Η συγγραφέας Νάντια Τερανόβα θα μπορούσε κάλλιστα να είναι Ελληνίδα: το πρόσωπό της, το χαμόγελό της, ο τρόπος που εκφράζεται, η ζεστασιά της. Ολα αποδεικνύουν με πολλούς τρόπους πώς συνδέονται οι λαοί και πώς διατηρούμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μας μεν, αναγνωρίζοντας τις συγγένειες με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.
Το βιβλίο της με τίτλο «Αντίο, φαντάσματα» είναι το δεύτερο μυθιστόρημά της και με αυτό ήδη κατορθώνει να ταξιδέψει έξω από τη χώρα της. Στην Ελλάδα μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο σε εξαιρετική μετάφραση από τα ιταλικά της Δήμητρας Δότση, την οποία ευχαριστούμε και για τη μετάφραση της δικής μας συνέντευξης. Το «Αντίο, φαντάσματα» είναι ένα βιβλίο εσωτερικής ωρίμανσης. Περιγράφει με ρεαλιστικό τρόπο το συγκινητικό ταξίδι μιας γυναίκας που αναζητά με την επιστροφή στο πατρικό της σπίτι το φάντασμα του πατέρα και, κυρίως, να συναντηθεί με τα τραύματα που έχει αφήσει η χρόνια απουσία του.
– Πώς αποφασίσατε να γίνετε συγγραφέας; Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς.
– Η ιδέα της συγγραφής γεννήθηκε όταν ήμουν πολύ μικρή. Είχα αρχίσει να γράφω γράμματα στον πατέρα μου, που για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν ζούσε στην πόλη μου, και σ’ εκείνα τα γράμματα έπρεπε να του εξιστορώ τι έκανα, έπρεπε να τον διασκεδάζω, να τον ψυχαγωγώ, να τον συγκινώ, να τον μαγεύω με τις ιστορίες μου. Θα πρέπει να ήμουν οκτώ ή εννιά ετών και τότε κατάλαβα ότι το να γράφεις σημαίνει να επιλέγεις ορισμένα γεγονότα και να τα καθιστάς ενδιαφέροντα.
– Πώς γεννήθηκε η ιδέα του μυθιστορήματος «Αντίο, φαντάσματα»;
– Το «Αντίο, φαντάσματα» γεννήθηκε από την επιθυμία μου να αφηγηθώ πόσες απουσίες μπορεί να αφομοιώσει ένα σπίτι, επομένως όχι μονάχα την παρουσία των ανθρώπων που το κατοικούν, αλλά και τα ίχνη όλων εκείνων των ανθρώπων που πέρασαν από εκεί και άφησαν κάτι πίσω τους.
– Η ηρωίδα ζει με ένα δυσεπούλωτο τραύμα. Μια εξαφάνιση. Πώς ζει ένας άνθρωπος με ένα τραύμα που δεν έχει κατανοήσει πόσο βαθύ είναι;
– Τα τραύματα δεν τα κατανοούμε ποτέ, δεν καταλαβαίνουμε ποτέ πόσο βαθιά σκάβουν μέσα μας. Για να τα κατανοήσουμε, χρειάζεται πολύς χρόνος προκειμένου να βρούμε τα σωστά λόγια ώστε να τα κατονομάσουμε.
– Το βιβλίο σας έχει ψυχοθεραπευτικό βάθος. Είναι εντυπωσιακή η καταγραφή του ψυχισμού. Εχετε κάνει ψυχοθεραπεία;
– Εχω κάνει ψυχανάλυση, πιστεύω στη μεγάλη γνωσιακή δύναμη της ψυχανάλυσης, μα πάνω απ’ όλα πάντοτε αγαπούσα την ονειρική διάσταση του ψυχαναλυτικού κόσμου. Οταν ήμουν μικρή, είχα αρπάξει από τη βιβλιοθήκη του πατέρα μου την «Ερμηνεία των ονείρων» του Φρόιντ και τότε μου είχε φανεί σαν ένα υπέροχο βιβλίο με παραμύθια.
– Στο βιβλίο σας η φιλία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Οι δύο φίλες λειτουργούν σαν καθρέφτης κάποιες στιγμές. Πώς στοχάζεστε πάνω στη γυναικεία φιλία;
– Η γυναικεία φιλία είναι κάτι πολύ λογοτεχνικό, διότι δύο κορίτσια λειτουργούν σαν καθρέφτης καθώς μεγαλώνουν, και όταν η μία κοιτάζει την άλλη καταλαβαίνει τι αλλάζει στον ίδιο της τον εαυτό. Δεν είναι τυχαίο που σήμερα ορισμένα πολύ δημοφιλή βιβλία βασίζουν την υπόθεσή τους σε αυτήν τη «διττή καρδιά», όπως «Η υπέροχη φίλη μου» της Ελενα Φεράντε.
– Πόσο δύσκολο είναι να μάθουμε να λέμε αντίο; Πώς εξαφανίζονται τα φαντάσματα που μας στοιχειώνουν;
– Υπάρχει ένα υπέροχο ποίημα της Ελίζαμπεθ Μπίσοπ με τον τίτλο «Η τέχνη της απώλειας». Εχω την εντύπωση ότι ίσως έτσι μπορούμε τελικά να μάθουμε την απώλεια, με χαρούμενη διάθεση. Αυτή τη διάθεση που λείπει από την πρωταγωνίστριά μου, την Ιντα.
– Οταν ένα κορίτσι έχει τραυματιστεί από πατέρα, πόσο δύσκολα βιώνεται ο έρωτας;
– Δεν υπάρχει κάποιος κανόνας που να λέει ότι όσοι άνθρωποι έχουν τραυματιστεί στη ζωή τους αντιμετωπίζουν περισσότερες δυσκολίες από τους άλλους. Σίγουρα, πάντως, είναι πιο ικανοί να ρουφήξουν τη ζωή ή να καταστρώσουν στρατηγικές αντοχής. Η Ιντα ξέρει πολύ καλά τα της ανθρώπινης ύπαρξης, ξέρει πώς να προστατευθεί, δεν έχει καταλάβει όμως πώς μπορεί να αδράξει την ίδια τη ζωή. Ισως να το καταλάβει στην τελευταία σελίδα.
– Λέτε κάπου ότι αγαπάμε τις εμμονές μας, αλλά αντιθέτως δεν αγαπάμε αυτό που μας κάνει ευτυχισμένους.
– Υπάρχουν κάποιες περίοδοι της ζωής μας κατά τις οποίες τα τραύματά μας, οι εμμονές μας, αποτελούν τόσο άρρηκτα κομμάτια τού είναι μας που έχουμε την αίσθηση πως, αν απαλλαχθούμε από αυτά, θα χάσουμε ένα ουσιαστικό κομμάτι του εαυτού μας.
– Η Ιταλία και κυρίως η νότια έχει πολλά κοινά με την Ελλάδα. Το διαπιστώνω και στη γραφή σας. Εχετε επισκεφθεί την Ελλάδα;
– Αγαπώ βαθιά την Ελλάδα. Ορισμένες από τις αγαπημένες μου Ελληνίδες συγγραφείς όπως η Αλκη Ζέη και η Μαργαρίτα Λυμπεράκη ανήκουν στις πλέον αγαπημένες μου συγγραφείς εν γένει. Τελείωσα το κλασικό λύκειο κι έτσι έμαθα αρχαία ελληνικά. Αγαπώ τον ελληνικό πολιτισμό, τη βάση του ανθρώπινου πολιτισμού, αλλά και τα χνάρια της ελληνικότητας στη Σικελία, δηλαδή την Κοιλάδα των Ναών, το ελληνικό θέατρο στην Ταορμίνα, τους ναούς της Εγέστας και του Σελινούντα, και ως προς αυτό νομίζω ότι είναι ένας τόπος πλούσιος σε ιστορία. Μπορώ να πω ότι «Το καπλάνι της βιτρίνας» της Αλκης Ζέη είναι το πιο αγαπημένο μου μυθιστόρημα όλων των εποχών. Μέχρι και λίγο πριν από την πανδημία προσπαθούσα να έρχομαι κάθε χρόνο στην Αθήνα και πολύ συχνά γιόρταζα εκεί τα γενέθλιά μου.
– Πώς βιώνετε την πανδημία; Λειτουργεί δημιουργικά ή όχι για εσάς;
– Οταν ξεκίνησε η περίοδος της καραντίνας, σταμάτησα να παίρνω μέρος σε δημόσιες εκδηλώσεις κι έτσι έγραφα και διάβαζα πολύ περισσότερο. Το ότι έμεινα στο σπίτι διέγειρε τη δημιουργικότητά μου, κάτι που οφείλω, εκτός των άλλων, και στο γεγονός ότι απέκτησα δύο γάτες, και αυτά τα δύο πλασματάκια μού προσφέρουν πολλές δημιουργικές αφορμές.