Η επικίνδυνη εντροπία της Δύσης

Η επικίνδυνη εντροπία της Δύσης

5' 7" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

TIMOTHY SNYDER

Ο δρόμος προς την ανελευθερία

μτφρ. Ανδρέας Παππάς

εκδ. Παπαδόπουλος, 2018, σελ. 448

Στη «Συνωμοσία εναντίον της Αμερικής» ο Φίλιπ Ροθ περιέγραψε το φανταστικό σενάριο της ήττας του Ρούζβελτ και της νίκης του Τσαρλς Λίντμπεργκ στις εκλογές του 1940. O Τύπος αποκαλούσε τον Λίντμπεργκ «ήρωα των αιθέρων», γιατί το 1927 είχε πραγματοποιήσει την πρώτη πτήση από τη Νέα Υόρκη στο Παρίσι χωρίς στάση. Ο βετεράνος πιλότος δεν έθεσε τελικά υποψηφιότητα, αλλά εκτός από προσωπικότητα με μεγάλη δημοτικότητα, ήταν υποστηρικτής του απομονωτισμού, οπαδός του φασισμού και φίλος του Χίτλερ. Ηταν ο «υποψήφιος της Γερμανίας». Τι θα σήμαινε μια πιθανή νίκη του για την έκβαση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την τύχη της Ευρώπης;

Στο νέο βιβλίο του «Ο δρόμος προς την ανελευθερία» (εκδ. Παπαδόπουλος) ο Τίμοθι Σνάιντερ αποκαλεί τον Τραμπ «υποψήφιο της Ρωσίας». Ο καθηγητής Ιστορίας του πανεπιστημίου του Γέιλ δεν προεξοφλεί το αποτέλεσμα της έρευνας του δικαστή Ρόμπερτ Μιούλερ για τη ρωσική επέμβαση στις αμερικανικές εκλογές του 2016, η οποία έχει σχεδόν ολοκληρωθεί, όπως ανακοινώθηκε στις αρχές της εβδομάδας. Υποστηρίζει, όμως, ότι η Ρωσία κατασκευάζει ψευδείς ειδήσεις με τις οποίες οξύνει τις αντιθέσεις στην κοινή γνώμη και στην πολιτική σκηνή των δυτικών χωρών –για το μεταναστευτικό, για την Ευρωπαϊκή Ενωση, για την οικονομία– με στόχο την ενίσχυση κομμάτων και πολιτικών που συμμερίζονται εθνοκεντρικές ιδέες, οι οποίες οδηγούν στην πράξη στην αποδυνάμωση του ΝΑΤΟ, της Ε.Ε. και της Δύσης συνολικά. Μια διασπασμένη Δύση, αποτελούμενη από χώρες που φιλονικούν μεταξύ τους και δοκιμάζονται από κύματα λαϊκισμού και εθνικισμού, διαμορφώνει ένα νέο διεθνές περιβάλλον μέσα στο οποίο η σχετική ισχύς της Ρωσίας αυτομάτως αναβαθμίζεται.

Ο υπολανθάνων φασισμός

Ο Σνάιντερ υπαινίσσεται ευθέως ότι η οικονομική κρίση ερεθίζει τον υπολανθάνοντα φασισμό και τον κυτταρικό πρωτογονισμό που βρίσκεται εν υπνώσει στην ψυχή των ανθρώπων και στο συλλογικό ασυνείδητο εθνών και κοινωνιών. Κατά συνέπεια, επιμένει στην εκτίμηση ότι το Κρεμλίνο δεν κάνει τίποτα περισσότερο από το να διευκολύνει την εντροπία της Δύσης εγκρίνοντας «μαύρες» επιχειρήσεις για την υποστήριξη «χρήσιμων ανόητων» εθνικιστών ηγετών με φασιστική νοοτροπία, όπως είναι ο Τραμπ. Ο ίδιος ο Πούτιν, κατά τον Σνάιντερ, στηρίζεται πολιτικά σε ένα «τοξικό μείγμα από φασισμό, θρησκοληψία, και αντιλήψεις του 19ου αιώνα». Δεν είναι τυχαίο ότι ο φιλόσοφος που κατά δήλωσή του εκτιμά περισσότερο ο Ρώσος ηγέτης είναι ο Ιβάν Ιλιν (1883-1954). Ο Ιλιν πίστευε ότι ο Θεός τα έκανε θάλασσα με τον κόσμο, αλλά δημιούργησε ένα έθνος αθώο και αγνό, το ρωσικό έθνος που μια μέρα θα βρει τον ηγέτη που θα το διασώσει και θα το ανυψώσει.

Ο Σνάιντερ υποστηρίζει ότι η αναβίωση του παλαιού σοβιετικού μηχανισμού παραγωγής ψευδών ειδήσεων στόχο έχει να υποβάλει στην παγκόσμια κοινή γνώμη την υποψία ότι η αλήθεια δεν είναι αυτή που φαίνεται. Ο μηχανισμός αυτός αξιοποιεί στο έπακρο τα social media για να διαδώσει εναλλακτικές αλήθειες. Μία από αυτές τις «αλήθειες» είναι ότι τα γεγονότα όπως παρουσιάζονται στα κλασικά μέσα ενημέρωσης της Δύσης είναι πλαστά. Είναι, δήθεν, το αποτέλεσμα μιας συνωμοσίας των ελίτ προκειμένου να χειραγωγήσουν τους πληθυσμούς και να επιτύχουν την επικράτηση της παγκοσμιοποίησης. Κάπως έτσι εξασθενεί σταθερά η αξιοπιστία της έγκυρης ενημέρωσης. Τα social media μετατράπηκαν σε όπλα με τα οποία πραγματοποιήθηκαν η δολοφονία της αλήθειας, ο αποπροσανατολισμός της δυτικής κοινής γνώμης και η υπονόμευση της εμπιστοσύνης στους φιλελεύθερους θεσμούς. Οι εθνικιστές, οι ρατσιστές και οι λαϊκιστές της Δύσης τρίβουν τα χέρια τους και μπαίνουν πρώτοι στον χορό. Η Μόσχα, ασφαλώς, διαμαρτύρεται ότι όλα τα παραπάνω είναι fake news της Δύσης για να πλήξει τη Ρωσία. Ποιος έχει δίκιο; Ποια είναι η αλήθεια για την αλήθεια; Οταν φτάνουμε να θέτουμε αυτό το ερώτημα, τότε έχουμε περάσει τα σύνορα της αλήθειας και βρισκόμαστε ήδη βαθιά μέσα στη χώρα της μετα-αλήθειας.

