να εξαντλήσουμε όλες τις περιπτώσεις. Εχουμε πάντως δηλώσεις επισήμων και επωνύμων που προκάλεσαν το μειδίαμα ή αλυσιδωτά βιτριολικά, πρωτοφανή ενίοτε μέσα στη χολή τους, σχόλια, έχουμε στιγμές πολιτικής αδράνειας, άτσαλες και άγαρμπες κινήσεις, αποφάσεις απελπισίας που αναδεικνύουν, όμως, και τη συσσωρευμένη πολιτισμική κρίση που ζούμε (δείτε, π.χ., παρακάτω πώς ο Δήμος Αθηναίων αποφάσισε να προστατεύσει τα αγάλματα της πόλης από τους βανδάλους, σε περίπτωση που το ξεχάσατε), τέλος πάντων, είπαμε να θυμηθούμε μερικά πρόσωπα, γεγονότα και χειρονομίες που μας έκαναν να γελάσουμε λίγο ή απλώς να μείνουμε με το στόμα ανοικτό.
Η. Μ.
Για γέλια και για… κλάματα
Τον Φεβρουάριο πεθαίνει ο Λουκιανός Κηλαηδόνης. Στον επικήδειo, η υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου κατορθώνει να συνδέσει τον θάνατο του σπουδαίου τραγουδοποιού με το διχαστικό κλίμα της εποχής των μνημονίων και του δημοψηφίσματος: «Ο Λουκιανός κοίταζε κατάματα το παρόν από τότε, μέσα στη δικτατορία, που συνεργαζόταν με τον Γιάννη Νεγρεπόντη και τον Μποστ, μέχρι τον Ιούλιο του 2015, που σχολίαζε τη στάση των Ευρωπαίων πολιτικών απέναντι στην Ελλάδα και την προπαγάνδα των κυρίαρχων ΜΜΕ».
Κενό ενημέρωσης
Ταξίδεψε ώς την Αμερική η κ. Κονιόρδου για τα εγκαίνια της έκθεσης «A world of emotions: Ancient Greece, 700 BC-200 AD» του Ιδρύματος Ωνάση και με σιγουριά δήλωσε πως σε σχέση με τα Μάρμαρα του Παρθενώνα «υπάρχει μια καινούργια κινητοποίηση στο θέμα αυτό, πως η πρόταξη της δικαστικής πλευράς από τις προηγούμενες κυβερνήσεις ήταν βασική αιτία της άρνησης της βρετανικής πλευράς και πως τώρα μέσω της διπλωματικής οδού αποκαθίσταται σταδιακά ένα κλίμα κοινής εμπιστοσύνης». Δεν της τα είπαν καλά. Η Ελλάδα δεν κινήθηκε ποτέ δικαστικά για το θέμα. Είχε αναθέσει σε δικηγορικό γραφείο του Λονδίνου να διερευνήσει τη δυνατότητα αυτή, αλλά ώς εκεί. Αλλωστε, τη γνωμοδότηση παρέλαβε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ.
Αλλη μία γκάφα
Συνεχίζουμε με την υπουργό Πολιτισμού. Τον Μάιο απεφάνθη με σιγουριά για την Αμφίπολη και το ταφικό μνημείο στον λόφο Καστά: «Οπως είπαν οι ανασκαφείς, οι επιστήμονες και οι αρχαιολόγοι, η αίσθηση που είχαμε είναι ότι είναι μακεδονικό». Ταραχή στο υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο σπεύδει να μαζέψει τα ασυμμάζευτα με επίσημη δήλωση-ανασκευή. Οι γκάφες όμως δεν μαζεύονται. Αφήστε που, για μερίδα του ΣΥΡΙΖΑ, η Αμφίπολη φέρει έντονα κομματική χρώμα και για την ακρίβεια γαλάζιο.
Ταβέρνα-μνημείο
Και τον Ιούλιο, λίγες ώρες μετά την κηδεία του Λεωνίδα Λιακόπουλου, ιδιοκτήτη της θρυλικής ταβέρνας στο Λυγουριό, στην Επίδαυρο, η κ. Κονιόρδου εκφράζει δημόσια την πρόθεσή της να κηρύξει τον χώρο (την ταβέρνα δηλαδή) ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Οι αντιδράσεις την υποχρέωσαν να το ξεχάσει. Μεταξύ αυτών που αντέδρασαν λέγεται πως συγκαταλέγονται και οι επίγονοι του Λεωνίδα Λιακόπουλου. Ο πατέρας τους δεν θα ήθελε ποτέ κάτι τέτοιο.
Κλείσαμε, αλλά δεν το λέμε
Επεσε –ή μάλλον, ξαναέπεσε– το… ταβάνι και οι υπεύθυνοι του Μουσείου Δήλου αναγκάστηκαν στις αρχές Ιουνίου να κλείσουν το μουσείο για να διορθώσουν τη ζημιά. Λογική κίνηση, για να αποφευχθούν τα χειρότερα. Μόνο που το υπουργείο Πολιτισμού δεν θεώρησε απαραίτητο να ενημερώσει κανέναν και, κυρίως, το κοινό, που πήγαινε στη Δήλο και έβρισκε το μουσείο κλειστό. Αφού ενημερώθηκε από την «Κ» πάντως, εξέδωσε επίσημη ανακοίνωση.
Σουβλάκια arte povera
Τον Μάιο στήθηκε τρικούβερτο εταιρικό πάρτι πάνω στην εικαστική εγκατάσταση του Ιταλού καλλιτέχνη Μικελάντζελο Πιστολέτο «Τρίτος Παράδεισος» στο Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας, όπου κάθε χρόνο διοργανώνεται το Φεστιβάλ των Αισχυλείων. Με τις ευλογίες των τοπικών αρχόντων που ετοιμάζονται για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2021, στήθηκαν τραπέζια, πάγκοι και καντίνες από εταιρεία με έδρα την Ολλανδία στο επιδαπέδιο έργο του μεγαλύτερου εκπροσώπου της arte povera, που συνέβαλε στη διεθνή αναγνώριση των Αισχυλείων.
