Κολασμένες ηρωίδες – αυτό κατασκεύαζε σε όλα τα έργα του, όπως, εξάλλου, έκανε ο σύγχρονός του Αρθουρ Μίλερ (1915-2005). Ηταν ο συγγραφέας της μοναχικά περιφερόμενης ύπαρξης –γυναικείας κυρίως– στον αφιλόξενο για εκείνη κόσμο που λέγεται ζωή χωρίς πάθη. Ο Τενεσί Ουίλιαμς (1911-1983) έδωσε μάχη με τις λέξεις για να αποφύγει τις μάχες που ειρωνικά και γενναιόδωρα του επιφυλάχθηκαν. Ο ίδιος, στον πρόλογο του έργου «Το γλυκό πουλί της νιότης» (1959), είχε γράψει: «Στα 14 χρόνια μου, ανακάλυψα το γράψιμο ως φυγή από τον κόσμο της πραγματικότητας, όπου ένιωθα τρομερά άβολα. Εγινε αμέσως το αναχωρητήριό μου, η σπηλιά μου, το καταφύγιό μου».
Αυτό το καταφύγιο, της γραφής, αναδεικνύει με μια μεγάλη, αφιερωματική έκθεση το Morgan Library & Museum της Νέας Υόρκης, με τον τίτλο «No Refuge but Writing» («Μόνο καταφύγιο, η γραφή»). Εως τις 13 Μαΐου, το ίδρυμα μετατρέπεται σε μια μεγάλη εκδρομή στη ζωή και το έργο του Τενεσί Ουίλιαμς με βάση και πυρήνα τρία έργα του: τον «Γυάλινο κόσμο» (1944), το «Τραμ με το όνομα “Πόθος”» (1947), όπως μας το παρέδωσε φέτος ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, και τη «Λυσσασμένη γάτα» (1955). Γύρω από κάθε έργο δημιουργείται ένα αντίστοιχο καταφύγιο, με πίνακες, φωτογραφίες, σημειώσεις, αρχειακά τεκμήρια και πολλές διορθωμένες σελίδες, όλα από τη ζωή του μεγάλου Αμερικανού συγγραφέα. Ταυτόχρονα, αναφορές υπάρχουν στη «Μάχη των αγγέλων» (1940), στο «Τριαντάφυλλο στο στήθος» (1951) και στον «Ορφέα στον Αδη» (1957).
Ο απομονωμένος, λόγω της σεξουαλικής του ταυτότητας, μικρός Τόμας Λανιέ Ουίλιαμς έγινε ο μεγάλος Τενεσί Ουίλιαμς, που κουβαλούσε τη λοβοτομή της αδελφής του, την έχθρα της μητέρας του προς τον πατέρα του, αλλά και τον ασίγαστο φόβο της μοναξιάς.
Εναν φόβο που τον έριχνε με όλο και περισσότερο δύναμη και εμμονή στις… αδιόρθωτες ηρωίδες του με τις μανίες και τις ανασφάλειες, στις πόλεις και στους ανθρώπους της μικροαστικής, απέραντης Αμερικής. Ωστόσο, τον έριχνε και στο αλκοόλ, μετά τον θάνατο της αδελφής του, στα φάρμακα, στις αποτυχημένες ψυχαναλύσεις και στη φοβία ότι θα παρανοήσει. Σχεδόν όλα τα προσπάθησε.
Ο μεγάλος Αμερικανός συγγραφέας Τενεσί Ουίλιαμς σε νεαρή ηλικία. Αγνώστου φωτογράφου.
Η έκθεση στο Morgan Library & Museum είναι μία πορεία εξομολογητική, αυτοβιογραφική, με αντικείμενα του μεγάλου αρχείου του συγγραφέα των δύο Πούλιτζερ, με πρώτο πλάνο και φόντο τον άνθρωπο που πέθανε ολομόναχος σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στη Νέα Υόρκη –στην πόλη που τον αποθέωσε και τον τιμώρησε–, στις 24 Φεβρουαρίου 1983, στα 72 του, καταπίνοντας ένα πώμα φαρμάκου που σφηνώθηκε στον λαιμό του. Πολλοί έκαναν λόγο για αυτοκτονία.
Δεν βρήκε ησυχία
Ούτε μετά θάνατον βρήκε ησυχία: ενώ επιθυμούσε να αποτεφρωθεί και να σκορπιστούν οι στάχτες του στον Κόλπο του Μεξικού, εντέλει βρέθηκε στον οικογενειακό τάφο στο Σεν Λούις, ένα μέρος που μίσησε όσο λίγα. Ισως αυτή η έκθεση του Morgan Library & Museum είναι μία ακόμη οφειλή στον συγγραφέα που μίλησε για τους ανθρώπους, τον εαυτό του και την ελευθερία – εκείνη που βρίσκει κανείς μέσα σ’ ένα πάθος, εγκεφαλικό, σαρκικό ή και τα δύο μαζί.