Περνώντας τις πόρτες του Μουσείου Βάσα, τα μάτια προσαρμόζονται από το χλωμό φως της Στοκχόλμης στο υποβλητικό μισοσκόταδο. Μέσα από αυτό ξεπροβάλλει ένα απίστευτο πλοίο του 1628, αυθεντικό, ολοζώντανο, έτοιμο να σαλπάρει. Είναι το καλύτερα διατηρημένο στο είδος του παγκοσμίως, ένα σύμβολο για τους Σουηδούς. Κοιτούσα με δέος την ξυλόγλυπτη πλώρη, το στιβαρό σκαρί με τα ανοίγματα για τα κανόνια και σχεδόν δεν μπορούσα να το πιστέψω πως το πολεμικό που έμεινε 333 χρόνια στον βυθό, βρίσκεται σε τόσο καλή κατάσταση. Αυτό το θαύμα οφείλεται στα νερά της Βαλτικής: δεν είναι τόσο αλμυρά και ζεστά, ώστε να τρέφουν όλα τα βακτήρια και τους μικροοργανισμούς που τρώνε το ξύλο.
Κάπως έτσι το «Βάσα», του οποίου η επιχείρηση ανάδυσης κράτησε από το 1956 έως το 1961, βγήκε αλώβητο από την πάλη με τον χρόνο και τη φθορά. Το καράβι στάθηκε σε αυτόν τον τομέα τυχερό, αν και ο βίος του ήταν βραχύς. Εξαιτίας κάποιου ναυπηγικού σφάλματος βυθίστηκε στο παρθενικό του ταξίδι, λίγο έξω από το λιμάνι. Ενα ολοκαίνουργο θηριώδες πλοίο, που μόλις είχε κατασκευαστεί, κατέληξε στον βυθό της θάλασσας. Το περιστατικό ήταν μεγάλη ντροπή για τον τότε ηγεμόνα που, ευτυχώς, δεν ήταν εκεί για να δει το φιάσκο.
Θα αναρωτηθεί κανείς πώς το πιο δημοφιλές μουσείο στη χώρα, αλλά ίσως και το πιο αγαπητό κειμήλιο του παρελθόντος της Σουηδίας, είναι αυτό το πλοίο που ταυτίστηκε με μια γιγαντιαία αποτυχία. Σίγουρα είναι εξαιρετικά εντυπωσιακό, καθώς έχει διασωθεί κατά 98%. Πολλοί μαθητές που το αντίκριζαν για πρώτη φορά, όπως και εγώ, είχαν μείνει με το στόμα ανοιχτό, ανεβοκατέβαιναν απνευστί τέσσερις ορόφους για να το εξετάσουν, από τα ξάρτια μέχρι τα ύφαλα. Σκέφτηκα ότι το στοιχείο που κάνει τους Σουηδούς να περηφανεύονται για το «Βάσα», ενώ έκανε μισό μίλι και βούλιαξε, είναι ότι η χώρα αυτή δεν έχει οικοδομήσει τη σύγχρονη ταυτότητά της στις πολεμικές επιτυχίες, αλλά στην ουδετερότητά της.
Η σύγκρουση είναι κάτι παλιό, ξεχασμένο, αφού η Σουηδία δεν έχει εμπλακεί σε σύρραξη έκτοτε, οι πόλεις της δεν έχουν δεχτεί βομβαρδισμούς, τα μνημεία και τα κτίρια στέκονται όπως όταν κτίστηκαν. Η χώρα έχει πληρώσει ηθικό τίμημα της μη συμμετοχής σε πολέμους, ιδιαίτερα στον Β΄ Παγκόσμιο, αλλά όχι υλικό. Και τώρα που η κυβέρνηση μαζί με τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις συμφώνησαν για την αίτηση στο ΝΑΤΟ υπό το κράτος των όσων συμβαίνουν στη Ρωσία, οι Σουηδοί μοιάζουν μουδιασμένοι και ίσως ανέτοιμοι να εγκαταλείψουν τη στάση που τους προφύλαξε από τις βαρβαρότητες του 19ου και του 20ού αιώνα. Οι μισοί, μάλιστα, πιστεύουν ότι ίσως πρόκειται για βιαστική κίνηση που μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες. Αναπόφευκτα, το μυαλό μου πήγε στη δική μας χώρα και πώς η εθνική μας υπερηφάνεια υφάνθηκε στις νίκες και στους θριάμβους. Ποιος θα τολμούσε να συγκρίνει το θωρηκτό «Αβέρωφ» με το «Βάσα»;