Πρώτα απ’ όλα ήταν ο τρόπος που τραγουδούσε. Το ότι ήταν σχεδόν σαν να ψιθύριζε στο μικρόφωνο, με μια βραχνάδα αισθαντική και πονεμένη. Το όνομά της, Ελεν Μέριλ.
Στο εμβληματικό βιβλίο της «Jazz Voices», η Κίτι Γκράιμς παραθέτει μια μαρτυρία της Μέριλ: ότι ακόμα και ο Μάιλς Ντέιβις αντέγραψε τον τρόπο που εκείνη τραγουδούσε τις χαμηλές νότες – αλλά αυτός το έκανε με την τρομπέτα του.
Γεννημένη το 1930, η ντελικάτη φωνή της διέγραψε μια πορεία σαν αυτή του ουράνιου τόξου ανάμεσα στα σύννεφα μετά τη βροχή.
Ο κύριος Γκρι τη θυμήθηκε μέσα στις πρώτες ζέστες του καλοκαιριού, κάπου ανάμεσα στις ξαφνικές υγρές μπόρες και στην κάψα του μεσημεριού ή τη νυχτερινή νωχέλεια που αφήνει πίσω της μια κουραστική μέρα.
Το 1954, η Μέριλ ηχογραφεί επτά κομμάτια, συνοδεία της τρομπέτας του σπουδαίου Κλίφορντ Μπράουν. Οπως γράφει ο Ολλανδός μουσικός παραγωγός Ιμε Σέιντ βαν Βέστρουμ, μια 24χρονη άβγαλτη λευκή μπήκε στο στούντιο και ξεσήκωσε το μαύρο σεξτέτο του Μπράουν, το οποίο έπαιζε υπό την ενορχήστρωση και καθοδήγηση του 21χρονου μόλις Κουίνσι Τζόουνς.
Ο κύριος Γκρι έχει κατά καιρούς σφοδρούς έρωτες με λευκές κυρίες της κλασικής τζαζ, από την Ανίτα Ο’ Ντέι και την Πέγκι Λι έως τη Ρόζμαρι Κλούνεϊ, την Μπλόσομ Ντίρι ή την Τζούλι Λόντον, αλλά με τη Μέριλ είναι λίγο διαφορετικά τα πράγματα. Οπως λέει, είναι σαν να τραγουδάει μόνο γι’ αυτόν.
Ακούει, από την ηχογράφηση του 1954, το «Don’t Explain» (που έχει ερμηνεύσει εξαίσια η μεγάλη Μπίλι Χόλιντεϊ, αλλά και η Ανίτα Ο’ Ντέι) και το «Born to be Blue» ή το πιο ρυθμικό «You’ d be so nice to come home to» και τρελαίνεται με τον συνδυασμό της φωνής της Μέριλ με την τρομπέτα του Μπράουν, το φλάουτο του Ντάνι Μπανκ και το τσέλο του σπουδαίου Οσκαρ Πέτιφορντ.
Η ηχογράφηση του 1956 όμως, δύο χρόνια μετά εκείνη του ’54, είναι μια ιστορία από μόνη της, καθώς εδώ η ενορχήστρωση και η όλη μουσική επιμέλεια φέρει την υπογραφή της ιδιοφυΐας που ακούει στο όνομα Γκιλ Εβανς – του ανθρώπου που δύο χρόνια μετά θα μεγαλουργήσει μαζί με τον Μάιλς Ντέιβις, αρχής γενομένης με το κλασικό άλμπουμ «Miles Ahead».
Οχι άδικα ο Βαν Βέστρουμ γράφει πως ιδίως η ερμηνεία του έξοχου «I’m a Fool to Want You» μπορεί άνετα να συγκριθεί με τις ερμηνείες των Φρανκ Σινάτρα και Μπίλι Χόλιντεϊ. Κλασικό σήμερα τραγούδι που συνέθεσε ο ίδιος ο Σινάτρα, ο οποίος συνυπέγραφε και τους στίχους.
Ο κύριος Γκρι, όμως, στέκεται ιδιαίτερα στο αριστουργηματικό «Dream of You», μπαλάντα που ο μεγάλος Τζίμι Λάνσφορντ είχε γράψει το 1934. Η Μέριλ δίνει στο κομμάτι μιαν αξεπέραστα ρομαντική αλλά και υποβλητικά ερωτική διάσταση, ειδικά ο τρόπος που η φωνή της συνδιαλέγεται με τα χάλκινα πνευστά του Γκιλ Εβανς. Αν η καλοκαιρινή νύχτα είχε φωνή, αυτή θα ήταν της Ελεν Μέριλ.