«Μπιτσικόμη», λέει ο Χρήστος Αστερίου, «έλεγαν οι Ελληνοαμερικανοί εκείνον που ερχόταν παράνομα από την beach, την παραλία, κρυβόταν για μερικούς μήνες κι έπειτα εμφανιζόταν και έψαχνε για δουλειά». Οι «μπιτσικόμηδες» μπάρκαραν με ένα πλοίο για την Αμερική τις δεκαετίες του ’40 και του ’50 και, χάρη στην απουσία της σύγχρονης τεχνολογίας και των ηλεκτρονικών προσωπικών δεδομένων, μπορούσαν να κάνουν καινούργια αρχή σε μια αχανή ήπειρο και να αποκτήσουν διαφορετική ταυτότητα, όπως ο πατέρας του Μάικ Μπουζιάνη στο νέο μυθιστόρημα του συγγραφέα «Η θεραπεία των αναμνήσεων», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.
Η δράση του μυθιστορήματος τοποθετείται στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ, όπου παρακολουθούμε την ιστορία του Μιχάλη Μπουζιάνη, ενός διάσημου συγγραφέα σε κρίση μέσης ηλικίας. Την ώρα που ο «Μάικ ο Ελληνας» χάνει τις βεβαιότητες και τις σταθερές της ζωής του, ο θάνατος του πατέρα του, με τον οποίο έχουν απομακρυνθεί, σηματοδοτεί την αρχή ενός μυστήριου παιχνιδιού, μιας καλοστημένης παγίδας της ίδιας της ύπαρξης που θα οδηγήσει τον μεσήλικα Μπουζιάνη σε αναζήτηση ταυτότητας στα πατρογονικά εδάφη.
«Η ευθεία γραμμή του αίματος», γράφει σε ένα σημείο ο κ. Αστερίου, «όσο κι αν θέλει κανείς να ξεφύγει, δεν είναι δυνατόν». «Είχα μια ανάλογη σχέση με τον πατέρα μου, όπως αυτή που έχει ο πρωταγωνιστής με τον δικό του. Ενώ προσπαθείς πολύ καιρό, όταν δεν έχεις καλή σχέση, να θεωρείς τον εαυτό σου εκτός αυτού του κύκλου που ορίζουν το DNA και το αίμα, κάποια στιγμή καταλαβαίνεις ότι δεν μπορείς να ξεφύγεις από αυτό, υπάρχουν κάποια πράγματα που είναι προκαθορισμένα». Ωστόσο, το βιβλίο απέχει πολύ από την αυτοβιογραφία ή το autofiction. «Πιστεύω πως όλα τα καλά βιβλία που λένε μια αλήθεια έχουν αυτοβιογραφική βάση, αλλά δεν έγραψα ένα βιβλίο για τον πατέρα μου. Οσο μεγαλώνεις, συνειδητοποιείς ότι κλείνουν κάποιοι κύκλοι, το μέλλον αρχίζει να μειώνεται και μεγαλώνει το παρελθόν».
Οι θεματικοί κύκλοι
Στον κορμό της κύριας ιστορίας ο συγγραφέας ανοίγει πολλούς θεματικούς κύκλους και μιλάει για τη μετανάστευση, τη φθορά του χρόνου και της μνήμης, την τεχνολογία, την ελευθερία της επιλογής και τα δεσμά της οικογένειας, ενώ από τις σελίδες του περνούν αρκετές θρυλικές φυσιογνωμίες, όπως η Μαρία Κάλλας, ο Ντίζι Γκιλέσπι και οι Jazz Ambassadors, που έφθασαν και στο «Ρεξ» της Αθήνας. «Οταν έχεις ένα μεγάλο πραγματολογικό υλικό, το χειρότερο που έχεις να κάνεις όταν γράφεις λογοτεχνία είναι να παραθέσεις αυτούσια την έρευνά σου. Πρέπει να χωνευτεί και να περάσει μέσα από την ιστορία, το να παραθέσεις απλώς βιογραφικά στοιχεία για τη ζωή της Κάλλας δεν αφορά ένα βιβλίο μυθοπλασίας», μας λέει.
