Εφυγε εν μέσω κορωνοϊού, στις 6 Απριλίου, ο Ευάγγελος Λάζος, ιδρυτής των εκδόσεων Δωδώνη, με πλούσια παραγωγή και προσφορά στο ελληνικό βιβλίο. Εραστής του καλού βιβλίου, ο γνωστός μας ως Βαγγέλης, ίδρυσε την εκδοτική εταιρεία Δωδώνη, στην πλούσια παραγωγή της οποίας κυκλοφόρησαν βιβλία αιχμής, προβληματισμού και αισθητικής συγκίνησης. Αναφέρουμε ενδεικτικά τη φιλοσοφική σειρά, στην οποία φιλοξενήθηκαν κείμενα κορυφαίων στοχαστών, της ευρωπαϊκής κυρίως σκέψης, αλλά και Ελλήνων, με την περιεσκεμμένη συμμετοχή γνωστών μεταφραστών. Εκτός όμως από τη φιλοσοφική παραγωγή, είδαν το φως της δημοσιότητας βιβλία ευρύτερης λογοτεχνίας, ποίησης, ιστορίας, παιδαγωγικής, κ.ο.κ., βιβλία που παρόξυναν τον προβληματισμό και που μελετώνται ακόμη.
Οι εκδόσεις Δωδώνη, όμως, πρόσφεραν πολύτιμη υπηρεσία και με τη σειρά «Παγκόσμιο Θέατρο», η οποία αριθμεί περίπου 200 έργα, αντιπροσωπευτικά του παγκόσμιου θεάτρου. Πρόκειται για προσφορά που απαιτούσε πραγματική αγάπη για την τέχνη και ψυχή της οποίας ήταν η σύζυγος του εκδότη, Μαρία Πορτολομαίου-Λάζου (1946-2015), που «έφυγε», όπως και ο σύζυγός της, μετά άνιση μάχη με τον καρκίνο. Η ακάματη Μαρία Λάζου ανερεύνησε το έργο των κορυφαίων θεατρικών συγγραφέων και με την πολύτιμη βοήθεια εμβριθών μεταφραστών κατόρθωσε κάτι που φαντάζει σχεδόν αδύνατο.
Παρά την ανεκτίμητη προσφορά της, η εταιρεία συνάντησε δυσκολίες περί τα τέλη της δεκαετίας του 1990, με συνέπεια την πτώχευση. Ευτυχώς, το έργο της συνεχίζει επαξίως ο γιος του αείμνηστου ζεύγους, Μάρκος Λάζος.
Αναφέρουμε επίσης την εκδημία του Γιώργου Παπαγεωργίου (Γ. Ανωβολιώτης, 1929-2016), ο οποίος, μετά σπουδές στη σκηνοθεσία, εργάστηκε ως τυπογράφος και λινοτύπης και εξέδιδε για σχεδόν τρεις δεκαετίες τη διμηνιαία λογοτεχνική εφημερίδα «Σύγχρονη Σκέψη», με υπογραφές εγκύρων στοχαστών, λογοτεχνών και ευρύτερα πνευματικών ανθρώπων. Ο Γ. Παπαγεωργίου, επιπλέον, μας άφησε αξιόλογο ποιητικό και δοκιμιακό έργο.
Εφυγαν, αλλά μένουν, όπως και πολλοί άλλοι άγνωστοί μας, των οποίων όμως το έργο παραμένει και θα παραμένει ως δημιουργικό έναυσμα, το οποίο θα οξύνει και θα παροξύνει δημιουργικά τη διανθρώπινη μέριμνα και τους προβληματισμούς της ανθρώπινης ψυχής, ανεξάρτητα από πολιτισμικά πλαίσια. Είναι συνδημιουργοί μας και αρωγοί ταυτόχρονα, αφού με την προσπάθειά τους άνοιξαν πύλες δημιουργικού προβληματισμού, που «προκαλεί» ειρηνικά και δημιουργικά το αμέριμνο προσωπείο της καθημερινότητας. Ας είναι μακάρια η μνήμη τους.
* Ο κ. Νίκος Μακρής είναι δρ Φιλοσοφίας.