RAY DALIO
Αρχές
μτφρ. Βασίλης Πουλάκος
εκδ. Key Books, 2021, σελ. 642
«Η στενομυαλιά κοστίζει ακριβά. Εξαιτίας της μπορούν να σας διαφεύγουν καταπληκτικές ευκαιρίες κάθε είδους».
Αν νομίζει κανείς ότι η μεγάλη επιτυχία είναι αποτέλεσμα μόνο της τύχης, ή έστω μόνο της σκληρής δουλειάς, σίγουρα πρέπει να αναθεωρήσει. Για να καταφέρεις αξιοσημείωτα αποτελέσματα σε αυτόν τον απίστευτα περίπλοκο και ανταγωνιστικό κόσμο, πρέπει να έχεις ένα συνδυασμό ικανοτήτων, να έχεις σίγουρα μπόλικη τύχη, αστείρευτα αποθέματα δυνάμεων κι εργατικότητα. Πρέπει να έχεις μυαλό, διορατικότητα, συνεργατικό πνεύμα, ψυχραιμία κι ένα σωρό άλλα πράγματα. Προπαντός, όμως, πρέπει να έχεις αρχές. Αυτό λέει στο ογκώδες βιβλίο του ο Ρέι Ντάλιο, ένας απ’ τους κορυφαίους επενδυτές και επιχειρηματίες της εποχής μας. Στις «Αρχές», που κυκλοφορούν απ’ τις εκδόσεις Key Books, σε μετάφραση Βασίλη Πουλάκου, ο Ντάλιο εξηγεί αναλυτικά ότι αυτό που πάνω απ’ όλα τον βοήθησε στην εκπληκτική του καριέρα, ήταν η αποσαφήνιση του πλαισίου του.
Ο Ντάλιο χωρίζει το βιβλίο του σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος μιλάει για την πορεία του και για το χτίσιμο της επενδυτικής εταιρείας Bridgewater. Είναι μια πιο προσωπική αποτίμηση των εμπειριών του, τόσο ως επιχειρηματία όσο και ως πολίτη γενικότερα. Ο Ντάλιο ξεκίνησε απ’ το μηδέν και κατάφερε να δημιουργήσει μια τεράστια περιουσία. «Φανταστείτε ότι για να ζήσετε μια υπέροχη ζωή», γράφει, «πρέπει πρώτα να διασχίσετε μια επικίνδυνη ζούγκλα. Μπορείτε να μείνετε ασφαλείς εκεί που είστε και να ζήσετε μια συνηθισμένη ζωή, είτε να ρισκάρετε να διασχίσετε τη ζούγκλα ώστε να ζήσετε μια υπέροχη ζωή». Ο Ντάλιο πέρασε μέσα απ’ αυτή τη ζούγκλα, χρεοκόπησε στην πορεία και μπορεί σήμερα να παραδίδει τα μαθήματα της επιτυχίας του σε όλους.
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου συνεχίζει αποθησαυρίζοντας τις «Αρχές της ζωής». Η αφήγησή του ρέει απίστευτα γρήγορα κι ενώ θα μπορούσε κανείς να διαβάζει μόνο τις επικεφαλίδες και να παραμένει πλήρως ενήμερος για το περιεχόμενο, τελικά ο συγγραφέας τον κερδίζει με το άμεσο στυλ του, και τα διαβάζει όλα. Ο Ντάλιο δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα σε κάποιες αρχές, όπως για παράδειγμα στο «ανοιχτό μυαλό». «Αν είστε σαν τους περισσότερους ανθρώπους», γράφει, «δεν έχετε ιδέα πώς βλέπουν τα πράγματα οι άλλοι και δεν είστε καλοί στο να ψάχνετε να καταλάβετε τι σκέφτονται, γιατί σας απασχολεί υπερβολικά να τους πείτε ότι αυτό που σκέφτεστε εσείς είναι το σωστό. Με άλλα λόγια, είστε στενόμυαλοι και υποθέτετε περισσότερο απ’ όσο πρέπει. Η στενομυαλιά κοστίζει ακριβά. Εξαιτίας της μπορούν να σας διαφεύγουν καταπληκτικές ευκαιρίες κάθε είδους, αλλά και επικίνδυνες απειλές που ίσως να σας δείχνουν οι άλλοι. Επίσης μπλοκάρει η κριτική σας σκέψη, που μπορεί να είναι εποικοδομητική ή ακόμη και σωτήρια».
Στο τρίτο μέρος περιγράφονται οι «Αρχές της εργασίας» και παρότι υπάρχει μια μικρή επανάληψη των βασικών ιδεών που έχουν αναπτυχθεί στις «Αρχές της ζωής», το βιβλίο εξακολουθεί να έχει ενδιαφέρον. Αξιοπρόσεκτη είναι για παράδειγμα η άποψη του Ντάλιο για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Ο επιχειρηματίας πιστεύει ότι «με τον καιρό θα χρησιμοποιούμε μηχανικούς βοηθούς για τη λήψη αποφάσεων με την ίδια συχνότητα που τους χρησιμοποιούμε σήμερα για τη συλλογή πληροφοριών». Ωστόσο, μας καλεί να εμπιστευόμαστε την τεχνητή νοημοσύνη με επιφύλαξη αν δεν την κατανοούμε σε βάθος. Προειδοποιεί μάλιστα ότι μπορεί η τεχνολογία αυτή να μας οδηγήσει ακόμη και στην καταστροφή. «Κατευθυνόμαστε προς έναν συναρπαστικό και επικίνδυνο νέο κόσμο. Αυτή είναι η πραγματικότητά μας. Και όπως πάντα, πιστεύω ότι είναι προτιμότερο να προετοιμαστούμε να τον αντιμετωπίσουμε, παρά να ευχόμαστε να μη συνέβαινε κάτι τέτοιο». Αυτή είναι η συνετή προσέγγιση ενός πρακτικού μυαλού.
Πολύ συχνά, τα βιβλία αυτοβοήθειας, αλλά και οι έντυπες επιχειρηματικές συμβουλές, που βρίσκεις στα ράφια των βιβλιοπωλείων στα αεροδρόμια, έχουν κάτι το μη συστηματικό. Νιώθεις ότι ο συγγραφέας τους έχει αγκιστρωθεί από μια ιδέα και ότι προσπαθεί με κάθε τρόπο να σε πείσει ότι η θεωρία του ισχύει. Ο Ντάλιο έχει παραδώσει εδώ μια εφαρμοσμένη θεωρία, που έχει προκύψει απ’ την επιτυχημένη πορεία του. Ακόμη και οι κοινοτοπίες που διατυπώνει, είναι αποδεκτές, γιατί πατούν σε γερά θεμέλια. Κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι η έλλειψη αρχών μπορεί να σε πάει μακριά. Το προαπαιτούμενο κάθε επαναλαμβανόμενα επιτυχημένης διαδικασίας λήψης αποφάσεων είναι σίγουρα ένα καλό σύνολο αρχών. Η βασική σύλληψη του Ντάλιο για τη διοίκηση επιχειρήσεων, η «αξιοκρατία των ιδεών», μπορεί –όπως όλα δείχνουν– να παράγει σπουδαία αποτελέσματα. Αν κάποιος θέλει να πάρει έμπνευση για τις δικές του αρχές, το βιβλίο του Ντάλιο είναι μια πολύ ευχάριστη αφετηρία.