ΜΑΓΙΑ ΛΟΥΝΤΕ
Η ιστορία των μελισσών
μτφρ. Σωτήρης Σουλιώτης
εκδ. Κλειδάριθμος, σελ. 496
Πώς θα έμοιαζε ο κόσμος χωρίς μέλισσες; Σε αυτό το απλό αλλά καθοριστικό για την οικολογική ισορροπία του περιβάλλοντος ερώτημα προσπαθεί να απαντήσει το μυθιστόρημα της Μάγια Λούντε «Η ιστορία των μελισσών», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.
Οι μέλισσες δεν κάνουν μόνο μέλι, αλλά η πιο σημαντική δραστηριότητά τους είναι η επικονίαση, η γονιμοποίηση των φυτών με την αερομεταφορά της γύρης των λουλουδιών από τις εργάτριες μέλισσες. Στο δυστοπικό μέλλον του μυθιστορήματος, οι μέλισσες έχουν κάνει φτερά και οι άνθρωποι παίρνουν τη θέση τους.
Το μήνυμα ευαισθητοποίησης της Μάγια Λούντε περνάει μέσα από τρεις ιστορίες που εκτυλίσσονται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, αναπτύσσονται όμως παράλληλα, διαπλέκονται και συνδέονται όπως τα τμήματα μιας κυψέλης. Οι πρώτες σελίδες του βιβλίου μάς μεταφέρουν στην Περιφέρεια 242, στο Σιρόνγκ του Σετσουάν το έτος 2098. Η Τάο, σαν άλλη εργάτρια-μέλισσα, πασπαλίζει με γύρη τα λουλούδια των εύθραυστων δέντρων επί 12 ώρες καθημερινά με ένα φτερό ξεσκονίσματος. Ενα ατύχημα αλλάζει τη μονότονη ρουτίνα της και καταλήγει στο Πεκίνο να αναζητεί τον γιο της για να ανακαλύψει την ιστορία πίσω από την εξαφάνιση των μελισσών.
Στην Αγγλία του 1852 συναντάμε τον βιολόγο Γουίλιαμ Σάβατζ, που υποφέρει από βαριά κατάθλιψη. Οι μέλισσες και ένας νέος τύπος κυψέλης που θα κάνει τη συλλογή μελιού και την ίδια τη μελισσοκομία πιο εύκολη και αποδοτική γίνεται το όνειρο της ζωής του και ξυπνάει το πάθος μέσα στο ταλαιπωρημένο σώμα του. Το 2007 ένας παραδοσιακός μελισσοκόμος στο Οχάιο της Αμερικής, ο Τζορτζ, προσπαθεί να αντισταθεί στην εκβιομηχάνιση των μελισσιών και έρχεται σε ρήξη με τον γιο του, Τομ, τον οποίο ελπίζει να δει στο τιμόνι της οικογενειακής επιχείρησης. Η «Κατάρρευση» που χτυπά τις καλοφτιαγμένες κυψέλες του είναι στην πραγματικότητα το Σύνδρομο Κατάρρευσης των Μελισσιών (Colony Collapse Disorder), ένα σύγχρονο φαινόμενο που οδηγεί τις εργάτριες μέλισσες να εγκαταλείψουν την κυψέλη και τη βασίλισσά τους και να χαθούν, μια επανάσταση αυτοκτονίας, τα αίτια της οποίας ακόμη αναζητούνται από τους επιστήμονες.
Σε μια άλλη ανάγνωση, έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς η συγγραφέας παρουσιάζει τις τρεις διαφορετικές εποχές πολιτικά και οικονομικά. Τα τέλη του 19ου αιώνα είναι μια εποχή ανακαλύψεων και ανταγωνισμού επίδοξων εφευρετών, στην εποχή του Τζορτζ κυριαρχεί η ελεύθερη οικονομία και η υπερεκμετάλλευση του φυσικού πλούτου, ενώ στο μέλλον το κεντρί της «Κατάρρευσης» έχει δηλητηριάσει τα δημοκρατικά πολιτεύματα, το άτομο υποτάσσεται στο σύνολο, η τεχνολογία είναι άχρηστη, η γνώση και η παιδεία αντικαθίστανται από την άοκνη εργασία σε απολυταρχικά καθεστώτα.
Η Λούντε σκιαγραφεί τρεις βαθιά ανθρώπινους χαρακτήρες, που μας αιχμαλωτίζουν με τη φυσικότητά τους. Η σχέση του καθενός με τα παιδιά του έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον, καθώς φαίνεται η αγωνία τους για τον κόσμο που θα παραδώσουν στην επόμενη γενιά. Η πλοκή, παρά το γεγονός ότι την παρακολουθούμε διακεκομμένη, είναι σφιχτοδεμένη και διατηρεί το ενδιαφέρον και την αγωνία μας μέχρι το τέλος του βιβλίου και σε αυτό βοηθάει και η πολύ καλή μετάφραση του Σωτήρη Σουλιώτη. Η αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων, η μόλυνση του περιβάλλοντος, οι κλιματικές αλλαγές, η αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες, όλα τα επείγοντα θέματα που αφορούν την εποχή μας βρίσκονται μέσα στο μυθιστόρημα, αλλά όχι με τρόπο διδακτικό ή εχθρικό προς τον αναγνώστη. Η Μάγια Λούντε δεν φωνάζει, αλλά μας δείχνει την ανησυχητική σιωπή που επικρατεί όταν οι μέλισσες πάψουν να βουίζουν.
Η συγγραφέας θα έρθει στην Αθήνα τον ερχόμενο Νοέμβριο.