Η πέτρα είναι ο ανθεκτικότερος των αφηγητών. Ισως διότι οι εγχάρακτες επιγραφές μάχονται πεισματικά τον χρόνο και στο τέλος τον νικούν. Μεγάλα αρχιτεκτονήματα γκρεμίζονται, αυτοκρατορίες καταρρέουν, ο κόσμος αλλάζει, αλλά στο τέλος μένουν αυτά τα ταπεινά απομεινάρια για να μας διηγηθούν τις δικές μας αλήθειες. Σε αυτά τα αδιαμφισβήτητα τεκμήρια στηρίζεται η νέα γοητευτική έκθεση «Λίθινες Διαδρομές. Ιστορίες από Πέτρα: Εβραϊκές επιγραφές στην Ελλάδα», που διοργανώνουν από κοινού το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος και το Επιγραφικό Μουσείο, τεκμηριώνοντας την παρουσία Εβραίων στην πατρίδα μας από το τέλος του 4ου αιώνα π.Χ. Η ελληνική εβραϊκή κοινότητα είναι μία από τις αρχαιότερες καταγεγραμμένες κοινότητες σε όλη την Ευρώπη, αλλά και «πύλη εισόδου» των Εβραίων προς τη Γηραιά Ηπειρο, όπως μαρτυρά η αρχαιολογική σκαπάνη που εντόπισε σπαράγματα σε όλον τον ελλαδικό χώρο.
Η έκθεση αυτή, που εγκαινιάστηκε τη Δευτέρα το βράδυ με την παρουσία της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, κορυφώνει μια πολυσυλλεκτική επιστημονική έρευνα που ξεκίνησε το 2000 με πρωτοβουλία της διευθύντριας του ΕΜΕ, Ζανέτ Μπαττίνου, και είχε ως καρπό τη βραβευμένη από την Ακαδημία Αθηνών έκδοση «Corpus Inscriptionum Judaicarum Graeciae – Σύνταγμα Ιουδαϊκών και Εβραϊκών Επιγραφών από την Ηπειρωτική και Νησιωτική Ελλάδα». Πρόκειται για την επιμελή και ολοκληρωμένη καταλογογράφηση αυτών των επιγραφών που ήταν διασκορπισμένες σε μουσεία. Είναι η πρώτη φορά που ως παζλ συναντιούνται για να συμπληρώσουν η μια την άλλη, και όλες μαζί να μας ταξιδέψουν από τον 4ο αιώνα π.Χ. έως και τον 15ο αι. μ.Χ. για την κοινότητα των Ρωμανιωτών Εβραίων που συνοδοιπόρησαν με εμάς τους Ελληνες. Αποτέλεσαν, δε, αναπόσπαστο και ζωτικό κομμάτι της κοινωνίας σε όλες τις εποχές.
Συγκινημένος ο πρόεδρος του ΕΜΕ, Μάκης Μάτσας, είπε ότι το αφιέρωμα ήρθε να εκπληρώσει ένα όνειρό του, διότι δεν καταγράφει μόνον την ιστορία των Ελλήνων Εβραίων, αλλά και της ίδιας της χώρας μας. Η υπουργός Πολιτισμού χαρακτήρισε τις επιγραφές ως «λαλούντες λίθους» και στάθηκε στο ότι η έκθεση «καταδεικνύει ιστορικά ότι η διαφορετικότητα όχι μόνο δεν εμποδίζει τη συνύπαρξη, αλλά αντίθετα συνιστά παράγοντα εμπλουτισμού της κοινωνίας». Από την πλευρά του, ο πρέσβης της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, δρ Ράιχελ, δήλωσε: «Εκθέσεις σαν και αυτήν μας υπενθυμίζουν ότι οι Εβραίοι έχουν υπάρξει συστατικό μέρος της ευρωπαϊκής Ιστορίας από αρχαιοτάτων χρόνων».
