«Tαξίδι ζωής»

3' 51" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

​​Ποιος δεν έχει διαβάσει, ακούσει, δει τη «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» του Καρόλου Ντίκενς; Δεν υπάρχει άλλη ιστορία στενότερα συνυφασμένη με το πνεύμα των Χριστουγέννων. Ο Κάρολος Ντίκενς έγραψε μια νουβέλα με τίτλο «A Christmas Carol» (Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα) και τη δημοσίευσε για πρώτη φορά το 1843. Η ιστορία είναι γνωστή. Ο Εμπενέζερ Σκρουτζ, ένας παραδόπιστος ηλικιωμένος, αρνείται να γιορτάσει τα Χριστούγεννα. Δεν τον ενδιαφέρουν οι άνθρωποι, μόνο τα χρήματα. Την παραμονή των Χριστουγέννων τον επισκέπτεται το φάντασμα του συνεταίρου του Τζάκομπ Μάρλεϊ για να τον πείσει ότι έχει καιρό ακόμη να αλλάξει τρόπο ζωής, να αλλάξει τα αισθήματά του για τους ανθρώπους. Του μηνύει ότι θα τον επισκεφθούν το ίδιο βράδυ τρία πνεύματα. Το ένα θα τον ταξιδεύσει στο παρελθόν του, το άλλο στο παρόν και το τελευταίο θα του αποκαλύψει τα μελλούμενα.

Η ιστορία από τα παιδικά μου χρόνια με καθήλωνε. Θυμάμαι ακόμα την πρώτη φορά που τη διάβασα και μετά τον φόβο και τη συγκίνηση που ένιωσα όταν ζωντάνεψε εμπρός μου στην οθόνη. Φέτος την έμαθε και η κόρη μου. Την είδε στην τηλεόραση και λίγο μετά στο θέατρο, στη μαγευτική παράσταση του Εθνικού Θεάτρου. Οι σκοτεινές αποχρώσεις του σινεμά έδωσαν ανάσα στο θέατρο, σε μια παραγωγή με υπέροχη μουσική, τραγούδι, ζωντανή ορχήστρα, σκηνικά βγαλμένα από παραμύθι και εξαιρετικούς ηθοποιούς. Το δράμα του Σκρουτζ έγινε πιο αισιόδοξο στο πρόσωπο του Αλέξανδρου Μυλωνά, στη διασκευή του Τζακ Θορν και στην πρωτότυπη μουσική του Θοδωρή Οικονόμου.

Πίστευα πολύ κάποτε στα φαντάσματα. Ημουν σίγουρη ότι θα εμφανιστούν σε όλους τους ανθρώπους κάποια στιγμή. Για να τους δείξουν όσα αποφεύγουν από τη ζωή τους. Το σκοτεινό παρόν του πιο διαχρονικού ήρωα των παιδικών μου χρόνων δικαιολογείται από το δύσκολο παρελθόν του. Και, αν δεν αλλάξει, προδιαγράφει το μέλλον. Το βράδυ της Κυριακής σκέφθηκα ότι τα φαντάσματα έρχονται όντως στη ζωή των ανθρώπων. Tα πνεύματα του Σκρουτζ τότε έκαναν τη δουλειά των ψυχαναλυτών σήμερα. Λειτουργούν ως άλλοι «ενδιάμεσοι». Μέσα στο ταξίδι της ψυχανάλυσης, οι αναλυτές βρίσκονται κοντά σε ανθρώπους που γυρίζουν στο παρελθόν ή φαντασιώνονται το μέλλον. Η εκκίνηση φυσικά είναι πάντα το παρόν. Τα λόγια του Ντίκενς αποκτούν σήμερα και μια άλλη ερμηνεία. Εκείνος μιλάει για την κακία και τη μοναξιά, αλλά η ψυχανάλυση –που δεν την απασχολεί το ηθικό με αυτήν την έννοια– ενδιαφέρεται για την αναζήτηση της αλήθειας και την απόρριψη της αυταπάτης. Οπως τόνιζε ο Φρόιντ, η ουσία της ψυχανάλυσης δεν είναι τόσο η θεραπεία όσο η ανάλυση. Το να μπορέσει κάποια στιγμή ένας άνθρωπος να πετύχει για τη ζωή του μια ενιαία αφήγηση παρελθόντος, παρόντος, αυτό θα προδιαγράψει και το μέλλον. Και φυσικά μόνο τότε θα αναλάβει την ευθύνη για τη ζωή που ζει. Ο Σκρουτζ βίωνε τεράστιες ψυχικές συγκρούσεις και κατέληξε σε αυτό που βλέπουμε όλοι στο παρόν του.

Δεν υπάρχει όμως άνθρωπος που δεν διχάζεται, που δεν συγκρούεται μέσα του. Μέσα μας δίνονται όλες οι μάχες και η ζωή είναι το αποτέλεσμα της νίκης και της ήττας μας και των άπειρων μαχών που έχουν δοθεί. Χρειάζεται πάντα όμως κάποιος να μας ακούσει, να μας παροτρύνει σε αυτό, να αφουγκραστούμε τις συγκρούσεις μας. Ο Σκρουτζ, όταν βλέπει τι κάνει στους άλλους και τι του έκαναν στο παρελθόν, τολμάει να αλλάξει τα μελλούμενα.

Στο τελευταίο βιβλίο της η Μαρίλια Αϊζενστάιν-Αβέρωφ, με τίτλο «Ενα ψυχαναλυτικό ταξίδι» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός αναφέρει ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ, «The Crack Up» (1936). Διαβάζοντάς το στοχάστηκα το ταξίδι όλων των ανθρώπων που δυσκολεύονται σε ένα παρόν με την πίστη ότι έχουν δυνατότητες να το αλλάξουν.

«Ολη η ζωή είναι μια διαδικασία κατάρρευσης, αλλά τα χτυπήματα που κάνουν τη δραματική δουλειά – τα γερά, αιφνίδια χτυπήματα που έρχονται, ή φαίνονται να έρχονται απέξω, δεν έχουν αισθητά αποτελέσματα διαμιάς. Είναι και άλλο ένα είδος χτυπήματος που έρχεται από μέσα… η πρώτη ραγισματιά μοιάζει να γίνεται γρήγορα – η δεύτερη χωρίς να το πάρεις είδηση, αλλά πραγματοποιείται απότομα, στ’ αλήθεια… {…} θα πρέπει να είναι κανείς, για παράδειγμα, σε θέση να δει ότι τα πράγματα είναι απελπιστικά και όμως είναι αποφασισμένος να τους δώσει άλλη τροπή».

Για τον κάθε Σκρουτζ μέσα μας τα πράγματα στο παρόν ίσως να είναι παγιωμένα, τυφλά, απελπιστικά ενίοτε. Μπορεί να φαίνεται ότι η ζωή μας έχει τελματώσει με έναν τρόπο που χτίζει ασφυκτικά και εμάς μέσα της. Οτι μας ρουφά η ζωή και δεν τη ρουφάμε. Νιώθοντας το ανοίκειο αίσθημα, ότι δεν τη χαράσσουμε όπως ονειρευτήκαμε ως παιδιά. Ισως αυτό το μαγικό ταξίδι της σκέψης της ψυχανάλυσης, και της παιδικής ηλικίας που αναβιώνει κάθε στιγμή μέσα από τα όνειρα και την τέχνη, να είναι τα πνεύματα που οφείλουμε να καλούμε τις νύχτες. Και τις μέρες να κρατάμε τη μνήμη της σοφίας τους για να αλλάζουμε εντός μας.

Καλή χρονιά!

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή