Είναι πολλοί εκείνοι που βλέπουν τα βιβλία της λεγόμενης «αυτοβελτίωσης» με απαξίωση. Καθόλου άδικα: βρίθουν από εξωφρενικές υπεραπλουστεύσεις. Ετσι όμως, μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά. Ενα τέτοιο «χλωρό» βιβλίο είναι οι «Δώδεκα κανόνες για τη ζωή. Ενα αντίδοτο για το χάος» του δρος Τζόρνταν Μπ. Πίτερσον, κλινικού ψυχολόγου και καθηγητή Ψυχολογίας. Κυκλοφορεί εντός των ημερών από τις εκδόσεις Key Books. Μπορεί ο τίτλος να είναι απωθητικά διδακτικός, το περιεχόμενο όμως όχι: ο Αμερικανός ψυχολόγος έχει τον τρόπο να τακτοποιεί τη σκέψη του πανικόβλητου (ειδικά σήμερα) ανθρώπου. Ακολουθεί
ένα απόσπασμα.
Προδημόσιευση
«Βαθιά μέσα σου, στα θεμέλια του εγκεφάλου σου, κάτω από τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου, υπάρχει ένας αρχέγονος υπολογιστής. Αυτός ο υπολογιστής παρακολουθεί ποια είναι η θέση σου στην κοινωνία – ας πούμε για χάρη της επιχειρηματολογίας ότι τη μετρά σε μια κλίμακα από το ένα έως το δέκα. Εάν βρίσκεσαι στο ένα, στο υψηλότερο επίπεδο της ιεραρχίας, τότε είσαι εξαιρετικά επιτυχημένος. Αν είσαι αρσενικός, έχεις προνομιακή πρόσβαση στα καλύτερα μέρη για να ζεις και σε τροφή της υψηλότερης ποιότητας. Οι άλλοι ανταγωνίζονται μεταξύ τους για το ποιος θα σου κάνει τις χάρες. Εχεις απεριόριστες ευκαιρίες για ερωτικές και σεξουαλικές επαφές. Είσαι ένας επιτυχημένος αστακός και οι πιο επιθυμητές θηλυκές κάνουν ουρά και ανταγωνίζονται για να κερδίσουν την προσοχή σου. Εάν είσαι θηλυκή, έχεις πρόσβαση σε πολλούς μνηστήρες υψηλής ποιότητας: ψηλούς, δυνατούς και συμμετρικούς, δημιουργικούς, αξιόπιστους, ειλικρινείς και γενναιόδωρους. Και όπως και ο αντίστοιχος κυρίαρχος αρσενικός, θα παλέψεις με σθένος, χωρίς έλεος, για να διατηρήσεις ή για να βελτιώσεις τη θέση σου στην εξίσου ανταγωνιστική ιεραρχία του ζευγαρώματος των θηλυκών. Αν και έχεις μικρότερες πιθανότητες να χρησιμοποιήσεις σωματική βία για τον σκοπό αυτό, υπάρχουν πολλά αποτελεσματικά λεκτικά κόλπα και στρατηγικές στη διάθεσή σου, συμπεριλαμβανομένης της δυσφήμησης των αντιπάλων σου, και ενδεχομένως να είσαι ξεφτέρι στη χρήση τους. Αν, αντιθέτως, βρίσκεσαι στη χαμηλότερη θέση, στο δέκα, είτε αρσενικός είτε θηλυκή, δεν έχεις πού να μείνεις (ή τουλάχιστον οι επιλογές σου δεν είναι καλές). Οταν δεν πεινάς λόγω της έλλειψης φαγητού, η τροφή είναι απαίσια. Η σωματική και η ψυχική σου κατάσταση δεν είναι καλές. Δεν προκαλείς το ερωτικό ενδιαφέρον σχεδόν κανενός, εκτός εάν και ο άλλος είναι εξίσου απελπισμένος με εσένα. Εχεις περισσότερες πιθανότητες να αρρωστήσεις, να γεράσεις γρήγορα και να πεθάνεις νέος, και θα είναι λίγοι αυτοί που θα σε πενθήσουν, αν υπάρχουν και αυτοί. Ακόμη και τα χρήματα δεν θα σε βοηθήσουν ιδιαίτερα. Δεν θα ξέρεις πώς να τα χρησιμοποιήσεις, γιατί είναι δύσκολο να χρησιμοποιείς τα χρήματα σωστά, ειδικά αν δεν είσαι εξοικειωμένος με αυτά. Τα χρήματα θα σε κάνουν επιρρεπή σε επικίνδυνους πειρασμούς