Είναι πολλά αυτά που θέλω να ρωτήσω τον Γιον Τοπολόγκ: Για τους επιφανείς ήρωες του μυθιστορήματός του, τη βασίλισσα Μαρία της Ρουμανίας (μητέρα της Ελισάβετ, συζύγου του Γεωργίου Β΄ της Ελλάδας), τον πρίγκιπα Μιχαήλ Καντακουζηνό και τη γυναίκα του Μαρία (Μαρούκα) Ροσέτι, που ήταν συγχρόνως και η μούσα του διάσημου συνθέτη Τζόρτζε Ενέσκου. Για την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα του σήμερα και για τις αλλαγές που βίωσε ως ενεργό μέλος του πολιτιστικού αλλά και πολιτικού γίγνεσθαι εδώ και πάνω από μισό αιώνα. Για το πλούσιο, αν και άγνωστο στο ελληνικό κοινό, συγγραφικό του έργο (παρότι το πρώτο που μεταφράζεται στα ελληνικά, το «Χρυσό δαχτυλίδι», είναι στην πραγματικότητα το 27ο βιβλίο του, θα μου αποκαλύψει λίγο αργότερα).
Ομως οι ερωτήσεις είναι αδύνατον να κατευθύνουν τον χειμαρρώδη λόγο του άνδρα που έχω απέναντι μου και, όταν εγκαταλείπω την προσπάθεια να ελέγξω τη συζήτηση, αρχίζω να απολαμβάνω τις απρόσμενες νοητές διαδρομές στον χώρο και στον χρόνο. Με την ευρυμάθεια και την ευγένειά του, ο 85χρονος συγγραφέας μοιάζει βγαλμένος από τη Ρουμανία που περιγράφει στο «Χρυσό δαχτυλίδι», έναν κόσμο γεμάτο γαλαζοαίματους, λογοτεχνία και κλασική μουσική.
«Η ιδέα για αυτό το βιβλίο γεννήθηκε πριν από πολύ καιρό», μου εξηγεί. «Αρχικά είχα στον νου μου να γράψω κάτι για τη βασίλισσα Μαρία. Οταν όμως έψαχνα να βρω πληροφορίες, ανακάλυψα τη Μαρία Καντακουζηνού, η οποία είχε γράψει τα απομνημονεύματά της στα γαλλικά. Διαπίστωσα ότι υπήρχε στενή σχέση ανάμεσα στις δύο γυναίκες, οι οποίες ήταν φίλες, και αποφάσισα να γράψω ένα βιβλίο που να τις περιλαμβάνει και τις δύο». Δυναμικές και ανεξάρτητες σε μια εποχή που δεν ευνοούσε τη γυναικεία ανεξαρτησία, οι δύο Μαρίες ναι μεν παρέμειναν στο πλευρό των άπιστων συζύγων τους, αλλά και οι δύο είχαν σειρά από εραστές. Την εμφάνισή του από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου κάνει ο Τζόρτζε Ενέσκου, που, πριν κερδίσει την καταξίωση και τον τίτλο του μεγαλύτερου Ρουμάνου συνθέτη, ήταν ένας πολλά υποσχόμενος νεαρός μουσικός, αρραβωνιασμένος με μια πάμπλουτη Γαλλίδα. Ωστόσο, η απρόσμενη συνάντησή του με μια γοητευτική, αν και παντρεμένη, πριγκίπισσα ένα πρωινό του Σεπτεμβρίου έμελλε να σημαδέψει ανεξίτηλα τη ζωή του. «Πρόκειται για έναν έρωτα ο οποίος διήρκεσε έως τον θάνατο και των δύο. Για την ακρίβεια, η μεγαλοφυΐα συνάντησε τη μούσα της», αναφέρει ο κ. Τοπολόγκ.
Μυριβήλης και Ομηρος
Η μουσική αποτελεί σταθερό μοτίβο στο «Χρυσό δαχτυλίδι», κάτι που σχετίζεται λιγότερο με τις καταβολές του κεντρικού ήρωα και περισσότερο με τον ίδιο τον συγγραφέα. «Η μουσική είναι η βασίλισσα των τεχνών», υποστηρίζει. Κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας, ο καθηγητής Τοπολόγκ θα αναφερθεί αρκετές φορές και στον ελληνικό πολιτισμό και στη λογοτεχνία. Το αγαπημένο του σύγχρονο ελληνικό μυθιστόρημα είναι «Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια» του Στράτη Μυριβήλη, με πληροφορεί, ωστόσο, ότι το μεγάλο του πάθος είναι ο Ομηρος και μάλιστα έχει εκδώσει την «Οδύσσεια» στα ρουμανικά. «Για μένα, η “Οδύσσεια” είναι το ανώτερο δημιούργημα που έχει υπάρξει ποτέ. Η “Ιλιάδα” είναι η εποποιία του πολέμου, όμως η “Οδύσσεια” είναι η εποποιία του έρωτα, είναι η επιστροφή στο σπίτι και στην οικογενειακή ζωή. Κανένας δεν έχει πει ποτέ πιο όμορφα πράγματα από τον Ομηρο», υπογραμμίζει, αναπολώντας την πρώτη του επίσκεψη στο Σούνιο, στις αρχές της δεκαετίας του 1990. «Οποιος δεν έχει πάει στο Σούνιο, δεν έχει δει την Ελλάδα».
Γεννημένος το 1933, ο Γιον Ποπέσκου Τοπολόγκ υπήρξε, μεταξύ άλλων, καθηγητής Ρουμάνικης Γλώσσας και αργότερα Παγκόσμιας Λογοτεχνίας και Ιστορίας της Τέχνης στο Εθνικό Κολέγιο Andrei Saguna του Μπρασόβ, ιδρυτικό μέλος και διευθυντής των εκδόσεων και του περιοδικού Dealul Melcilor, δημοτικός σύμβουλος και πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτισμού του Συμβουλίου της Κομητείας Μπρασόβ. Αρκετά από τα βιβλία του εστιάζουν στο παρελθόν της χώρας του, από τη Βυζαντινή περίοδο έως τα χρόνια της σοβιετικής κυριαρχίας. Το «Χρυσό δαχτυλίδι» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βακχικόν σε μετάφραση Στάθη Χελιώτη.