Ο Τζούλιαν Μπαρνς και ο κόσμος της Μπελ Επόκ

Newsroom 12.01.2021 • 17:00

Το νέο βιβλίο του Βρετανού συγγραφέα Τζούλιαν Μπαρνς φέρνει σε μια παράδοξη επικαιρότητα θραύσματα του κόσμου της Μπελ Επόκ σε μια γαλλο-βρετανική ώσμωση. Για το υβριδικό αυτό βιβλίο με τίτλο «Ανδρας με κόκκινο μανδύα» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Μεταίχμιο) έγραφε στην «Καθημερινή» της περασμένης Κυριακής η Μαριαλένα Σπυροπούλου («Η Μπελ Επόκ των ανοιχτών οριζόντων», 03.01.21) προσεγγίζοντας αυτόν τον κόσμο τον πολύπτυχο στο όριο του αισθητισμού και της αυτογνωσίας. Μία παράμετρος του βιβλίου είναι το φωτογραφικό υλικό του, που συμβάλλει στην καλλιέργεια μιας βαθιάς εντύπωσης στον αναγνώστη καθώς τον φέρνει σε επαφή με τα πρόσωπα που αναφέρονται και, μέσω αυτών, με την πινακοθήκη των προσωπικοτήτων που συνθέτουν το Παρίσι του 1900. Ο Τζούλιαν Μπαρνς επαναφέρει στο δημόσιο βλέμμα και μια πτυχή της καθημερινότητας εκείνων των χρόνων, που ήταν η συλλογή των μικρών σε μέγεθος καρτών που έβρισκε κανείς μέσα στις σοκολάτες Φελίξ Ποτέν. Ηταν μια εμπορική κίνηση θριάμβου για τον κολοσσό του λιανικού εμπορίου, που από τα μέσα του 19ου αιώνα είχε εκσυγχρονίσει την παραγωγή, το πακετάρισμα, την τυποποίηση και τη διάθεση εκατοντάδων προϊόντων. Το αρ νουβό μέγαρο της εταιρείας στο Παρίσι συμπυκνώνει το ανανεωτικό πνεύμα. Αλλά οι συλλεκτικές κάρτες στις σοκολάτες, που ήταν όλες φωτογραφικά πορτρέτα, μπορούσαν να συλλεχθούν ανά κατηγορίες (αρχηγοί κρατών, πολιτικοί, καλλιτέχνες, συγγραφείς, στρατιωτικοί κ.λπ.) και ήταν κάτι αντίστοιχο των συλλεκτικών καρτών σε σειρές που έβρισκε κανείς στα πακέτα τσιγάρων σε όλες σχεδόν τις χώρες. Οι σειρές της Φελίξ Ποτέν ήταν ιδιαίτερα ποιοτικές και τα ειδικά άλμπουμ κομψοτεχνήματα, αν και ήταν προορισμένα για μαζική παραγωγή. Γράφει ο Τζούλιαν Μπαρνς, στη σελ. 114-115: «Τα άλμπουμ της σειράς Celébritiés Contemporaines αποτυπώνουν το πλούσιο, ετερόκλητο συνονθύλευμα που διεκδικεί τη φήμη: πρίγκιπες και ποιητές, αναβάτες και πολιτικοί, ηθοποιοί και πάπες. Ο πάπας Πίος Θ΄ και η Μοντ Γκον, ο Πολ Βερλέν και η Μαντάμ Κιουρί, ο Μονέ και ο αρχιδούκας Φραντς Φέρντιναντ… ο ζωγράφος Φελίξ Ζιέμ (του οποίου τις βενετσιάνικες σκηνές συνέλεγε ο Πότσι), ο Αγγλος κολυμβητής Μπίλινγκτον και ο Ιταλός ποδηλάτης Μόμο». Ο Τζούλιαν Μπαρνς φέρνει, χωρίς να είναι αυτοσκοπός, τη μεγάλη πινακοθήκη προσώπων της Μπελ Επόκ και μαζί μιλάει για την ποπ κουλτούρα της εποχής και την ανάγκη διαφοροποίησης. Οσο για τις κάρτες Φελίξ Ποτέν, θα ενισχυθεί έμμεσα η συλλεκτική αξία τους.