Παξιμάδια για Οσκαρ
Νοέμβριος. Μετά τους Καβάφη, Θεοτοκόπουλο και Βαρβάκη, ο Γιάννης Σμαραγδής αποφασίζει να αναμετρηθεί και με το πνεύμα του Νίκου Καζαντζάκη. Το κινηματογραφικό αποτέλεσμα, όπως λέμε, ας το κρίνει η Ιστορία, όμως αξίζει να θυμηθούμε μια σκηνή. Την επαύριον της γερμανικής κατοχής, ο Καζαντζάκης επισκέπτεται κάποιο ερειπωμένο από τους κατακτητές χωριό της Κρήτης. Το κλίμα βαρύ, μαυροφόρες μοιρολογούν τους νεκρούς, κάποιοι σκαλίζουν τα αποκαΐδια. Στην άκρη του χωριού, ένας άνδρας μοιράζει στα παιδιά φρέσκο ψωμί, μπροστά από έναν μισογκρεμισμένο φούρνο, ωστόσο στον τοίχο του κτίσματος «επιβιώνει» πεντακάθαρα το σήμα γνωστής φίρμας κρητικών παξιμαδιών. Τέτοια μαγική τοποθέτηση προϊόντος θα τη ζήλευαν και τα χολιγουντιανά μπλοκμπάστερ.
Ο ρασοφόρος με το σφυρί
Αρχές Ιουλίου και ο επονομαζόμενος «πάτερ Κλεομένης» επιτίθεται με σφυρί κατά του γλυπτού «Κρίση», του Τάσου Νυφαδόπουλου, το οποίο είναι τοποθετημένο επί της λεωφόρου Βουλιαγμένης. Ο ανοικονόμητος ρασοφόρος –η Ιερά Σύνοδος αρνήθηκε μερικές ημέρες αργότερα οποιαδήποτε σχέση μαζί του– βρισκόταν τότε στο επίκεντρο της προσοχής με τα βίντεο ανάλογων επιθέσεών του να έχουν εκατοντάδες χιλιάδες «χτυπήματα» στο YouTube και να προσελκύουν με ευκολία τα πάντα πεινασμένα τρολ του Διαδικτύου. Η εικόνα πάντως είναι από γελοία έως ελαφρώς τρομακτική: ως άλλος τζιχαντιστής, ο δήθεν ιερέας χτυπάει το έργο τέχνης, χαρακτηρίζοντάς το «σατανιασμένο άγαλμα της νέας εποχής, μασονικό». Ευτυχώς το σφυρί που χρησιμοποίησε ήταν πιο μικρό κι από το μυαλό του.
«Εγκρίνω τον εαυτό μου»
Λίγο πριν μας αφήσει το 2017, ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, προτείνει να σκηνοθετήσει ο ίδιος τις «Θεσμοφοριάζουσες» στο καλοκαιρινό πρόγραμμα της Επιδαύρου για το 2018. Η πρόταση εγκρίνεται μετ’ επαίνων από… τον ίδιο και το Δ.Σ. του θεσμού.
Ραντεβού με τα αγάλματα
«Δεν έχουμε τη δυνατότητα να προσλάβουμε ανθρώπους, να κρατάμε ανοικτούς όλους τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία», δηλώνει η κ. Κονιόρδου στην εκπομπή «ΕΡΤ Focus» του Πάνου Χαρίτου. Κι έτσι, το καλοκαίρι είχαμε πολλά μουσεία και χώρους που άνοιγαν… με ραντεβού.
Αχ, βρε Νατάσσα…
Τι την ήθελε η Νατάσσα Μποφίλιου τη δήλωση περί δικτατορίας και Ευρωπαϊκής Ενωσης; Η ατυχής τοποθέτηση της δημοφιλούς ερμηνεύτριας προκάλεσε σειρά διαδικτυακών κανιβαλισμών στα κοινωνικά μέσα θυμίζοντας τον ανάλογο κανιβαλισμό που είχε υποστεί ο Νίκος Πορτοκάλογλου το 2015, όταν τραγούδησε το περίφημο πια «Θα περάσει κι αυτό». Ας ευχηθούμε για το 2018 λιγότερη χολή στα ελληνικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Αναμονή για το «άγιο δισκοπότηρο»
Ακόμη περιμένουμε… Τον περασμένο Μάιο, η κ. Κονιόρδου δεσμεύθηκε πως εντός του ίδιου μήνα θα αναδεικνύονταν οι ανάδοχοι για το σύστημα ηλεκτρονικού εισιτηρίου. Μέσα στον Αύγουστο, όμως, καρατόμησε την επικεφαλής του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων προκαλώντας τεράστια αναστάτωση. Ο νέος πρόεδρος του ΤΑΠΑ παραιτήθηκε έπειτα από δέκα (10!) ημέρες, άγνωστο γιατί, και δύο μήνες μετά βρέθηκε διάδοχος. Για να δούμε πόσο ακόμη θα περιμένουμε το «άγιο δισκοπότηρο» που λέγεται ηλεκτρονικό εισιτήριο. Αλλά και πόσο θα περιμένουμε για να δούμε αξιοπρεπή πωλητήρια με έξυπνα προϊόντα που δελεάζουν και δεν αποθαρρύνουν τον υποψήφιο αγοραστή, ο οποίος θέλει να πάρει ένα αναμνηστικό φεύγοντας από τα μουσεία ή τους αρχαιολογικούς χώρους.