Κοντεύουμε να κλείσουμε ένα έτος από τότε που η πανδημία επέβαλε νέους κανόνες στις ζωές μας. Μαζί με τους λοιμωξιολόγους και τους νοσηλευτές, μία ακόμα ιατρική ειδικότητα κλήθηκε να μπει στη μάχη από την πρώτη σχεδόν ώρα. Ψυχίατροι, ψυχοθεραπευτές και ειδικοί της ψυχικής υγείας είχαν να αντιμετωπίσουν κάτι τόσο πρωτόγνωρο όσο και ο ίδιος ο ιός. Δισεκατομμύρια πολίτες βρέθηκαν σε καθεστώς εγκλεισμού και ανασφάλειας. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι επρόκειτο και για εμάς μια τεράστια δοκιμασία να αντεπεξέλθουμε σε συνθήκες που δεν είχαμε αντιμετωπίσει ποτέ ξανά», λέει στη στήλη ο καθηγητής Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιάννης Ζέρβας. «Είναι διαφορετικό να κάνεις συνεδρίες με ορισμένους ασθενείς για συγκεκριμένα θέματα και άλλο να έρθει –ως κύμα– ένας πολύ πιο αυξημένος αριθμός ανθρώπων που να έχει ανάγκη από βοήθεια και μάλιστα για μεγάλο χρονικό διάστημα».
«Ειδικά στην πρώτη καραντίνα», συνεχίζει, «έπρεπε από τη μια μέρα στην άλλη να μάθουμε να δουλεύουμε με τους ασθενείς χωρίς την εκ του σύνεγγυς επαφή αλλά από την οθόνη του υπολογιστή. Η διαδικτυακή επικοινωνία μάς δίνει τη δυνατότητα να δούμε και να ακούσουμε κάποιον θεραπευόμενο όχι όμως και να τον νιώσουμε όπως θα συνέβαινε αν τον είχαμε δίπλα μας στο ιατρείο. Κληθήκαμε να αλλάξουμε πώς μιλάμε, τις τεχνικές μας, να γίνουμε ίσως με πιο άμεσο τρόπο συμβουλευτικοί και όχι τόσο αναλυτικοί, να προσαρμοστούμε γρήγορα και αποτελεσματικά σε μια νέα πραγματικότητα. Ας πούμε ότι ήταν μια “επείγουσα ψυχιατρική’’ αυτή που έπρεπε να εξασκήσουμε». Ωστόσο, μέσα σε αυτούς τους 12 μήνες υπήρξαν και άλλες αλλαγές επισημαίνει ο επικεφαλής του Κέντρου Ψυχοθεραπειών του Αιγινήτειου Νοσοκομείου.
ο
«Τον περασμένο Μάρτιο βλέπαμε ότι είχαμε μια έξαρση στις κρίσεις πανικού και στις διαταραχές που προκάλεσε ο εγκλεισμός, ο οποίος επανέφερε σε πολλά άτομα, ψυχικά τραύματα του παρελθόντος τους ή ακόμα και ζητήματα ψυχιατρικής φύσης που βγήκαν στην επιφάνεια. Με τον καιρό, άρχισαν να έρχονται ασθενείς που ήθελαν να βρουν απλώς ανακούφιση από τις δύσκολες συνθήκες που δημιούργησε η πανδημία, να αντιμετωπίσουν την αβεβαιότητα. Είναι αυτοί που δεν αντέχουν άλλο την καραντίνα, την περιρρέουσα κατάσταση», λέει στη στήλη ο ψυχίατρος που πρωτοστάτησε για τη γραμμή ψυχοκοινωνικής υποστήριξης «13036». Μάλιστα τις πρώτες εβδομάδες, εθελοντικά μαζί με τους συνεργάτες του από το Αιγινήτειο, προσέφεραν αυτές τις υπηρεσίες μέχρι το κράτος να τις οργανώσει καλύτερα.
Σύμφωνα με τον κ. Ζέρβα, το ζητούμενο είναι να αναπτύξει ο καθένας από εμάς την αντοχή και την υπομονή του. Ωραία. Και πώς το πετυχαίνουμε αυτό; «Μπορεί να πρέπει να αποκτήσει κανείς ευελιξία, αλλά αυτό έχει να κάνει τόσο με τον χαρακτήρα του όσο και με τα τραύματα που φέρει όσο και με τις αντικειμενικές συνθήκες της ζωής του. Αλλιώς είναι να μιλάς σε έναν άνεργο ή σε κάποιον που έχει σταθερή δουλειά και εισόδημα, κάθε περίπτωση είναι διαφορετική».
Ομως, υπάρχει κάτι κοινό για όλους; «Το ότι βρισκόμαστε να αντιμετωπίζουμε συνεχώς μια ρευστή πραγματικότητα με τις βεβαιότητες να αλλάζουν, είτε στην οικονομία και τις εργασιακές σχέσεις είτε ακόμα και στον καιρό όπου έχουν χαθεί ακόμα και οι εποχές. Τη μια μέρα καλοκαίρι, την άλλη μέρα χιονιάς», λέει ο κ. Ζέρβας που έχει εκδώσει και ωραίες ποιητικές συλλογές, ενώ έχει κάνει και εξαιρετικές μεταφράσεις. «Η ζωή μας δεν είναι, ποτέ δεν ήταν ασφαλής, πάντα αλλάζει ο κόσμος με τρόπους που δεν είναι προβλέψιμοι. Οπως λέω και στα έφηβα παιδιά μου, μπορώ να σας πω πώς να προσαρμόζεστε αλλά όχι από τι να προφυλαχθείτε, είμαι άνθρωπος του 20ού αιώνα, είσαστε άνθρωποι του 21ου, αλλάζουν οι κανόνες. Πάντως, το να έχει κανείς την πίστη ότι μπορεί να προσαρμόζεται στις ανάγκες που ανακύπτουν, να κρατηθεί συνδεδεμένος με πηγές υποστήριξης και να παράσχει και τη δική του βοήθεια σε άλλους αν χρειαστεί, να μιλά και να ανοίγεται, είναι μια στάση επιβίωσης, χρήσιμη σε όλες τις εποχές για το κέντρο ισορροπίας μας».
Τι αναγνώσματα παρηγοριάς μάς προτείνει: «Δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά. Δύο δοκίμια του Αλεσάντρο Μπαρίκο με τίτλο “Barbarians” και “The Game” καθώς και την “Υπαρξιακή ψυχοθεραπεία” του Γιάλομ».
