Ανάμεσα στα μηχανουργεία του Πειραιά, δυο δρόμους πάνω από το κεντρικό λιμάνι, έχει δημιουργηθεί μια μικρή συνωμοτική καλλιτεχνική όαση. Σου δημιουργεί ψευδαίσθηση πως βρίσκεσαι κάπου αλλού, σαν αυτά τα μικρά στενά της Βενετίας που ανακαλύπτει κανείς στην Μπιενάλε και είναι γεμάτα εκπλήξεις. Πλάι στο αγαπημένο εστιατόριο Paleo, «ξεφύτρωσαν» τρεις γκαλερί: η Rodeo της Σύλβιας Κούβαλη, η Intermission της Αρτέμιδος Μπαλτογιάννη και η Carwan του Νικολά Μπελαβάνς – Λεκόντ και του Κουέντιν Μόιζ. Και οι τρεις τους βρίσκονται στην αιχμή της πρωτοπορίας, παρουσιάζοντας στο αθηναϊκό κοινό καλλιτέχνες και έργα που ανιχνεύουν το ανήσυχο πνεύμα των καιρών. Η Intermission, μάλιστα, φιλοξενεί αίθουσες τέχνης από το εξωτερικό. Στόχος της δεν είναι το εμπορικό όφελος καθεαυτό, αλλά να μας συστήσει γκαλερί και καλλιτεχνικές πρωτοβουλίες που αξίζει να μάθουμε, χωρίς μάλιστα να ταξιδέψουμε. Οσο για τους καλεσμένους της; Αγαπούν την ιδέα να δείξουν τη δουλειά τους σε μια πόλη που ακούγεται όλο και περισσότερο διεθνώς για την εικαστική της σκηνή.
Η πιο πρόσφατη έκθεσή της, που άνοιξε πριν από λίγο καιρό, εστιάζει σε ένα θέμα που δεν γνωρίζουμε ιδιαίτερα στην Ελλάδα, αν και ένας από τους πρώτους που το δόξασαν ήταν συμπατριώτης μας. Πρόκειται για τα περίφημα livres d’ artistes, εν συντομία έργα τέχνης τα οποία σχεδιάζουν οι καλλιτέχνες και έχουν τη μορφή βιβλίου με την πραγματική ή τη διασταλτική του έννοια. Ο Τεριάντ –κατά κόσμον Στρατής Ελευθεριάδης– ήταν ο άνθρωπος που έβαλε τη σφραγίδα του σε αυτό το καλλιτεχνικό είδος με 27 δημιουργίες, προικοδοτώντας την Ελλάδα με ένα μέρος αυτών των σπανιότατων «εκδόσεων». Στα χνάρια του πατούν και οι ιδρυτές της Three Star Books, που ιδρύθηκε στο Παρίσι το 2007 από τον Κριστόφ Μπουτέν, τη Μελανί Σκαρσίλια και τη Μανταλένα Κουάρτα. Συνεχίζουν με τον δικό τους τρόπο μια τεράστια παράδοση: θέτουν τις υπηρεσίες τους στη διάθεση των καλλιτεχνών για να σχεδιάσουν ό,τι πιο τρελό ή δύσκολο τους κατέβει στο μυαλό. «Μας αρέσουν οι προκλήσεις, να κάνουμε κάθε φορά κάτι διαφορετικό. Δεν σημαίνει ότι δεχόμαστε κάθε πρόταση, αλλά στο τέλος βρίσκουμε μια ιδέα που μπορεί να πραγματοποιηθεί», λένε στη στήλη ο Κριστόφ και η Μελανί, που ήρθαν στην Ελλάδα για τα εγκαίνια.
Πάνω σε ξύλινα τραπέζια με έντονο κίτρινο χρώμα εξέθεσαν μερικά από τα βιβλία τους. Είναι μόνο μια μικρή επιλογή που αντανακλά την ποικιλία των μέσων και των τεχνικών που χρησιμοποιούν για να πετύχουν την υλοποίηση ενός μοναδικού αντικειμένου, είτε με τις δικές τους δυνατότητες είτε με τεχνίτες. Υπάρχουν «βιβλία» που έχουν μόνο μια σελίδα, άλλα που το περιεχόμενό τους είναι μυστικό, όπως αυτό του Μαουρίτσιο Κατελάν, βιβλία με εκτυπώσεις, στένσιλ, ζωγραφική, ανάγλυφες δημιουργίες. Πελάτες της Three Star books είναι τα μουσεία και οι συλλέκτες. «Ακόμα και βιβλιοθήκες πανεπιστημίων μάς ζητούν livres d’ artistes, κυρίως από την Αμερική. Πριν έρθουμε στην Αθήνα ήμασταν στο Ντάλας όπου το Southern Methodist University έχει μια εξαιρετική τέτοια συλλογή». Με την ολοκλήρωση κάθε νέου βιβλίου που μπορεί να πάρει πολύ χρόνο, το ατελιέ τους γίνεται για λίγο γκαλερί ενώ προβάλλεται και ένα βίντεο με όλη τη διαδικασία της παραγωγής.
Δεν μπορεί να μην αναρωτηθεί κανείς πώς το καλλιτεχνικό βιβλίο έχει καταφέρει να επιζήσει σε μια εποχή που οι εικαστικοί έχουν αλλάξει τον τρόπο της σύλληψης και εκτέλεσης των έργων τους. «Μα διότι τα βιβλία αυτά είναι ακριβώς από μόνα τους έργα τέχνης, έχουν μια αυτονομία και μια αυτοτέλεια. Δεν είναι μονογραφικές εκδόσεις που αναφέρονται στο έργο κάποιου. Εχουμε πάντως διαπιστώσει ότι η έλευση του Ιντερνετ έχει δώσει νέα ώθηση γιατί οι εικόνες που μπορεί να δει ένας καλλιτέχνης για να εμπνευστεί είναι άπειρες». Πριν φύγω τους ρώτησα αν αποκαλούν τους εαυτούς τους εκδότες. «Νομίζω ότι ο ορισμός που περιγράφει καλύτερα τη δουλειά μας είναι πως είμαστε υπηρέτες της θείας τρέλας των καλλιτεχνών». H έκθεση διαρκεί μέχρι και τις 21 Μαΐου, Πολυδεύκους 37α.