Ελεύθερνα Κρήτης, 1985. Νεαρός αρχαιολόγος ο Νίκος Σταμπολίδης, μόλις έχει ξεκινήσει ανασκαφές στο μέρος λίγο έξω από το Ρέθυμνο όπου θα αποκάλυπτε λίγο αργότερα ένα σπουδαίο νεκροταφείο της ομηρικής περιόδου και θα ξετύλιξε το νήμα μιας δοξασμένης πολιτείας που χάθηκε στον χρόνο. «Δεν είχαμε αρχίσει καλά καλά να σκάβουμε ώσπου εμφανίστηκαν στα χωράφια 2-3 μαυροπουκαμισάδες από χωριά της περιοχής κοντά στον Μυλοπόταμο, οι οποίοι συνήθως οπλοφορούν. Ενας από αυτούς με πλησίασε και μου είπε με απειλητικό ύφος, αφήνοντάς με να καταλάβω ότι έχει περίστροφο: “Από αύριο να μη σας ξαναβρώ εδώ πέρα”. Γεννημένος και μεγαλωμένος στην Κρήτη και εγώ, του απάντησα χωρίς να φοβηθώ: “Θα είμαι εδώ και σήμερα και αύριο και όσο χρειαστεί για να κάνουμε τη δουλειά”. Αλλαξε το βλέμμα του και απάντησε: “Εντάξει. Ηρθα να δω μήπως κάποιος αχαμνός σκάβει τα χώματά μας”».
Να μία από τις πολλές ιστορίες που μου έχει αφηγηθεί ο –νέος πλέον– διευθυντής του Μουσείου Ακροπόλεως μέσα στα πολλά χρόνια της γνωριμίας μας και των επαγγελματικών μου επισκέψεων στο νησί. Μαρτυρεί όχι μόνο την πετριά του και τα βιώματα της ανατροφής του, αλλά και το τεράστιο πάθος του για την αρχαιολογία. Στην καριέρα του κατάφερε να κερδίσει τον σεβασμό και του δήμου και των σοφιστών. Κοντολογίς έχει την καθολική αναγνώριση των Ελλήνων και ξένων συναδέλφων του –κάποιοι εξ αυτών συμμετείχαν άλλωστε και στην επιτροπή κρίσης που του έδωσε τη νέα θέση παμψηφεί– αλλά κι ενός τόπου και των κατοίκων που δεν έχουν μάθει να χαρίζονται σε κανέναν. Μέσα σε 35 χρόνια που ανασκάπτει την Ελεύθερνα και όπου έφτιαξε και ένα εκπληκτικό μουσείο –αποπερατωμένο στην ώρα του και με οικονομία στον προϋπολογισμό του– ο «κύριος καθηγητής» αποτελεί δικαίως την πιο αγαπητή προσωπικότητα, γιατί ανέδειξε την ιστορία και την ομορφιά της Κρήτης.
Με γονείς που ήρθαν πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη για να βρουν καταφύγιο στο νησί, ο Νίκος Σταμπολίδης μεγάλωσε «διγενής», ένας Κρητικός Μικρασιάτης. Η μάνα του, η Στυλιανή, θεωρούσε ότι το «περίσσιο χαλάει το ίσιο». Μεγάλωσε τα πέντε παιδιά της με αγάπη και αυστηρότητα δίνοντάς τους τη συμβουλή, με ό,τι καταπιαστούν να το κάνουν όσο καλύτερα μπορούν. Ο βενιαμίν της, που επέλεξε την αρχαιολογία, διακρίθηκε ήδη ως αριστούχος φοιτητής του Δεσπίνη και έφυγε για σπουδές στη Γερμανία. Από εκεί τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους. Το 1992, όταν ήταν ήδη πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, γνωρίζει την Ντόλλυ Γουλανδρή. Τέσσερα χρόνια μετά, εκείνος θα αναλάβει διευθυντής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (ΜΚΤ), από το οποίο τώρα θα μεταπηδήσει στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Στο ΜΚΤ, ο Σταμπολίδης θα πρωτοτυπήσει ως προς το εκθεσιακό του μοντέλο: καταφέρνει να βάλει τα αρχαία σε διάλογο τόσο με τη μοντέρνα όσο και με τη σύγχρονη τέχνη. Με ευρύτητα πνεύματος και την πεποίθηση ότι αυτό που έχει σημασία είναι να βρίσκει κάποιος τη διαχρονία του ανθρώπου και των έργων του, έστηνε μαεστρικά αφιερώματα. Ταυτόχρονα ως μέλος του ΚΑΣ συμμετείχε σε όλες τις καίριες αποφάσεις για τα αρχαιολογικά ζητήματα και, ως ανασκαφέας, δεν έπαψε στιγμή να αποκαλύπτει όλο και περισσότερα μυστικά στην Ελεύθερνα. Με διεθνείς αναγνωρίσεις από την Ιταλία, την Ισπανία και άλλες χώρες του εξωτερικού, είναι βέβαιο ότι θα αυξήσει ακόμη παραπάνω την εξωστρέφεια του Μουσείου Ακροπόλεως. Κοσμοπολίτης και πατριώτης, είναι ο πιο κατάλληλος άνθρωπος για να σταθεί με αξιώσεις στη σκιά του Ιερού Βράχου. Σιδεροκέφαλος!