Ο συγγραφέας Πολ Οστερ το διατύπωσε με απόλυτη ακρίβεια: «Η επίθεση στο Καπιτώλιο μοιάζει να ξεπήδησε από δευτεροκλασάτη ταινία». Για όλους εμάς τους μη Αμερικανούς που με το στόμα ανοιχτό παρακολουθούσαμε εκατοντάδες καρικατούρες σαν γαλατική ορδή στον «Αστερίξ» να εισβάλλουν με σχετική άνεση, να σπάνε τζάμια και να λεηλατούν γραφεία γερουσιαστών, το θέαμα δεν ήταν απλώς σοκαριστικό αλλά και ακατανόητο, ως προς τη σύσταση του όχλου: Ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι που βγήκαν στους δέκτες μας; Ποια «δεξαμενή» εκπροσωπούν ανάμεσα στα 74 εκατομμύρια ψηφοφόρων που προτίμησαν τον Τραμπ; Θα συγκροτήσουν στο μέλλον μαζί με ομοίους τους μια κρίσιμη μάζα που θα επηρεάσει τις πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ;
«Νομίζω ότι το πιο σημαντικό στοιχείο που πρέπει να δούμε είναι πώς όλοι αυτοί –που φαίνονται και είναι γραφικοί στα μάτια μας– πέρασαν από τη σφαίρα τής μη πολιτικοποίησης, όπου βρίσκονταν για δεκαετίες στις ΗΠΑ, στο πρώτο πλάνο ενός ταραγμένου πολιτικού σκηνικού», λέει ο καθηγητής Ιστορίας στο Κολέγιο Χάβερφορντ της Πενσιλβανία, Αλέξανδρος Κιτροέφ. «Επρόκειτο για παρείσακτους ακραίους αντισυστημικούς, οι οποίοι απαξιούσαν την πολιτική, δεν συμμετείχαν σε αυτήν. Και δεν ήταν μόνον η έλευση του Τραμπ και οι Σειρήνες του που χάιδευαν τα αυτιά τους αυτά που τους έβαλαν στο παιχνίδι, αλλά εξελίξεις οι οποίες είχαν προηγηθεί και εξέθρεψαν το φαινόμενο του λαϊκισμού πριν από τον Τραμπ».
«Ανάμεσα σε αυτές, θα πρέπει να δούμε την αποβιομηχάνιση που έλαβε χώρα σε πολλές πολιτείες δεκαετίες πριν, τη φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης των λευκών θρησκευόμενων Αμερικανών, την κυριαρχία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των ψευδών ειδήσεων ως μέσου χειραγώγησης της μάζας, την τύφλωση και απαξίωση των ελίτ προς τις ανάγκες των απλών ανθρώπων, οι οποίοι είχαν αρχίσει να εντάσσονται στα άκρα του πολιτικού φάσματος. Κυρίως πρέπει να εξετάσει κανείς τη λεγόμενη Πολιτική Ταυτοτήτων (Identity Politics) που άρχισε το 1980 και αφορούσε τη σταδιακή κατοχύρωση των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων, των γυναικών, των εγχρώμων, κάτι που έπρεπε να γίνει, αλλά για μια μερίδα πολιτών ήταν η αποκαθήλωση του παραδοσιακού τρόπου ζωής», λέει ο ιστορικός.
«Εντέλει, η εκλογή του Ομπάμα, που φάνηκε πως παγίωσε τις αλλαγές, τις αποτύπωσε εκλογικά, έφερε έπειτα από τέσσερα χρόνια και τη ροπή της αντίστασης σε αυτές, δηλαδή έναν πρόεδρο σαν τον Τραμπ, o οποίος έφτασε να αμφισβητεί ανοικτά τις δημοκρατικές διαδικασίες. Από αυτήν την άποψη, δεν είναι καθόλου τυχαίο πως οι “καρικατούρες” με τις αστείες εμφανίσεις, που εισέβαλαν στο Καπιτώλιο, σημειολογικά μας γυρίζουν στους γενεσιουργούς μύθους της αμερικανικής κοινωνίας, στην παράδοση».
Δηλαδή; «Ο τύπος που έμοιαζε με τον θρυλικό Μπλεκ με τα κέρατα του βούβαλου, λ.χ., ενσαρκώνει την κατάκτηση της άγριας Δύσης, την αίσθηση πως μπορούμε να επιβληθούμε στο περιβάλλον μας, ακόμα και αν αυτό είναι η καρδιά της δημοκρατίας, το Καπιτώλιο. Οι υπόλοιποι με τις στολές παραλλαγής μάς παραπέμπουν στο μιλιταριστικό στοιχείο της αυτοδιάθεσης, που έχουν πολλοί Αμερικάνοι, το ιερό δικαίωμα να πάρεις τα όπλα για να υπερασπιστείς τα δικά σου ιερά και όσια. Οι πύρινοι λόγοι του Τραμπ που ερέθιζαν τους οπαδούς του απίστευτου κινήματος QAnon, οι θιασώτες του οποίου θεωρούν ότι κορυφαίοι Αμερικανοί πολιτικοί είναι παιδόφιλοι, μας γυρίζουν στην αίσθηση της πουριτανικής θρησκευτικότητας που διέπει ένα μέρος της κοινωνίας».
Για τον κ. Κιτροέφ, η αποστολή του Μπάιντεν θα είναι εξαιρετικά δύσκολη. Η εγγύηση της ομαλότητας, της ενσωμάτωσης των μειονοτήτων, της άμβλυνσης των άκρων, σε μια κοινωνία που δεν είναι απλώς διχοτομημένη αλλά κατακερματισμένη: «Αν μη τι άλλο ζούμε σε ενδιαφέροντες καιρούς», λέει λίγο πριν τελειώσουμε την κουβέντα.