Αλλοι λένε ότι το χωριό αυτό της Γκιώνας το έφτιαξαν Ηπειρώτες τον 16ο αιώνα, που κατέβηκαν νοτιότερα. Αλλοι επιμένουν ότι ο πληθυσμός μπολιάστηκε με επιζήσαντες από την Εξοδο του Μεσολογγίου το 1826. Στα χίλια μέτρα υψόμετρο, άλλωστε, μοιάζει με κρυψώνα. Οι κάτοικοι στις Καρούτες, μισοκρυμμένοι στα ρωμαλέα έλατα, έβλεπαν μόνο ουρανό, έναν μικρούλη κάμπο και στο βάθος μια μικρή γαλάζια λάμψη από τα νερά του Μόρνου. Λογικό ήταν να διαλέξουν αυτό το μέρος για να πέσουν το 1942 οι Βρετανοί αλεξιπτωτιστές που πήραν μέρος στην Επιχείρηση «Χάρλινγκ» – δηλαδή στην ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου. Ο Εντι Μάιερς και ο Κρις Γουντχάουζ με τους συντρόφους τους σαμποτέρ εκεί προσγειώθηκαν και τους έκρυψαν οι ντόπιοι. Το χωριό πλήρωσε βαρύτατο τίμημα για τον πατριωτισμό του, έγινε «μαρτυρικό» –όπως και άλλα γειτονικά του χωριά–, αφού σε αντίποινα πυρπολήθηκε από τους Ιταλούς. Αργότερα και από τους Γερμανούς, διότι έγινε στην πλατεία του μια νικηφόρος μάχη για τους αντάρτες. Τα 150 σπίτια κατάντησαν παρανάλωμα πολλές φορές, οι 800 κάτοικοι σκόρπισαν και το μονοθέσιο σχολείο άδειασε από μαθητές.
Σήμερα έχουν απομείνει λιγοστοί μόνιμοι και μια κτηνοτροφική μονάδα, ενώ οι Καρούτες είναι γνωστές μόνο ως ειδική διαδρομή στο Ράλι Ακρόπολις. Αυτό ήταν το χωριό του παππού Νίκου Πουρνάρα, τον οποίο δεν πρόλαβα να γνωρίσω. Μας χώριζαν 100 χρόνια. Εκείνος ήταν γεννημένος περίπου το 1870 σε αυτό το απομονωμένο μέρος, όπου όλοι ήταν γεωργοί και βοσκοί. Εμαθε γράμματα στο ταπεινό μονόχωρο σχολείο, ύστερα σπούδασε παιδαγωγικά και πήγε στη Σύρα να εργαστεί ως δημοδιδάσκαλος. Στην Ερμούπολη γνώρισε τη Συριανή γυναίκα του, εκεί γεννήθηκαν ο πατέρας μου και τα τρία αδέλφια του. Το σόι της γιαγιάς, με ρίζες από τη Χίο και εμπορικές συναλλαγές από το Αλγέρι μέχρι την Οδησσό, έβλεπε τον παππού σαν αλλόκοτο βουνίσιο ον. Ηταν κάποιος που είχε μεγαλώσει αντικρίζοντας έλατα και όχι πλεούμενα που όργωναν τις θάλασσες. Λογικό ήταν, λοιπόν, στην οικογενειακή «συναισθηματική γεωγραφία» η Σύρος να έχει δεσπόζουσα θέση, αλλά οι Καρούτες να έχουν μείνει κάπου στο περιθώριο. Ηταν μια μικρή αδικία.
Πριν από τέσσερα χρόνια, συμμετέχοντας στο συνέδριο των Δελφών, είπα να κάνω την παλικαριά να γνωρίσω, επιτέλους, το χωριό που απείχε καμιά ωρίτσα από το Μαντείο. Διέσχισα το ασύγκριτης ομορφιάς αλπικό τοπίο, δεν βρήκα ψυχή, πήρα τυχαία ένα αδιέξοδο στενό δρομάκι με κατάληξη ένα γκρέμι και γύρισα πίσω άπραγη. Πριν από μερικές ημέρες, πάλι με αφορμή το συνέδριο, ξαναπήγα αυτή τη φορά παρέα με τον κοινοτάρχη Γιάννη Μούρτο, έναν νέο άνθρωπο που πρόλαβε να τελειώσει έως και το δημοτικό στο χωριό. Είδαμε μαζί την εκκλησία του Αγίου Νικολάου με το δαντελωτό ξύλινο τέμπλο, επισκεφθήκαμε το νεκροταφείο, μου είπε όλη την ιστορία του τόπου και μου ξεκλείδωσε την πόρτα του σχολείου που είχε ανακαινιστεί σχετικά πρόσφατα. Μπήκα μέσα με συγκίνηση, ξέροντας με σιγουριά ότι αν δεν υπήρχαν φωτισμένοι δάσκαλοι εκεί μέσα, πεισμωμένοι να διδάξουν γράμματα, η ιστορία της δικής μου ζωής θα ήταν πολύ διαφορετική. Στο τέλος μού είπε: «Ελα να σου δείξω και το οικογενειακό σας σπίτι». Ηταν αυτό το γκρέμι που πήγα κατευθείαν σαν μαγνητισμένη την πρώτη φορά. Οντως βλέπεις μόνον έλατα από εκεί. Μια καταπράσινη «θάλασσα» που διέσχισε ο παππούς Νίκος για να προοδεύσει στη ζωή του.
