WALTER ISAACSON
Leonardo Da Vinci.
Η βιογραφία μιας μεγαλοφυΐας
μτφρ. Γιώργος Μπαρουξής
εκδ. Ψυχογιός
σελ. 555
O Λεονάρντο ντα Βίντσι ήταν το ίνδαλμα του Στιβ Τζομπς. «Εβλεπε την ομορφιά στην τέχνη όσο και στη μηχανική», συνήθιζε να λέει στις παρουσιάσεις του αναφερόμενος στον ασύγκριτο Ιταλό, «και η ικανότητά του να τις συνδυάζει ήταν αυτό που τον έκανε ιδιοφυΐα».
Προφανώς αυτός δεν είναι ο μόνος, ούτε ο σημαντικότερος έπαινος που στην πορεία των αιώνων έχει λάβει ο Λεονάρντο. Ο μύθος του στηρίζεται γερά στην πολυπραγμοσύνη του και την ασύλληπτη ικανότητά του να συνδυάζει διαφορετικούς γνωστικούς τομείς –τέχνες και επιστήμες– με τη φαντασία, γεγονός που τον βοηθούσε να βρίσκεται πάντοτε στην πρωτοπορία.
Η προηγούμενη αναφορά λοιπόν στον Στιβ Τζομπς σχετίζεται κυρίως με τον συγγραφέα της βιογραφίας του Λεονάρντο που πρόσφατα κυκλοφόρησε στα ελληνικά, τον ιστορικό τέχνης Ουόλτερ Αϊζακσον. Εμπειρος ερευνητής και ικανός στην ανασύσταση της ζωής ειδώλων του δυτικού πολιτισμού, ο Αϊζακσον έχει δημοσιεύσει ήδη τις βιογραφίες των Βενιαμίν Φραγκλίνου, Αλμπέρτου Αϊνστάιν και βεβαίως του Στιβ Τζομπς.
Κοινό στοιχείο όλων, ο θαυμασμός που τρέφει ο συγγραφέας για τη διάνοιά τους. Ιδιαίτερο στοιχείο του συγκεκριμένου έργου σύμφωνα με όσα λέει ο ίδιος, η χαρισματική προσωπικότητα που συνδυάστηκε με ένα πνεύμα φιλοπερίεργο και παθιασμένο, γεμάτο θαυμασμό για τον κόσμο. Ο Λεονάρντο δεν υπήρξε μόνον η ενσάρκωση του αναγεννησιακού ανθρώπου.
Ηταν μια μορφή με σπάνια χαρίσματα και άλλες τόσες αντιφάσεις, που θα ταίριαζε θαυμάσια στον 21ο αιώνα: μεγαλοφυής και αιρετικός ταυτόχρονα –ομοφυλόφιλος, χορτοφάγος, επιδειξιομανής στην εμφάνισή του με πλήρη επίγνωση της διαφορετικότητάς του– επιρρεπής στους περισπασμούς και απίστευτα ασταθής, αποτελεί το ίνδαλμα των μοντέρνων κάθε εποχής.
Ανήσυχος νους
Από τη μια μεριά βρισκόταν η αποτελεσματική ιδιοφυΐα που μπορούσε να γοητεύει τους χρηματοδότες της, και από την άλλη ο άβουλος ονειροπόλος που αποτύγχανε να υλοποιήσει το έργο που του είχε ανατεθεί.
Από τη μια ο πολυτάλαντος και εργατικός καλλιτέχνης και επιστήμονας, και από την άλλη ο ανήσυχος νους που βρισκόταν σε διαρκή διάσπαση. Θα μπορούσε άραγε να προσφέρει ακόμη περισσότερα –από τη μηχανική, την ανατομία και τη φυσική ώς τη ζωγραφική– αν ήταν σε θέση να μένει περισσότερο προσηλωμένος σε ένα μόνον αντικείμενο;
Για να απαντήσει στην ερώτηση, ο Αϊζακσον χρησιμοποιεί μια θαυμάσια πρώτη ύλη: τις περίπου 7.200 σελίδες από τα προσωπικά ημερολόγια και σημειώσεις του Λεονάρντο. Αυτό το αυτοβιογραφικό υλικό περιέχει ιδιόχειρες σημειώσεις, ιδέες, και σκίτσα που βοηθούν τον συγγραφέα να αποδείξει ότι το ασίγαστο επιστημονικό ενδιαφέρον τροφοδότησε τη μεγάλη τέχνη του Λεονάρντο ντα Βίντσι, ότι οι γνώσεις, τα πειράματα και οι μελέτες του για το μυϊκό σύστημα, τις πτητικές μηχανές, τη γεωλογία ή τη φύση του φωτός διέπνεαν τη τέχνη του και συνέβαλαν στο να δημιουργήσει δύο από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα όλων των εποχών, τον «Μυστικό Δείπνο» και τη «Μόνα Λίζα».
Το βιβλίο αποφεύγει τη στείρα καταγραφή γεγονότων. Με εύληπτο λόγο και ωραία εικονογράφηση βάζει τον αναγνώστη μέσα στη ζωή αυτού του ασύγκριτα ιδιόρρυθμου ανθρώπου: του όμορφου, νόθου αγοριού που γεννήθηκε χωρίς οικογένεια, μεγάλωσε με δύο μητέρες και εξελίχθηκε σε μια εμβληματική προσωπικότητα με οργιώδη φαντασία και τεράστια δημιουργικότητα.
Η μοίρα του ήταν να ζήσει στον 15ο αιώνα, μια ανεκτική εποχή επινοήσεων και εξερεύνησης. Ο τρόπος που κατάφερε να καλλιεργήσει την αντιφατική ψυχή του και να τιθασεύσει τον εκστατικό νου τον κάνει σύγχρονό μας, έναν εμπνευσμένο δάσκαλο.