AMELIE NOTHOMB
Δίψα
μτφρ. Αύγουστος Κορτώ
εκδ. Στερέωμα, 2020, σελ. 157
«Ισως αυτό να σημαίνει η ιδιότητα του Ιησού: το να είσαι στ’ αλήθεια παρών»,
Αμελί Νοτόμπ, «Δίψα»
Μια τεράστια φωτογραφία του Μισέλ Ουελμπέκ κοσμούσε την περυσινή έκθεση βιβλίου του Παρισιού, στο περίπτερο του εκδοτικού οίκου Flammarion. Μόλις είχε κυκλοφορήσει στη Γαλλία η «Σεροτονίνη» (κυκλοφορεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Εστία). Η φιγούρα του γνωστή, βαριεστημένη, ένας μεγάλος συγγραφέας που δεν δίνει δεκάρα για την εικόνα του ή δίνει με το να μη δίνει.
Απέναντί του, σε παιγνιώδη συνομιλία, μια άλλη φωτογραφία σού κέντριζε το βλέμμα. Στο περίπτερο του εκδοτικού Albin Michel, μια μελαχρινή γυναίκα βαμμένη έντονα, σαν να έβγαινε από ταινίες του Τιμ Μπάρτον ως άλλη αγαπημένη μούσα, μια Ελενα Μπόναμ Καρτερ, σε κοιτούσε αινιγματικά. Το όνομά της Αμελί Νοτόμπ (Amelie Nothomb). Μόλις είχε κυκλοφορήσει το μυθιστόρημά της «Les prenoms epicenes». Την παρατηρώ, στη Γαλλία την αγαπούν, ένα λεύκωμα για τη Μαργκερίτ Γιουρσενάρ που μόλις είχε κυκλοφορήσει περιλαμβάνει πρόλογό της. Στη φωτογραφία φοράει ένα τεράστιο μαύρο καπέλο, τα μάτια της είναι έντονα βαμμένα, είναι κινηματογραφική, στα όρια του γκόθικ. Ο Ουελμπέκ «αδιαφορεί» μάλλον για όλα αυτά. Την αναζητώ. Είναι νέα, γεννήθηκε το 1966 από Βέλγους διπλωμάτες γονείς και έχει ήδη γράψει πάνω από 30 (!) μυθιστορήματα.
Ξεκίνησε το 1992 και έκτοτε είναι ασταμάτητη. Η ίδια λέει ότι γράφει τρία βιβλία τον χρόνο και εκδίδει ένα. Είναι χειμαρρώδης, μυστηριώδης, έχει ρουφήξει μέσα της κουλτούρες όπως η ιαπωνική, η κινεζική αλλά και η βαθιά ευρωπαϊκή. Πολυταξιδεμένη και μάλλον άπατρις, παρότι το Βέλγιο ορίζεται ως χώρα καταγωγής της. Στην Ιαπωνία όμως πέρασε την παιδική της ηλικία, και τραυματίστηκε ψυχικά στην προσπάθειά της να την αποχωριστεί όταν έφυγαν αναγκαστικά από εκεί.
Το βιβλίο της «Η μεταφυσική των σωλήνων» περιγράφει την παιδική της ηλικία. Υστερα από προβλήματα που αντιμετώπισε με την οικογένειά της, ξαναγύρισε μεγάλη πια στο Τόκιο για να εργαστεί σε ιαπωνική εταιρεία. Οι εμπειρίες της εκείνης της περιόδου καταγράφηκαν στα βιβλία της «Φόβος και τρόμος» και «Ni d’ Eve, Ni d’ Adam». Απέσπασε πολλά και σημαντικά βραβεία για τα βιβλία της, όπως το Grand Prix μυθιστορήματος της Γαλλικής Ακαδημίας για το «Φόβος και τρόμος», το Grand Prix Jean Giono, ενώ από το 2015 είναι μέλος της Βελγικής Βασιλικής Ακαδημίας Γαλλικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας. Συγκριτικά με τα βιβλία που έχει γράψει, λίγα έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, όπως τα «Φόβος και τρόμος», «Το ημερολόγιο του χελιδονιού» και η «Αντίχριστη» από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
Στο βιβλίο της η Nοτόμπ ρισκάρει προσεγγίζοντας μια παλιά ιστορία μέσα από τα δικά της ανθρώπινα εργαλεία.
Το πέρυσι είναι ήδη παρελθόν για τη Νοτόμπ. Μπορεί στην παρισινή έκθεση βιβλίου να σύστηνε το καινούργιο της βιβλίο, ένα χρόνο αργότερα έχει γράψει ακόμα ένα, το οποίο μεταφράζεται αμέσως στα ελληνικά από τις εκδόσεις Στερέωμα, με τίτλο «Δίψα».
Στον δρόμο της Σταύρωσης
Είναι πολύ επικίνδυνο να χρησιμοποιήσεις ως μυθιστορηματικό ήρωα τον Χριστό. Είναι ήδη από μόνος του τόσο εκτεθειμένος σε αφηγήσεις, φαντασιώσεις, παραβολές, αναμεμειγμένος με την προσωπική πίστη του καθενός, που αγγίζει τα όρια του «κοινότοπου». Από την άλλη, είναι και κάτι που δεν μπορούμε να φτάσουμε. Είναι εκεί και εμείς δεν μπορούμε να ανέβουμε για να τον δούμε. Αυτός κατέβηκε για λίγο στη σύντομη ζωή του, και πάλι, όσοι αιώνες και αν περάσουν, δεν θα πάψει να μας απασχολεί το μυστήριο της ύπαρξής του. Οπότε, ένας συγγραφέας που σέβεται τον εαυτό του ίσως απέφευγε να τον αγγίξει μυθιστορηματικά, γιατί πολύ εύκολα μπορεί να αναδεικνυόταν η μικρότητά του απέναντι στο πρόσωπο του Χριστού.
Η Νοτόμπ το αγγίζει. Είναι γυναίκα, συγγραφέας και γράφει σε πρώτο πρόσωπο ένα μυθιστόρημα βάζοντας τον Χριστό να περιγράφει τις τελευταίες στιγμές του πριν συναντηθεί με τον σταυρό του. Είναι ένας Χριστός τόσο βαθιά ανθρώπινος, που πονούν τα μέλη σου αγγίζοντας τις λέξεις του. Τόσο σάρκινος, που χάνει κάθε ικμάδα και πόρο δέρματος μέσα στην ανθρώπινη διάστασή του, όχι στη θεϊκή. Είναι ο Χριστός που εξαίρει τη σάρκα. Ο μόνος δρόμος για τη θέωση είναι τα όρια του εαυτού μας, φαίνεται να λέει, ενός εαυτού απόλυτα σαρκικού. Είναι ένας άνδρας που ζει μέσα στον κόσμο και βλέπει καθαρά το θαύμα της ύπαρξης, ακόμα και τη στιγμή που βιώνει τα χειρότερα μαρτύρια που μπορεί να βιώσει άνθρωπος.
Ερωτεύεται με πάθος τη Μαγδαληνή, αγαπάει με πόνο τη μητέρα του, εκτιμά τον Ιωσήφ, σκέφτεται με θάρρος για τους μαθητές – συνοδοιπόρους του. Για τη δυσκολία του Ιούδα, για την ατζαμοσύνη αλλά και τη λεβεντιά του Πέτρου, για την πνευματικότητα του Ιωάννη, που του μοιάζει, αλλά αυτό δεν του αρέσει.
Η Νοτόμπ, όπως όλοι οι μεγάλοι συγγραφείς, ρισκάρει και τα καταφέρνει. Προσεγγίζει μια παλιά ιστορία μέσα από τα δικά της ανθρώπινα εργαλεία και αναδεικνύει έναν Χριστό που πάλλεται, ριγεί, τολμάει, πέφτει και στοχάζεται με σθένος ακόμη και την ύστατη στιγμή. Στήνει έναν καθρέφτη απέναντί του και απέναντί μας. Μας κοιτάει και τον κοιτάμε. Διψάμε ενώ διψάει. Πονάμε ενώ πονάει. Ερωτευόμαστε τη σάρκα που αγάπησε και εκείνος. Στεκόμαστε στο πλάι του όσο προχωρεί προς τη Σταύρωση. Η δίψα μας πρέπει να μην ικανοποιηθεί. Η σοφία του εαυτού έρχεται μέσα από τη μεγαλύτερη στέρηση.
Και είτε γινόμαστε οικτίρμονες, συνοδοιπόροι, είτε γινόμαστε μικροί Χριστοί, ανοίγουμε μέσα από τον πόνο και τη στέρηση τα εσωτερικά μας όρια για να δούμε όπως και εκείνος τη μεγάλη του στιγμή. Για να δούμε τη μοναξιά του πάνω στον σταυρό. Τη μοναξιά μας μέσα στην ίδια μας τη ζωή. Και τότε ο άνθρωπος ίσως γίνει για δευτερόλεπτα θεός.