«Ο γαλλικός Νοέμβριος είναι μήνας επετείων. Η πρώτη του μηνός, η Toussaint, είναι αφιερωμένη στους νεκρούς, ημέρα προσωπικής μνήμης και περισυλλογής. Ο κόσμος συρρέει στα κοιμητήρια, ανάβει κεριά, αφήνει λουλούδια, αναπολεί. Η 11η Νοεμβρίου σηματοδοτεί το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στον οποίο η Γαλλία θρήνησε τη νεολαία της, έχασε δημιουργούς, καλλιτέχνες, συγγραφείς, διανοούμενους. Από το 1920, που τοποθετήθηκε τιμητικά στην Arc de Triomphe ένας τυχαίος “Αγνωστος Στρατιώτης”, η μνήμη της θυσίας τιμάται και εξαίρεται. Οι συμμετέχοντες φορούν στο πέτο ένα bleuet, μύρτιλλο, προσωνύμιο των νεοσυλλέκτων.
Εδώ και πέντε χρόνια, στις νοεμβριανές επετείους προστέθηκε η 13η του μηνός. Με αφετηρία τις πολύνεκρες επιθέσεις, κυρίως στο θέατρο “Bataclan”, αυτή την αποφράδα ημέρα μνημονεύονται τα θύματα της τρομοκρατίας και διακηρύσσεται η προσήλωση των Γάλλων στην ελευθερία της σκέψης και του λόγου. Στις 9 Νοεμβρίου συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από τον θάνατο του στρατηγού Ντε Γκωλ, ηγέτη-συμβόλου αντίστασης, ελευθερίας και παλινόρθωσης της Γαλλικής Δημοκρατίας, με επιρροή και στη σύγχρονη γαλλική πολιτική. Οι επέτειοι τηρήθηκαν. Οι ζώντες “επικοινώνησαν” με τους αγαπημένους αποβιώσαντες. Ο πρόεδρος, εκτός από τον φόρο τιμής στους πεσόντες, τοποθέτησε τη σορό του μαχητή Mορίς Ζενεβουά, ακαδημαϊκού ιστορικού, στο Πάνθεον, δίπλα στα μεγάλα τέκνα της Γαλλίας. Το “Bataclan” και τα θύματά του επανήλθαν στην κοινωνική επικαιρότητα με συγκίνηση αλλά και συγκρατημένη οργή. Η επέτειος Ντε Γκωλ προκάλεσε αφιερώματα, ταινίες, συζητήσεις, αναφορές στον βίο και την πολιτεία του, στον ρόλο του στον Δεύτερο Πόλεμο. Οι επέτειοι λειτούργησαν εν σιγή, ως επαναληπτική και τιμητική μνήμη.
Αυτός ο Νοέμβριος, όμως, είναι αλλιώτικος. Πάνω από το Παρίσι πλανάται ένας φόβος βουβός, μια ανησυχία αδιέξοδη, αντιληπτή σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας. Ο επιβεβλημένος εγκλεισμός, τα καλυμμένα πρόσωπα, η ενστικτώδης κίνηση απομάκρυνσης ανάμεσα στους περαστικούς, ακόμη και στους γείτονες, είναι οι ορατές συνέπειες της πανδημίας. Πλανάται, όμως, και η βαριά σκιά της τρομοκρατίας η οποία, από την “εκτέλεση” του Σαμιέλ Πατί και των πιστών στη Μητρόπολη της Νίκαιας, έχει αλλάξει κλίμακα. Ο καθένας από εμάς έχει καταστεί δυνάμει στόχος κάποιου φανατικού ο οποίος ούτε να εντοπιστεί ούτε να εμποδιστεί μπορεί.
Αυτός ο Νοέμβριος είναι αλλιώτικος. Οι επέτειοι, μοναχικές και σιωπηλές, προκάλεσαν θλίψη και, κυρίως, πολλή νοσταλγία. Κίνδυνοι, πόλεμοι, συγκρούσεις, βία, όλα όσα επέβαλαν τις επετείους αυτές αντισταθμίζονται από τη μνήμη ενός παλαιού μεγαλείου. Η σύγχρονη Γαλλία υποσυνείδητα νοσταλγεί τη φιλοπατρία, το αίσθημα αποστολής και καθήκοντος που χαρακτήρισε τις παρελθούσες γενεές. Νοσταλγεί έναν κόσμο βιοτικά ανασφαλή, αλλά με ηθική και πνευματική ασφάλεια».
* Η Μάρω Πρεβελάκη είναι φιλόλογος – εκπαιδευτικός, ειδική επιστήμων Πανεπιστημίου Σορβόννης.
[email protected]