όπως τα ναρκωτικά και το αλκοόλ, τα οποία φαντάζουν πολύ πιο απολαυστικά αν έχεις στερηθεί την απόλαυση για πολύ καιρό. Τα χρήματα, επίσης, θα σε κάνουν στόχο για τα αρπακτικά και τους ψυχοπαθείς, που ευημερούν εκμεταλλευόμενοι αυτούς που βρίσκονται στα κατώτερα στρώματα της κοινωνίας. Ο πάτος της ιεραρχίας της κυριαρχίας είναι ένα φρικτό και επικίνδυνο μέρος για να είναι κανείς. Το πρωτόγονο τμήμα του εγκεφάλου σου, που είναι ειδικό για την εκτίμηση της κυριαρχίας, παρακολουθεί πώς σου φέρονται οι άλλοι. Σύμφωνα με όσα βλέπει, καθορίζει την αξία σου και σου δίνει μια ιεραρχική θέση στην κοινωνία. Αν οι γύρω σου κρίνουν ότι έχεις μικρή αξία, αυτός ο μετρητής στον εγκέφαλό σου περιορίζει τη διαθεσιμότητα της σεροτονίνης. Αυτό το γεγονός σε κάνει πολύ περισσότερο αντιδραστικό σωματικά και ψυχολογικά ως προς οποιαδήποτε συνθήκη ή συμβάν μπορεί να προκαλέσει συναισθήματα – και ιδιαίτερα αρνητικά. Τη χρειάζεσαι αυτήν την αντιδραστικότητα. Στον πάτο, είναι συχνά τα περιστατικά εκτάκτου ανάγκης και πρέπει να είσαι έτοιμος να επιβιώσεις.
Δυστυχώς, αυτή η σωματική υπεραντιδραστικότητα, αυτή η διαρκής επιφυλακή σε κάνει να ξοδεύεις πολλή πολύτιμη ενέργεια και πολύτιμους σωματικούς πόρους. Αυτή η απόκριση, στην πραγματικότητα, είναι εκείνο που όλοι ονομάζουν στρες και δεν είναι μόνο, ή έστω πρωτογενώς, ψυχολογικό. Είναι η αντανάκλαση των πραγματικών περιορισμών των ατυχών περιστάσεων. Οταν λειτουργεί στο κατώτερο μέρος της ιεραρχίας, ο πρωτόγονος μετρητής του εγκεφάλου υποθέτει ότι ακόμη και το μικρότερο αναπάντεχο εμπόδιο μπορεί να προκαλέσει μια ανεξέλεγκτη αλυσίδα αρνητικών συμβάντων, τα οποία θα πρέπει να αντιμετωπίσεις μόνος, καθώς είναι αλήθεια ότι στο περιθώριο της κοινωνίας οι χρήσιμοι φίλοι σπανίζουν. Ως εκ τούτου, θα θυσιάζεις διαρκώς ό,τι θα μπορούσες, υπό άλλες συνθήκες, να αποθηκεύεις σωματικά για το μέλλον, και το σπαταλάς με την αυξημένη ετοιμότητα και την πιθανότητα μιας άμεσης πανικόβλητης αντίδρασης στο παρόν. Και όταν δεν ξέρεις τι να κάνεις, πρέπει να είσαι έτοιμος για τα πάντα, για την περίπτωση που κάτι τέτοιο γίνει απαραίτητο. Κάθεσαι στο αυτοκίνητό σου πατώντας στο τέρμα και το γκάζι και το φρένο ταυτόχρονα. Αν όμως το κάνεις αυτό για πολύ, τα πάντα θα καταρρεύσουν. Ο πρωτόγονος μετρητής του εγκεφάλου σου θα καταστείλει το ανοσοποιητικό σου σύστημα, για να χρησιμοποιήσει την ενέργεια και τους πόρους που χρειάζεσαι για τη μελλοντική σου υγεία στο τώρα, για τις κρίσεις που αντιμετωπίζεις στο παρόν. Θα σε κάνει παρορμητικό, έτσι, για παράδειγμα, θα αρπάζεις οποιαδήποτε βραχυπρόθεσμη ευκαιρία για ζευγάρωμα ή οποιαδήποτε δυνατότητα απόλαυσης, όσο κατώτερη, ντροπιαστική ή παράνομη και να είναι. Θα σε κάνει πιο επιρρεπή να ζεις ή να πεθαίνεις, απερίσκεπτα, για μια σπάνια ευκαιρία απόλαυσης, όταν αυτή εμφανίζεται. Οι απαιτήσεις σε σωματικό επίπεδο για ετοιμότητα σε έκτακτες ανάγκες θα σε εξαντλήσουν
από κάθε άποψη».