HENRY JAMES
Τι ήξερε η Μέιζι
μτφρ. Σώτη Τριανταφύλλου
εκδ. Gutenberg
Το μυθιστόρημα «Τι ήξερε η Μέιζι» είναι ένα εμβληματικό έργο του σπουδαίου μυθιστοριογράφου και διηγηματογράφου Χένρι Τζέιμς, ο οποίος γεννήθηκε το 1843 στις ΗΠΑ και έζησε πολλά χρόνια στη Μ. Βρετανία, όπου και απεβίωσε το 1916. Ο πατέρας του ήταν θεολόγος και φιλόσοφος, ενώ ο αδελφός του, Γουίλιαμ Τζέιμς, ήταν γνωστός ψυχολόγος και φιλόσοφος – ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο «εσωτερικός μονόλογος» (Stream of Consciousness), στο έργο του «Οι αρχές της ψυχολογίας» (The Principles of Psychology), το 1890.
Ο Χένρι Τζέιμς επηρέασε με το πολυσχιδές έργο του πολλούς Αμερικανούς και Ευρωπαίους συγγραφείς, ενώ ο ίδιος, όπως ομολογούσε, δέχτηκε επιρροή από τον Μπαλζάκ, τον οποίο θεωρούσε «δάσκαλό» του. Τεχνίτης του λόγου, έγραψε πολλά μυθιστορήματα και νουβέλες, με πιο γνωστές την «Ντέιζι Μίλερ» και «Το στρίψιμο της βίδας», αλλά και το δοκίμιο «Η τέχνη της γραφής» (The Art of Fiction), ανανέωσε την τεχνική της πρόζας και έδωσε μεγάλη έμφαση και έκταση στη φόρμα. Πολυγραφότατος, παρέδωσε είκοσι μυθιστορήματα, πάνω από εκατό διηγήματα, δώδεκα θεατρικά έργα, ταξιδιωτικά και κριτικά κείμενα. Ως Αμερικανός που προτίμησε να ζήσει στην Ευρώπη, έγραψε ιστορίες για συμπατριώτες του οι οποίοι δοκιμάζονται σε ένα ξένο γι’ αυτούς περιβάλλον. Από τη μία δημιούργησε τον αθώο και ανυποψίαστο Αμερικανό –π.χ. η ηρωίδα του στο ομώνυμο έργο «Ντέιζι Μίλερ»–, που αναγκάζεται να αντιμετωπίσει τον πονηρό και διεφθαρμένο Ευρωπαίο, από την άλλη, τον αυθόρμητο, δημοκρατικό τύπο σε αντίθεση με τον τυπικό και αριστοκρατικό, αλλά και παρηκμασμένο Ευρωπαίο.
Πρωταγωνίστρια στο «Τι ήξερε η Μέιζι» είναι η πεντάχρονη κόρη ενός ζευγαριού που οδηγείται στο διαζύγιο και καθιστά την κόρη του μέσον διακανονισμού, εργαλείο για την επικράτηση στη μεταξύ τους αντιπαλότητα. Την έχει κοντά του πότε ο ένας πότε ο άλλος και τη μετατρέπουν σε παρατηρητή των δικών τους παθών και ανώριμων επιλογών. Η μικρή αποκτά άμυνες για να αντιμετωπίσει το χαοτικό περιβάλλον, έχει χιούμορ και αποδεικνύεται ότι είναι πολύ πιο ώριμη από τους νάρκισσους γονείς της. Οταν αυτοί παντρεύονται, μετά την έκδοση του διαζυγίου, οι σύντροφοί τους, που έχουν μερικά από τα δικά τους χαρακτηριστικά, προσφέρουν την προσοχή που τόσο έχει ανάγκη η μικρή, αν και, ακόμα και αυτή, δεν είναι αρκετή για να δημιουργήσει ένα περιβάλλον ασφαλές και σταθερό στο παιδί που αποζητά την αγάπη, τη φροντίδα και τα όρια.
Και σε αυτό το μυθιστόρημα, όπως και σε άλλα του Χένρι Τζέιμς, καταγράφονται λεπτομερώς οι σκέψεις, οι διαθέσεις, οι αντιδράσεις, τα συναισθήματα των χαρακτήρων, ενώ η δράση είναι μηδαμινή. Η μακροσκελής αφήγηση, που διακόπτεται από διαλόγους, αποκαλύπτει τον κόσμο που εκπροσωπεί ο κάθε ήρωας, τις αποχρώσεις της εκάστοτε προσωπικότητας. Χρησιμοποιείται η τεχνική του παντογνώστη αφηγητή, με την αφήγηση να είναι τριτοπρόσωπη, αν και ο αφηγητής εμφανίζεται ενίοτε και σε πρώτο πρόσωπο, μια εναλλαγή που δείχνει τη διάθεση να δημιουργηθεί αμεσότητα με τον αναγνώστη, πρακτική που συναντάται και σε άλλα έργα του συγγραφέα.
Η ειρωνεία και ο σαρκασμός παρεμβαίνουν στον κομψό αφηγηματικό λόγο, ο οποίος δημιουργεί δαιδάλους μέσω της επανάληψης του ιδίου θέματος, που δεν είναι, εν προκειμένω, παρά το χαοτικό περιβάλλον της μικρής Μέιζι, οι ανώριμοι ενήλικοι και η δική της προσπάθεια να επιβιώσει με τεχνάσματα μέσα σε αυτό.
Η μετάφραση της Σώτης Τριανταφύλλου είναι ρέουσα και ακριβής.