Το Ωδείο Αθηνών, η πρώτη και για πολλές δεκαετίες κύρια μουσικοθεατρική σχολή της χώρας μας, ιδρύθηκε το 1871. Μέχρι το 2013, όμως, το πολύτιμο αρχείο του δεν είχε ποτέ αντιμετωπισθεί με τη δέουσα φροντίδα. Αυτό αντεστράφη όταν την προεδρία ανέλαβε ο Νίκος Τσούχλος, ο οποίος, παρά τα πολλά προβλήματα που είχε να επιλύσει, αποφάσισε τη συστηματική καταγραφή του, ιδιαίτερα για την περίοδο 1871-1976. Το υλικό ήταν αποθηκευμένο υπό ακατάλληλες συνθήκες στα ημιτελή υπόγεια του κτιρίου Δεσποτόπουλου και κινδύνευε από τη φθορά – δεν ήταν τυχαίο ότι ανάμεσα στα έγγραφα βρέθηκε και ο σκελετός μιας νυχτερίδας! Χάρη στην αφοσιωμένη Στέλλα Κουρμπανά, που ανέλαβε το κοπιώδες έργο, ανασύρθηκαν από τη λήθη απίθανα τεκμήρια: μαθητολόγια, προγράμματα συναυλιών της ορχήστρας του Ωδείου, παρτιτούρες, φωτογραφίες των 19ου και 20ού αιώνα, αλληλογραφία με σπουδαίες προσωπικότητες, προσωπικά αρχεία, βιβλία, μουσικοί κύλινδροι, μαγνητοταινίες, καθώς και αντικείμενα με μεγάλη συναισθηματική φόρτιση, όπως η τεφροδόχος του Δημήτρη Μητρόπουλου.
Ενα από τα πιο ωραία ευρήματα, ωστόσο, ήταν ο εντοπισμός μιας χαμένης όπερας του 1905. Επρόκειτο για το χειρόγραφο σπαρτίτο της «Ανδρονίκης», του Κερκυραίου συνθέτη Αλέξανδρου Γκρεκ (1876-1959), που ανακαλύφθηκε το 2014. Το έργο είναι βασισμένο στο ιστορικό μυθιστόρημα του Στέφανου Ξένου «Η ηρωίς της Ελληνικής Επαναστάσεως», γραμμένο το 1861. Αύριο το βράδυ, στις 8 μ.μ., θα παρουσιαστεί, σε νέα ενορχήστρωση του Νίκου Αθηναίου, σε μία και μοναδική συναυλία, στο θέατρο Ολύμπια. Είναι ο καλύτερος τρόπος για να εορτάσει το Ωδείο τα 150 έτη από την ίδρυσή του, αλλά και την επέτειο των 200 ετών από την Επανάσταση. Η συναυλία πραγματοποιείται σε συνεργασία με τον ΟΠΑΝΔΑ, χάρη στη στήριξη του Ιδρύματος Κωστοπούλου, στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας ’21.
Οπως υπογραμμίζει η Στέλλα Κουρμπανά, το έργο προοριζόταν να ανεβεί το 1905, αλλά για άγνωστους λόγους αυτό δεν συνέβη. Μόνο αποσπάσματα παρουσιάστηκαν στην Αθήνα (το 1906, 1907 και 1908), με αποτέλεσμα η πρώτη (και προς το παρόν η μόνη πλήρης, από όσο γνωρίζουμε) παρουσίαση της όπερας να λάβει χώρα στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1911, και μάλιστα στα ιταλικά. Το έργο διηγείται την ερωτική ιστορία της Ανδρονίκης και του Θρασύβουλου, που διαδραματίζεται στα χρόνια της Επανάστασης, προβάλλοντας τα αιώνια ιδανικά της ελευθερίας και της αγάπης για την πατρίδα. Το λιμπρέτο αποκλίνει από το εκτενέστατο ιστορικό μυθιστόρημα του Ξένου, που ήταν δημοφιλέστατο στην εποχή του – πιθανόν λόγω του γεγονότος ότι ο Ξένος είχε μελετήσει ιστορικές πηγές και είχε συνομιλήσει με αγωνιστές της Επανάστασης, για να γράψει μια ιστορία στην οποία εμπλέκονταν αριστοτεχνικά πραγματικά ιστορικά γεγονότα και ήρωες.
