Στην Ελλάδα είναι σπάνιο. Στο εξωτερικό, όμως, το να αποδίδονται τιμές σε έναν σημαντικό άνθρωπο μέσα από σειρά διαλέξεων για το πεδίο όπου διακρίθηκε, είναι κάτι σύνηθες: αποτελεί άλλωστε έναν έξυπνο τρόπο προκειμένου να μην εστιάσει κανείς στα στενά ατομικά πεπραγμένα όσο στο να φωτιστεί η διαχρονική συμβολή μέσα από τοποθετήσεις τρίτων. Αυτό ήταν και το σκεπτικό του Φωκίωνα Ποταμιάνου Φίλωνα, που θέλησε να τιμήσει τον πατέρα του, τον βετεράνο διπλωμάτη Αλέξανδρο Φίλωνα, με τη θεσμοθέτηση διαλέξεων στο GermanMarshall Fund of the United States. Πρόκειται για ένα think tank (ελληνιστί, δεξαμενή σκέψης) που καταπιάνεται εδώ και δεκαετίες με τις ευρωατλαντικές σχέσεις. Ο Αλέξανδρος Φίλων, ο οποίος είχε χρηματίσει σε μια κρίσιμη περίοδο πρέσβης μας στην Ουάσιγκτον (1984-1989), είναι βαθύς γνώστης των ελληνοαμερικανικών διπλωματικών υποθέσεων και ξέρει πως η σύσφιγξη των διμερών επαφών χρειάζεται στρατηγική, μα κυρίως υπομονή.
«Οπως ο κηπουρός, που φυτεύει ένα σπόρο και πρέπει να έχει φροντίδα για να καρποφορήσει, έτσι και ο διπλωμάτης κάνει το ίδιο. Ομως, αυτό δεν μπορεί να είναι δουλειά ενός και μόνο πρέσβη. Αντιθέτως, η διπλωματία θέλει συνοχή και συνέχεια», υπογραμμίζει στη στήλη. Αυτό ακριβώς ήταν και το θέμα της παρθενικής διάλεξης και τίτλο «Μια νέα εποχή για μια παλαιά φιλία: οι ΗΠΑ και η Ελλάδα τον 21ο αιώνα», που διεξήχθη διαδικτυακά πριν από λίγες ημέρες.
Κεντρικός ομιλητής ήταν ο πρώην Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα και νυν καθηγητής στο περίφημο Haravard Kennedy School of Government, Νίκολας Μπερνς, που επίσης γνωρίζει όσο λίγοι το ζήτημα αυτό. Με τοποθετήσεις τους συνέβαλαν η επικεφαλής του GMFUS, Κάρεν Ντόνφριντ, ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα, Τζέφρεϊ Πάιατ και ο τιμώμενος.
Στη διάλεξη, αλλά και στη συζήτηση που ακολούθησε, τονίστηκε από όλες τις πλευρές η αξία της σταθερότητας στη διπλωματία, ενώ αναλύθηκε η πορεία των σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες, καθώς και ο ρόλος που μπορούν να διαδραματίσουν οι ΗΠΑ σε σειρά από ζητήματα όπως η Τουρκία. Ο Αλέξανδρος Φίλων, ο οποίος είχε χρηματίσει πρέσβης και στην Αγκυρα (φεύγοντας λίγο πριν από την κρίση των Ιμίων), ήταν από τους πρώτους διπλωμάτες που είχαν συναίσθηση του soft power. «Το να μπορεί κανείς να καταλαβαίνει πώς σκέπτονται οι άλλοι, αλλά και να οικοδομεί ένα δίκτυο πολύ διαφορετικών μεταξύ τους ανθρώπων, είναι κλειδί ώστε να χειριστεί επιτυχώς μια κρίση όταν αυτή προκύψει. Σε όσα πόστα και αν πήγα, με ενδιέφερε να γνωρίσω τους κατοίκους και την καθημερινότητα μιας χώρας, πέραν των επαφών που έχει συνήθως ένας πρέσβης. Τώρα αυτό μπορεί να είναι κοινός τόπος, όμως τη δεκαετία του 1960, που μπήκα στο σώμα, πολλοί διπλωμάτες έμεναν κλεισμένοι στο γραφείο μιας πρεσβείας στο εξωτερικό», λέει ο κ. Φίλων στη στήλη.
Συνεχίζει: «Οφείλω πολλά και στη σύζυγό μου Ελένη, η οποία με τη γνώση της και το ενδιαφέρον της για τον πολιτισμό και την Ιστορία πάντα με προέτρεπε να βλέπω τα πράγματα πολύ πιο σφαιρικά». Η ίδια μάλιστα έχει καταπιαστεί πολύ με την ινδική τέχνη, καθώς ένα από τα πόστα του Αλέξανδρου Φίλωνα ως πρέσβη ήταν και στην Ινδία. Ο Αλέξανδρος Φίλων προέρχεται επίσης από οικογένεια διπλωματών, αφού και ο πατέρας του Φίλων Φίλων υπηρετούσε ως γραμματέας της πρεσβείας στις ΗΠΑ λίγο μετά τον πόλεμο και έτσι πήρε τον νεογέννητο γιο του στην Αμερική. «Μεγάλωσα τρίγλωσσος, διότι εκτός από τα ελληνικά και τα αγγλικά, η μητέρα μου ήταν Ελληνίδα της Μασσαλίας που είχε γεννηθεί και μεγαλώσει στη Γαλλία», επισημαίνει, προσθέτοντας: «Η θεσμοθέτηση της σειράς διαλέξεων ήταν μια αναπάντεχη και πολύ συγκινητική έκπληξη».