Πώς θα μπορούσαν να λείπουν από μια μεγάλη γιορτή της ανάγνωσης τα «άτακτα» παιδιά της λογοτεχνικής οικογένειας; Τα βιβλία που κατά εποχές και χώρες, σύμφωνα με τις εκάστοτε πολιτικές, κοινωνικές και θρησκευτικές αντιλήψεις, θεωρήθηκαν ακατάλληλα για τα αθώα μάτια και τα αυτιά των πολιτών;
Η δράση με τίτλο «Επικίνδυνες λέξεις», που πραγματοποιείται αύριο σε διάφορα σημεία της Αθήνας και του Πειραιά, έχει αυτόν ακριβώς τον στόχο: να ελευθερώσει τον δημιουργικό λόγο και να επανασυνδέσει μέσω της δημόσιας ανάγνωσης τις «κομμένες» από τη λογοκρισία λέξεις, αποδίδοντας την τιμή που αξίζει σε σημαντικά κείμενα της παγκόσμιας λογοτεχνίας τα οποία ακρωτηριάστηκαν. Αυτό το αφιέρωμα στην ελευθερία της σκέψης και της έκφρασης διοργανώνεται από την «Αθήνα 2018 – Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου» σε συνεργασία με το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, και ο τρόπος που έχει προγραμματιστεί –ταυτόχρονη παρουσίαση 30 απαγορευμένων κειμένων, από 30 ανθρώπους του πολιτισμού, σε 30 βιβλιοπωλεία της Αθήνας και του Πειραιά– μοιάζει με συντεταγμένη επίθεση εναντίον του πουριτανισμού και του ολοκληρωτισμού, από όπου κι αν προέρχονται.
«Στις μέρες μας αδυνατούμε να κατανοήσουμε τον λόγο για τον οποίο κάποια κείμενα λογοκρίθηκαν στο παρελθόν», λέει η Εριφύλη Μαρωνίτη, project manager της διοργάνωσης «Αθήνα 2018 – Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου» και συντονίστρια του «Δικτύου πολιτισμού» του Δήμου Αθηναίων. «Αν δούμε τα βιβλία που έχουν υποστεί απαγορεύσεις στην πορεία των χρόνων, καταλαβαίνουμε ότι τα κριτήρια βουλιάζουν σε μια θάλασσα αυθαιρεσίας. Δεν αποσκοπούμε λοιπόν στο να αναλάβουμε τον ρόλο των φιλολόγων ή των ιστορικών της λογοτεχνίας κρίνοντάς τα. Θέλουμε να καταδείξουμε πόσο η συγκυρία επηρεάζει την απαγόρευση και να υπερασπιστούμε την ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης τονίζοντας τη σημασία της διαφύλαξής της».
Πίσω από τις κυνηγημένες λέξεις συχνά κρύβονται αριστουργήματα της παγκόσμιας γραμματείας. Κατά την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά, είχε λογοκριθεί ο Θουκυδίδης και ο λόγος του περί δημοκρατίας, το ίδιο και η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, εξαιτίας του πύρινου λόγου της κατά του Κρέοντα και κάθε μορφής αυταρχικής εξουσίας. Οταν ο φιλόλογος Ιωάννης Συκουτρής μετέφρασε στη νεοελληνική το «Συμπόσιο» του Πλάτωνα, στις αρχές της δεκαετίας του 1930, πολεμική ξεσηκώθηκε εναντίον του εξαιτίας των αναφορών που έκανε στην εισαγωγή για την ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα. Και δεν χρειάζεται να πάμε τόσο μακριά: το βραβευμένο μυθιστόρημα της Ερσης Σωτηροπούλου «Ζικ ζακ στις νεραντζιές» και η συγγραφέας του ταλαιπωρήθηκαν από μια δικαστική απόφαση που το έκρινε άσεμνο, μόλις πριν από μία δεκαετία.
Τη δράση επιμελούνται οι Μαρία Κουλούρη, Νίκος Κουρμουλής, Χρήστος Χρυσόπουλος και Γιάννης Μπασκόζος. Στους επιλεγμένους συγγραφείς των οποίων θα ακούσουμε έργα συμπεριλαμβάνονται ο Βοκάκιος, ο Τζέιμς Τζόις, ο Μαρκήσιος ντε Σαντ, ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, η Αννα Αχμάτοβα κ.ά. Αυτή η πολυφωνική «χορωδία» ξενικά τις αναγνώσεις της ταυτόχρονα στις 7.30 το απόγευμα, και η δράση θα διαρκέσει μισή ώρα.
Δείτε αναλυτικά τα βιβλιοπωλεία που φιλοξενούν τις «Επικίνδυνες λέξεις», τους αναγνώστες και τα αναγνώσματα στο: athens2018.gr/drasis_kai_ekdilosis/επικίνδυνες-λέξεις.