ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Νίκος Καββαδίας
Ο αρμενιστής ποιητής
εκδ. Αγρα, σελ. 440
«Ενα παιδί ευαίσθητο, ευφάνταστο και νευρικό ήταν ο αδερφός μου Νίκος Καββαδίας. Κάποια περίοδο, μεταξύ επτά και δέκα χρόνων, παρουσίασε συμπτώματα υπνοβασίας», είχε γράψει η αδελφή του ποιητή Τζένια Καββαδία στο λογοτεχνικό περιοδικό «Λέξη», όταν της ζητήθηκε –για ένα μικρό αφιέρωμα στον αδελφό της– να θυμηθεί την παιδική τους ηλικία. «Εως τα δώδεκά του χρόνια ήταν ένα αγόρι ψηλό, αδύνατο, εκφραστικό, με μεγάλα ανήσυχα μάτια», συνεχίζει. «Από πολύ μικρός μιλούσε ελεύθερα, αυθόρμητα, με θάρρος που η μάνα μας το έλεγε “αναίδεια”».
Στη διπλανή σελίδα από αυτή που φιλοξενεί το κείμενο, δημοσιεύεται μια ασπρόμαυρη φωτογραφία του Νίκου Καββαδία τραβηγμένη στην ταράτσα του οικογενειακού σπιτιού στον Πειραιά. Το νεαρό αγόρι που επρόκειτο να γίνει ποιητής, με κοντό παντελόνι και ριγέ ναυτική μπλούζα, κοιτάζει ευθεία τον φακό λιγάκι μουτρωμένος. Η προσεγμένη και καλαίσθητη έκδοση αυτής της νέας μελέτης για τον Νίκο Καββαδία, από τις εκδόσεις Αγρα, έχει δημιουργήσει κι άλλα τέτοια «σαλόνια», στα οποία το κείμενο συμπληρώνει εύστοχα την εικονογράφηση. Ετσι το βιβλίο πετυχαίνει ταυτόχρονα δύο στόχους: αφενός αποτελεί μια έρευνα με ανέκδοτο υλικό, το οποίο θα ζήλευαν έγκριτοι φιλόλογοι-μελετητές του έργου του Καββαδία. Αφετέρου σκιαγραφεί με αμεσότητα ένα πολυδιάστατο πορτρέτο του ποιητή χάρη στο πάθος αλλά και στη διακριτικότητα του αφιερωμένου θαυμαστή του, του συγγραφέα Μιχάλη Γελασάκη.
Ολοι εμείς που αγαπάμε τον Καββαδία, και που διαρκώς ανανεωνόμαστε γιατί το έργο του σε συνδυασμό με την περιπετειώδη ζωή του βρίσκει πάντα ανταπόκριση στους νέους, επιθυμούμε ακόμη μία κατάδυση στον κόσμο του. Το συγκεκριμένο βιβλίο, προϊόν πολύχρονης έρευνας, παρουσιάζει για πρώτη φορά σημαντικά τεκμήρια που παρέμεναν άγνωστα επί χρόνια. Την πυκνή και ειλικρινή αλληλογραφία του με αγαπημένους και λογοτέχνες φίλους, τις μετρημένες συνεντεύξεις του, κάποιες μαρτυρίες φίλων, σχόλια για το έργο του και πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Φωτίζονται έτσι περισσότερο η σκέψη και η ψυχοσύνθεση αυτού του πνευματικού ανθρώπου, που υπήρξε πολύ πιο εσωτερικός και βαθύς από όσο η κοφτερή, ενίοτε βωμολόχα, κεφαλονίτικη γλώσσα του και η ναυτική του σκληραγώγηση άφηναν να φανεί.
Λιγομίλητος άνθρωπος
«Οταν μεγάλωσε, το θαρρετό εκείνο παιδί έγινε ένας λιγομίλητος, απλός άνθρωπος που προτιμούσε να μένει στην αφάνεια και δίσταζε να πει την αλήθεια, αν ήξερε πως κάποιον μπορούσε να λυπήσει», γράφει στο ίδιο εκείνο κείμενο για τη «Λέξη» η αδερφή του Ζένια. Και ο Νίκος Καββαδίας έγραψε κάποτε σε επιστολή προς την ανιψιά του Ελγκα: «Πολλοί άνθρωποι προχωρούν στη ζωή με τα δύο πόδια, άλλοι με τα τέσσερα και άλλοι, πολύ λίγοι, με φτερά». Ο εξομολογητικός τόνος και η ειλικρίνεια αποτελούν τη δύναμη του βιβλίου, καθώς το κέντρο βάρους είναι ο λόγος του ίδιου του ποιητή. Ο κόσμος του ήταν γεμάτος βιβλία και πρόσωπα, όπως επίσης δρομολόγια, λιμάνια και ημερομηνίες αναχωρήσεων. Γι’ αυτό και η ενότητα «Εργάτης της θάλασσας» με τα κεφάλαια «Ναυτικός φάκελος» και «Καράβια» είναι η πιο λιτή και επιτυχής προσέγγιση της πολύπλευρης προσωπικότητάς του.