«Η μετα-αλήθεια είναι προ-φασισμός» λέει χωρίς δισταγμό ο Σνάιντερ – και ιδού το αποτέλεσμα της «μετα-αλήθειας» στις σύγχρονες ΗΠΑ που έχουν αλλάξει δραματικά μέσα σε μόνο δύο χρόνια. Η έννοια της αλήθειας είναι σε τέτοιο βαθμό ισοπεδωμένη από τον συστηματικό βομβαρδισμό της πραγματικότητας με προπαγάνδα και ψευδείς ειδήσεις, ώστε οι πραγματικές ειδήσεις δεν έχουν πλέον σχεδόν καμία επίδραση στους αποσυντονισμένους εγκεφάλους των ανυπεράσπιστων πολιτών.

Οι «Τάιμς της Νέας Υόρκης» δημοσίευσαν προ μηνών ένα αποκαλυπτικό ρεπορτάζ 14.000 λέξεων για τις αμφιλεγόμενες φορολογικές πρακτικές του Τραμπ. Ενα ρεπορτάζ που θα είχε πλήξει θανάσιμα οποιονδήποτε άλλον πρόεδρο, σήμερα δημοσιεύθηκε και εξατμίστηκε μέσα σε λίγες ώρες. Είναι ανήκουστο Αμερικανός πρόεδρος να βρίσκεται σε μόνιμη προεκλογική εκστρατεία και να διοργανώνει διαρκώς συγκεντρώσεις όπου αγριεμένα πλήθη ουρλιάζουν «κλείστε τη στη φυλακή» («lock her up») μόλις αναφέρεται το όνομα της Χίλαρι Κλίντον. Ο πρόεδρος εγκωμιάζει πολιτικούς που επιτίθενται σε δημοσιογράφους, θεωρεί ανόητους τους μαύρους και αραδιάζει δεκάδες ψεύδη κάθε φορά που ανοίγει το στόμα του. Είναι ο πρόεδρος που φυλακίζει χιλιάδες παιδιά μεταναστών κάτω από άθλιες συνθήκες, σε κανονικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, που παρουσιάζει τα μέσα ενημέρωσης ως «εχθρούς του λαού» («enemies of the people») και το κράτος δικαίου ως κράτος χειραγωγούμενο από τους αντιπάλους του. Βεβαίως, έχασε στην αναμέτρηση με τους Δημοκρατικούς για τη χρηματοδότηση του τείχους στα σύνορα με το Μεξικό.

Οι σκεπτικιστές τόνιζαν μέχρι πρότινος ότι η προεδρία Τραμπ δεν διαθέτει το κρίσιμο χαρακτηριστικό του ολοκληρωτισμού που είναι η κατάληψη των θεσμών και η χειραγώγηση της Δικαιοσύνης και των σωμάτων ασφαλείας.

Η καρατόμηση του Σέσιονς

Οι προσεκτικοί αναγνώστες του αμερικανικού Τύπου έχουν παρατηρήσει ότι το καθησυχαστικό αυτό επιχείρημα εξαφανίστηκε από τις μεγάλες εφημερίδες μετά τις 7 Νοεμβρίου, όταν ο Τραμπ καρατόμησε τον γενικό εισαγγελέα και επικεφαλής του υπουργείου Δικαιοσύνης Τζεφ Σέσιονς. Για τη θέση του ο Λευκός Οίκος πρότεινε τον γενικό εισαγγελέα επί Μπους του πρεσβύτερου, Γουίλιαμ Μπαρ. Ο Μπαρ έχει υποστηρίξει τις θέσεις Τραμπ για την έρευνα του εισαγγελέα Μιούλερ. Μέχρι στιγμής δεν έχει αναλάβει και παραμένει στη θέση του ο υπηρεσιακός υπουργός Δικαιοσύνης Μάθιου Γουίτακερ.

Βρίσκεται η αμερικανική δημοκρατία στα πρόθυρα μιας σκληρής σύγκρουσης ανάμεσα στον Λευκό Οίκο και σε όσους πρωτοστατούν στην αντίσταση απέναντι στη «συνωμοσία εναντίον της Αμερικής»; Ακόμα και όσοι θεωρούν ότι η ενοχοποίηση της Ρωσίας είναι υπερβολική και άδικη και επιμένουν ότι ο Τραμπ δεν είναι «άνθρωπος από τη Μαντζουρία», αλλά γνήσιος εκπρόσωπος της αμερικανικής υποκουλτούρας της οπλοκατοχής, του εθνικισμού, του μισογυνισμού, του απομονωτισμού, της ακροδεξιάς, της φιλαργυρίας, του αναλφαβητισμού, του ρατσισμού και των ριάλιτι, θα βρουν στο βιβλίο αυτό ένα στέρεο ερμηνευτικό πλαίσιο για την αναμφισβήτητη εντροπία της Δύσης που όλοι παρατηρούμε.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή