Ο Ξενοφών Κοντιάδης είναι καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου, εμπειρογνώμονας στο Δίκτυο του Fundamental Rights Agency της Ευρωπαϊκής Ενωσης και μέλος της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Μόλις κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Πανδημία, βιοπολιτική και δικαιώματα – Ο κόσμος μετά τον COVID-19» (εκδ. Καστανιώτη).
Ποια βιβλία έχετε αυτόν τον καιρό πλάι στο κρεβάτι σας;
Τους «Πλάνητες» της Ολγκα Τοκάρτσουκ, ένα μυθιστόρημα-περιπλάνηση στον χώρο και στον χρόνο, και το δοκίμιο του Κωνσταντίνου Τσουκαλά «Ο αόρατος Λεβιάθαν», ένα κείμενο για την πολιτική και τα αδιέξοδα της ύστερης νεωτερικότητας.
Ποιος ήρωας/ηρωίδα λογοτεχνίας θα θέλατε να είστε και γιατί;
Ο Οράσιο Ολιβέιρα, πρωταγωνιστής στο «Κουτσό» του Χούλιο Κορτάσαρ, που «παραλογίζεται» για να βρει τον Λόγο και το νήμα της ζωής του.
Διοργανώνετε ένα δείπνο. Ποιους ποιητές ή συγγραφείς καλείτε, ζώντες και τεθνεώτες;
Τον Ηλία Πετρόπουλο, τον Νίκο Καρούζο, την Κική Δημουλά, τον Ανδρέα Εμπειρίκο, τον Κωστή Παπαγιώργη και τον Θωμά Γκόρπα.
Ποιο ήταν το πιο ενδιαφέρον στοιχείο που μάθατε πρόσφατα χάρη στην ανάγνωση ενός βιβλίου;
Η εξατομικευμένη παρακολούθηση, η επιβολή προτύπων συμπεριφοράς και η στρατηγική χειραγώγησης που υποκρύπτονται πίσω από τις μηχανές αναζήτησης και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως αναλύονται από την Αμερικανίδα κοινωνική ψυχολόγο Σοσάνα Ζούμποφ στο βιβλίο της «Surveillance Capitalism».
Ποιο κλασικό βιβλίο διαβάσατε πρόσφατα για πρώτη φορά;
Την «Πανούκλα» του Αλμπέρ Καμύ, που υπό τον μανδύα μιας πανδημίας αναφέρεται στον ολοκληρωτισμό και στις απειλές κατά της δημοκρατίας.
Το «Πανδημία, βιοπολιτική και δικαιώματα» γράφτηκε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Γράφτηκε και «εν θερμώ»; Δεν απαιτείται μια κάποια απόσταση για να αποτιμήσει κανείς τέτοια φαινόμενα;
Η πανδημία και ο εγκλεισμός μάς προκάλεσαν φόβο, ανασφάλεια, αγωνία, αλλά και περιέργεια, την ανάγκη εξήγησης των γεγονότων. Ηταν ο καταλύτης για να κατανοήσω πώς συνδέονται μεταξύ τους οι κατακλυσμιαίες αλλαγές των τελευταίων δεκαετιών – η 4η βιομηχανική επανάσταση, η μεταδημοκρατία, οι κοινωνίες της διακινδύνευσης και της επιτήρησης.
Πώς φαντάζεστε ειδικά την Ευρώπη στη μετά τον κορωνοϊό εποχή;
Θα ήθελα να φανταστώ μια ισχυρότερη και πιο αλληλέγγυα Ευρώπη, με ολοκληρωμένους θεσμούς οικονομικής διακυβέρνησης, αλλά φαίνεται ότι τα πράγματα εξελίσσονται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Το χάσμα μεταξύ ευρωπαϊκού Βορρά και Νότου, δυστυχώς, διευρύνεται.
Ο κόσμος φοβάται, οι οικονομίες κλυδωνίζονται. Κινδυνεύει η Δημοκρατία;
Η Δημοκρατία κινδυνεύει πάντα, όταν εντείνονται οι ανισότητες, η εργασιακή επισφάλεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός. Η υγειονομική κρίση συνοδεύεται από μία νέα, βαθιά οικονομική και κοινωνική κρίση, που θα ενδυναμώσει πάλι τις δυνάμεις του λαϊκισμού και του αυταρχισμού. Ταυτόχρονα, ο φόβος προκαλεί την εύκολη παραίτηση των πολιτών από τις εγγυήσεις των ελευθεριών τους μπροστά στην απειλή για τη ζωή και την υγεία τους.