Η ειρωνεία είναι ότι ο πρωταγωνιστής του βιβλίου είναι κωμικός συγγραφέας, αλλά ο κ. Αστερίου δεν πραγματεύεται μια αστεία ιστορία. «Πάντα μου ασκούσαν έλξη οι κωμικοί, ήθελα να γράψω κάτι για αυτούς, θεωρούσα πάντα ότι πίσω από τη βιτρίνα της κωμωδίας είναι μελαγχολικοί άνθρωποι, ίσως καμιά φορά και στα όρια της κατάθλιψης. Το χιούμορ είναι ένα θέμα που στη νεοελληνική λογοτεχνία δεν το έχουμε συζητήσει πολύ. Ετσι ξεκινάω, με μια μικρή ιστορία, μετά μπαίνουν κι άλλες παράλληλες, και μεγαλώνει όλο το οικοδόμημα».
Οι ήρωές του, ο πατέρας και ο γιος Μπουζιάνης (ο πρώτος είναι παρών εν τη απουσία του), είναι άνθρωποι σε κρίση που προσπαθούν να μάθουν πώς να διασχίσουν μια πορεία εξόδου. «Είναι κάτι που σας τρομάζει;» ρωτάμε τον συγγραφέα. «Οταν φθάνεις στη μέση της ζωής, καταλαβαίνεις ότι σε περιμένει μια δύσκολη κατάσταση όπως στα πρώτα χρόνια της ζωής. Πρέπει να διαχειριστείς την πτώση σου. Δεν είμαι σε αυτή την ηλικία, αλλά σίγουρα γράφεις για αυτά που σε καίνε. Αν δεν βιώνεις αυτά που γράφεις, φαίνεται, δεν μπορείς να κρυφτείς από το γράψιμο».
Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει τη Δευτέρα 1 Απριλίου στο βιβλιοπωλείο Πλειάδες και ώρα 7.30 μ.μ.
Ο κ. Αστερίου πέρασε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα στην Αμερική την περίοδο 2015-2016 με υποτροφία του Ιδρύματος Fulbright. Προσπαθώντας να ξεφύγει από το κλισέ της Αστόρια και του ελληνικού ντάινερ, ανακάλυψε την άγνωστη ιστορία της ελληνικής κοινότητας που άκμασε στο Δυτικό Μανχάταν, στην περιοχή Ουάσιγκτον Χάιτς, και τους μετανάστες που έγιναν κραταιοί ανθοπώλες, αρκετοί από τους οποίους συνεχίζουν μέχρι σήμερα. «Η αυτοψία ήταν βασική προϋπόθεση, αλλιώς το βιβλίο θα ήταν τελείως διαφορετικό. Εκανα αρκετή μελέτη για τα κλαμπ, την κουλτούρα του σταντ απ στην Αμερική του ’60, αλλά στην πορεία ανακάλυψα πράγματα που δεν είχα σχεδιάσει. Από την κοινότητα έχει μείνει πίσω μια μεγάλη εκκλησία, ο Αγιος Σπυρίδωνας, που χτίστηκε στα χρόνια της ακμής και στην απόλυτη πεποίθησή της ότι η κοινότητα δεν θα φύγει ποτέ από εκεί. Τώρα εκκλησιάζονται κυρίως Δομινικανοί».
Το θέμα της μνήμης
«Η θεραπεία των αναμνήσεων είναι πραγματική», μας λέει ο Χρήστος Αστερίου από το Βερολίνο, όπου ζει. Ο τίτλος του βιβλίου είναι ελαφρώς παραλλαγμένος. Η θεραπεία με αναμνήσεις, εξηγεί, εφαρμόζεται σε ασθενείς με άνοια και με ένα τραγούδι ή με φωτογραφίες από τα νιάτα τους «ξυπνούν» ίχνη της μνήμης τους. «Το θέμα της μνήμης με απασχολεί πολύ, μάλιστα έκανα σεμινάρια για φροντιστές Αλτσχάιμερ το 2012. Ηθελα να ασχοληθώ με το θέμα, αλλά, ξέρετε, είμαι λίγο αργός στο γράψιμο. Ισως το μόνο αστείο στο βιβλίο είναι αυτή η φάρσα που στήνει ο πατέρας στον γιο του που καταλήγει σε ένα άλλο θέμα που ανοίγει το βιβλίο, το Αλτσχάιμερ. Είναι μια μεγάλη ασθένεια της εποχής μας και είναι από τα θέματα που και εμείς, οι Ελληνες συγγραφείς, πρέπει να τα αγγίξουμε και να τα πραγματευθούμε».