«Λιαστείτε στη λάμψη που είχαν οι ευλογημένες ζωές». Να, ένας αντάξιος τίτλος –διά χειρός του αρχισυντάκτη της βρετανικής Telegraph–- για μια έκθεση που κυριολεκτικά έφερε ελληνικές αχτίδες πνεύματος στο Λονδίνο. To αφιέρωμα «Charmed Lives in Greece» (ελληνιστί: η γοητεία της ζωής στην Ελλάδα) με 80.000 επισκέπτες, που ολοκληρώνεται την Κυριακή στο Βρετανικό Μουσείο, προκάλεσε ομοβροντία θριαμβευτικών δημοσιευμάτων στον βρετανικό Τύπο. Ηταν από τις λίγες φορές τα τελευταία χρόνια, που η χώρα μας αποκτούσε ξανά θετική αύρα. Και διόλου τυχαία αυτή, έστω η πρόσκαιρη εκτίναξη ξανά στον ουρανό, προήλθε από τον πολιτισμό.
Πρόκειται για ένα συναρπαστικό αφήγημα ζωγραφικών έργων, σχεδίων και κειμένων που εστιάζει στη στενή φιλία τριών ανδρών: του Βρετανού συγγραφέα και ήρωα πολέμου Πάτρικ Λι Φέρμορ, του συμπατριώτη του ζωγράφου Τζον Κράξτον και του Ελληνα ζωγράφου Νίκου Χατζηκυριάκου – Γκίκα. Η έκθεση, που ξεκίνησε την πορεία της από την Πινακοθήκη Λεβέντη στη Λευκωσία (η οποία ανέλαβε τη διοργάνωση), σταμάτησε για λίγο στο Μουσείο Μπενάκη της Αθήνας (που συνέβαλε καθοριστικά στην υλοποίηση) και έφθασε μέχρι τη βρετανική πρωτεύουσα (που την υποδέχθηκε με τις δέουσες τιμές).
Δεν θα είχε γίνει με τέτοια αρτιότητα και μεράκι αν τέσσερις άνθρωποι δεν είχαν πασχίσει από κοινού να συνθέσουν υπομονετικά τις γνώσεις τους: ο Σερ Μάικλ Λουέλιν Σμιθ, τέως πρέσβης της Βρετανίας στην Ελλάδα, είχε βιογραφήσει τον Φέρμορ, ο Ιαν Κόλινς τον Κράξτον, η Εβίτα Αράπογλου τον Γκίκα, ενώ η Ιωάννα Μωραΐτη έβγαζε θησαυρούς από τα αρχεία του Μουσείου Μπενάκη. Ολοι μαζί, έκαναν ένα μικρό καλλιτεχνικό θαύμα.
Θα αναρωτηθεί κανείς πόσο μεγάλη δύναμη μπορεί να έχει ένα αφιέρωμα, πόσο μπορεί να ανατρέψει αρνητικά στερεότυπα, να αναδείξει ξανά μια όψη που μπορεί να μας κάνει υπερήφανους. Μιλώντας με μία εκ των τεσσάρων επιμελητών, την Εβίτα Αράπογλου, η οποία έκανε κυριολεκτικά δεκάδες ξεναγήσεις και στις τρεις πόλεις και έδωσε πολλές ομιλίες ακόμα και στον ελληνισμό των ΗΠΑ, διαπιστώνει πως η επίγευση που θα αφήσει αυτή η έκθεση έχει κάτι διαφορετικό.
Υπάρχει μεγάλη ανάγκη από τους συμπατριώτες μας που ζουν στο εξωτερικό, αλλά και από φιλέλληνες, να ταυτιστούν με μια αισιόδοξη πτυχή της Ελλάδας. Θα πει κανείς –ως αντίλογο – πως η έκθεση εστιάζει σε μιαν άλλη εποχή, δεκαετίες πριν. Δεν έχει τόση σημασία. Δεν είναι μόνο τα ωραία τοπία, η αγνότητα της φύσης, που έκαναν αυτούς τους τρεις φίλους να αγαπήσουν τα σπίτια τους στην Υδρα, στην Κρήτη, στη Μάνη και στην Κέρκυρα, αλλά η ζεστασιά, η ποιότητα των ανθρωπίνων σχέσεων που ακόμα φύεται στην Ελλάδα. Ας δούμε επιτέλους τη δύναμη της πολιτιστικής διπλωματίας. Ο αείμνηστος Αγγελος Δεληβορριάς θα συμφωνούσε απολύτως….