Οσο πιο απομονωμένος είναι ένας τόπος, τόσο περισσότερο περιφρουρεί τα ήθη και τα έθιμα του Πάσχα, την ανυπόκριτη κατάνυξη μπροστά στο Θείο Δράμα του Εσταυρωμένου. Κοινότητες σε όλη την Ελλάδα παραβγαίνουν μεταξύ τους στις παραδόσεις: τα βεγγαλικά στη Χίο, η συνάντηση των καθολικών και των ορθόδοξων Επιταφίων στη Σύρα, οι μπότηδες της Κέρκυρας. Ισως όμως το αυθεντικότερο βίωμα της Μεγάλης Εβδομάδας –που φιλοδοξώ να ζήσω και εγώ κάποια στιγμή– είναι στην Ολυμπο της Καρπάθου, όπου πολλές ηλικιωμένες αλλά και πιο νέες φορούν ακόμα τις παραδοσιακές ενδυμασίες, ενώ ο παπα-Γιάννης Διακογιώργης πρωτοστατεί στο να περνά ανέγγιχτη η ευλάβεια από γενιά σε γενιά. Σ’ έναν κόσμο που μετασχηματίζεται ταχύτατα, το αναλλοίωτο στοιχείο της βυζαντινής τελετουργίας είναι το μέρος που απαγκιάζουμε ψυχικά. Οι ίδιοι οι κάτοικοι του χωριού είναι υπερήφανοι που δεν εκμοντερνίζονται, γνωρίζουν ότι αντιστέκονται σε κάτι που έχει σαρώσει όλους τους υπόλοιπους.
Στην Ολυμπο, τον πρώτο λόγο σε όλα έχουν οι γυναίκες. Οι άνδρες έφευγαν στην ξενιτιά, στη θάλασσα, και εκείνες έμεναν πίσω για να στηρίζουν αγόγγυστα τον τόπο, την οικογένεια, να καλλιεργούν τη γη. Στωικές, μετρημένες, εσωστρεφείς, αυτάρκεις, σηκώνουν στους ώμους την κοινότητα, είναι οι θεματοφύλακες της παράδοσης. Τη Μεγάλη Εβδομάδα και στην κορύφωση του Πάσχα, όλα τα καθήκοντα περνούν από τα δικά τους χέρια. Ακόμα και σήμερα οι ρόλοι είναι διακριτοί και στην εκκλησία μπαίνουν από ξέχωρη πόρτα και κάθονται στον γυναικωνίτη. Ολες μαζί θα βάψουν τα αυγά, θα ψήσουν τα κουλούρια και τα τσουρέκια, θα μαγειρέψουν τα νηστίσιμα και βέβαια θα προετοιμάσουν το γεμιστό κατσίκι που θα ψηθεί στον ξυλόφουρνο. Εχει προηγηθεί ο στολισμός του Επιταφίου τη Μεγάλη Παρασκευή, που είναι κατάφορτος από αγριολούλουδα και άνθη αλλά και από φωτογραφίες των χωριανών που «έφυγαν» πρόσφατα. Ο θρήνος για τους ανθρώπους αυτούς ταυτίζεται με τη Σταύρωση, θα ακουστούν τα ονόματά τους σ’ ένα προσκλητήριο μνήμης.
Μετά την Ανάσταση και το Πάσχα, η Λαμπρή Δευτέρα, όπως λένε στην Κάρπαθο, είναι η μέρα που πάνε στο νεκροταφείο να ασπρίσουν και να στολίσουν με λουλούδια τους τάφους. Τη Λαμπρή Τρίτη θα τυλίξουν τις εικόνες της εκκλησίας με μαντίλες και οι κάτοικοι θα τις κουβαλήσουν στα χέρια έως το κοιμητήριο για να φτάσει το άγγελμα της Ανάστασης σε όλους τους νεκρούς. Οι γυναίκες είναι η ανθεκτική γέφυρα ανάμεσα στη ζωή και στον θάνατο, στον θρήνο και στην ανάταση. Μερικές από τις ωραιότερες φωτογραφίες αυτής της αρχέγονης κοινωνίας και των εθίμων του Πάσχα έχει τραβήξει η Λίζυ Μανωλά, η οποία και μου μίλησε για τη γοητεία που της ασκεί η Ολυμπος. Στις εικόνες της –που συνοδεύουν σήμερα τη στήλη– καταφέρνει να αποτυπώσει την ένταση του θρησκευτικού συναισθήματος, με έναν τρόπο οικουμενικό. Κοσμοπολίτισσα και πολυταξιδεμένη, η φωτογράφος έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον για τα θρησκευτικά δρώμενα χάρη στην ικανότητά της να μπορεί να ταυτιστεί με την πνευματικότητα και την πίστη των ανθρώπων. Εκτός από το Πάσχα στην Κάρπαθο, άλλος ένας τόπος που τράβηξε την προσοχή της ήταν η Αρμενία με τις καταπληκτικές εκκλησίες της. Επίσης έχει πραγματοποιήσει μια σειρά αποστολών στην Αιθιοπία για το βιβλίο της «Ethiopian Highlands» από τις εκδόσεις Assouline, όπου πρωταγωνιστεί το ορθόδοξο ποίμνιο της αφρικανικής χώρας.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr