Είναι η Σοφία και η Αλίκη, η πρώτη 11 ετών, η άλλη 15. Η Σοφία ζει με τον πατέρα της, καθώς οι γονείς της έχουν χωρίσει. Η Αλίκη έχει συγκρούσεις με τη μητέρα της και αποφασίζει για ένα 24ωρο να αφήσει την ασφάλεια του σπιτιού και να ζήσει την περιπέτεια στους δρόμους της πόλης.
Η Σοφία πρέπει να μπορέσει να ξεπεράσει τη σύγχυση και τη λύπη από τον χωρισμό των δικών της και να συνειδητοποιήσει ότι ακόμη κι ένας γονιός μπορεί να γίνει πηγή φόβου. Η Αλίκη πρέπει να μάθει να ξεχωρίζει τους φίλους από τους εχθρούς, τη διασκέδαση από τον κίνδυνο. Και οι δύο, μέσα από τις σελίδες των βιβλίων στα οποία πρωταγωνιστούν, θα καταφέρουν σιγά σιγά να πιστέψουν στον εαυτό τους και να αποκτήσουν την αυτοπεποίθηση που είναι απαραίτητη για να πουν, όπου και όποτε χρειάζεται, «ναι» ή «όχι».
Η Σοφία είναι η ηρωίδα του μυθιστορήματος «Σουφλέ σοκολάτας» (εκδ. Μεταίχμιο, 2020) της Αλέκας Τρίπου-Μάνου, που απευθύνεται σε παιδιά από 10 ετών. Η Αλίκη μιλάει σε πρώτο πρόσωπο στο ολιγοσέλιδο, εξομολογητικό βιβλίο «Η Αλίκη στην πόλη» (εκδ. Πατάκη, 2014) της Αργυρώς Πιπίνη και «συνομιλεί» πιο άμεσα με έφηβους αναγνώστες. Μπορεί η λογοτεχνία και μάλιστα η παιδική να αγγίξει τα λεγόμενα «δύσκολα θέματα», με άλλα λόγια να μιλήσει για τον θάνατο, την ενδοοικογενειακή κακοποίηση –σωματική ή λεκτική–, την έμφυλη βία, ακόμη και τα ζητήματα σεξουαλικής ταυτότητας έτσι όπως τίθενται στις σύγχρονες κοινωνίες;
«Πιστεύω στη δύναμη της λογοτεχνίας», απαντάει με σιγουριά η συγγραφέας της «Αλίκης», γνώστρια της παιδικής λογοτεχνίας και έμπειρη μεταφράστρια. «Η βεβαιότητά μου πηγάζει βεβαίως από τα προσωπικά μου βιώματα, από τους κόσμους που μου άνοιξε η ανάγνωση όταν ήμουν μικρή», διευκρινίζει. «Ομως πιστεύω ότι αυτό ισχύει και για τα σύγχρονα παιδιά, που κάποιες φορές μοιάζει να ζουν μέσα σε μια προστατευτική γυάλα. Ενα καλό βιβλίο μπορεί να σηκώσει λίγο την κουρτίνα και να αποκαλύψει την πραγματικότητα».
Αν όμως αυτή η πραγματικότητα μπορεί να τρομάξει τα παιδιά, μήπως είναι προτιμότερο να χρησιμοποιήσουμε ένα λόγο πιο υπαινικτικό; «Αντιθέτως, θα έλεγα ότι, αντί να χρησιμοποιούμε λογοτεχνικές μεταφορές, είναι καλύτερο να λέμε τα πράγματα ευθέως και με το όνομά τους», λέει η κ. Πιπίνη. «Αρκεί να το κάνουμε με τον κατάλληλο τρόπο για κάθε ηλικία – γλώσσα, λεξιλόγιο, χαρακτήρες. Ειδικά μετά τα 13 τους χρόνια, οι έφηβοι ξέρουν πολύ καλά για τι πράγμα μιλάμε όταν αναφερόμαστε σε τέτοια δύσκολα θέματα. Βεβαίως δεν αποσκοπούμε να φοβίσουμε τα παιδιά, ούτε να τα κάνουμε να πάψουν να εμπιστεύονται τους ανθρώπους. Αντιθέτως, θέλουμε να τονώσουμε την αυτοπεποίθησή τους, να ενθαρρύνουμε τη διαφορετικότητα και να διευρύνουμε την αποδοχή της οικογένειας, του περίγυρου, του σχολείου».
Η μικρή Σοφία του «Σουφλέ σοκολάτας» πέρασε πολύ καιρό μέσα σε μια μελαγχολική μοναξιά μέχρι να μπορέσει να καταλάβει ότι οι διαρκείς κατηχήσεις του πατέρα της, η αυστηρότητα, η άτεγκτη συμπεριφορά δηλητηρίαζαν τη σχέση της με τη μητέρα της και την έκαναν να νιώθει παραμελημένη. «Σε μεγαλώνω σαν πριγκίπισσα», συνήθιζε να της λέει ο μπαμπάς της, κι εκείνη δεν μπορούσε να καταλάβει για ποιο λόγο ένιωθε τόσο δυστυχισμένη.
«Το παιδί κακοποιείται ψυχικά αλλά ταυτόχρονα πιστεύει τον γονιό που του λέει ότι το λατρεύει, που τονίζει τις θυσίες και την υλική προσφορά του. Υφίσταται σκληρή χειραγώγηση και δεν ξέρει ότι είναι δικαίωμά του να αντιδράσει. Αισθάνεται ενοχές και τα αντικρουόμενα συναισθήματα το ακινητοποιούν», σχολιάζει η κ. Τρίπου-Μάνου. «Το ίδιο συμβαίνει σε κάθε άνθρωπο που είναι ευάλωτος, και έχω διαπιστώσει ότι περίπου σαν τη μικρή Σοφία νιώθουν πολλές γυναίκες που πέφτουν θύματα ψυχικής κακοποίησης, ανεξαρτήτως ηλικίας και μορφωτικού επιπέδου», προσθέτει.
Ως κοινωνική λειτουργός που εργάστηκε πολλά χρόνια κοντά στους ανθρώπους, αντλεί από την εμπειρία της για το μυθιστόρημά της. Πιστεύει άραγε ότι μπορεί ένα βιβλίο να βοηθήσει παιδιά, αλλά και ενηλίκους, να φτιάξουν πιο ουσιαστικές σχέσεις πέρα από τα στερεότυπα; (Ο πατριός της Σοφίας είναι εντέλει εκείνος που θα τη στηρίξει περισσότερο ώστε να πατήσει στα πόδια της.) «Θα ήθελα πρωτίστως το παιδί που θα διαβάσει το βιβλίο μου αλλά και οι γονείς του να καταλάβουν ότι έχει δικαιώματα που μπορεί να διεκδικήσει», τονίζει η συγγραφέας, «και ταυτόχρονα θέλω να θυμίσω ότι κάποιοι μπορεί να κακοποιήσουν όχι μόνον το σώμα, αλλά και την ψυχή μας».