ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ
Εμείς οι εξωφρενικότεροι των παλαβών της γης
εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 216
«Ο Περικλής Γιαννόπουλος είναι προϊόν του μύθου της Μεγάλης Ιδέας». Λόγιος, λογοτέχνης, δανδής της αθηναϊκής ελίτ, μεγαλορρήμων και εγωκεντρικός, σαλός από την πολλή Ελλάδα μες στον νου του. Ο Περικλής Γιαννόπουλος τελείωσε, αλλιώς τελειοποίησε, τη λαμπροστόλιστη ζωή του με την οπερετική αυτοκτονία του. Hταν σαράντα χρόνων και με σάβανο μια διαποίκιλτη ενδυμασία βούτηξε έφιππος στη θάλασσα του Σκαραμαγκά και έριξε μια σφαίρα στον κρόταφο. Eνας θνητός Απόλλων. Το μυθιστόρημα του Τάκη Θεοδωρόπουλου αρχίζει την 8η Απριλίου του 1910, την ημέρα της αυτοκτονίας. Γενικότερα, το έργο του Θεοδωρόπουλου καταδεικνύει την πολυετή μέριμνα να μυθολογηθεί το ιστορικό παρελθόν. Αγαπά την αρχαία Ελλάδα, τους μύθους και τις επιτεύξεις της, τον απασχολεί το βάρος της αρχαιότητας στην ελληνική συνείδηση, συναντιέται χάρη στην ευρυχωρία της μυθοπλασίας με διαπρεπείς μορφές του ελληνισμού, διερωτάται διεξοδικά για τις δάφνες και τους δαίμονες που υπερίπτανται στο μικρό ελληνικό βασίλειο. Η γραφή του Θεοδωρόπουλου αρύεται τη σκευή της από τον δοκιμιακό λόγο. Στην παρούσα μυθιστορηματική βιογραφία παρεισδύουν κομμάτια αμιγώς στοχαστικά. Εκείνο, όμως, που κυριαρχεί είναι ένας παθιασμένος, περίκομψος, εκστατικός, συχνά πνιγμένος στη μέθη, λόγος, αποκύημα μιας δριμείας παραζάλης του μυαλού. Ο Γιαννόπουλος σκιαγραφείται σαν ένας διανοούμενος συνεπαρμένος από την «ποιότητα του Απόλυτου». Eνας ιδαλγός του ελληνικού τοπίου, ιερουργός της ελληνικής αισθητικής, ζηλωτής μιας ακραιφνούς ελληνικότητας. Λάτρευε το αριστοτέχνημα των κορυφογραμμών, την απόκρυφη αρμονία του τοπίου, το αττικό φως, τη μυστική ρυθμική των σχημάτων. Ατένιζε επί ώρες τον Παρθενώνα, μαγνητισμένος, θαρρείς, από ένα πελώριο κάτοπτρο, αναζητώντας το δικό του μέγεθος. Μεθυσμένος από αυτοθαυμασμό, οραματιζόταν μια Ελλάδα θεόρατη, ουρανομήκη. Η λατρεία του για το ιδεατό τον συνέτριψε. «Ποιος αυτοκτόνησε επειδή λάτρεψε τα ξερόχορτα και τις κολόνες;» Ο Θεοδωρόπουλος φέρεται με συμπάθεια και τρυφερότητα στον ήρωά του. Ακόμη και όταν τον περιγελάει, έχει επίγνωση της συνενοχής της ομοθυμίας. Ενας λεπτός, αδιόρατος αυτοσαρκασμός διατρέχει το βιβλίο. Ο Θεοδωρόπουλος συμμερίζεται τις ψυχικές δυσκολίες του ιδεαλισμού που ταλανίζουν τον ήρωά του, αλλά δεν παύει να μειδιά μπροστά στα άφευκτα αδιέξοδα. Γι’ αυτό εύστοχα επισημαίνει τη σύνδεση πατριωτισμού και φιλαυτίας. Κοιτάζοντας τον Παρθενώνα, ο Γιαννόπουλος ένιωθε να αναβλύζουν από μέσα του λέξεις ακατάσχετες, ορμητικές και παράφορες. Ετσι ήταν και τα ελληνικά του, «ορμητικά», εξωφρενικά, λες και η καθαρεύουσα είχε χάσει τις φρένες της. Παραμιλούσε για την Ελλάδα, την «αιωνία εστία του Ωραίου», μιλώντας «τα δικά του ελληνικά, τα ελληνικά του ενθουσιασμού του», «μια άπαξ γραφή». Ομως, κανένας δεν αγόραζε «τα ελληνικά μεταξωτά του». Ενας αλλοπαρμένος δανδής, ένας ακόμη τρόφιμος του ιδρύματος η «Ελλάς». «Εμείς οι εξωφρενικότεροι των παλαβών της γης». Σε αυτή τη χορεία χοροστατούσε ο Γιαννόπουλος. Ο Θεοδωρόπουλος αποποιείται το απόφθεγμα. «Ας το κρατήσει για τον εαυτό του ο παλαβός». «Ούτε ο ίδιος άντεξε το βάρος του ναρκισσισμού του, και γι’ αυτό αυτοκτόνησε». Ωστόσο, για κάποιον λόγο γράφει ο Θεοδωρόπουλος γι’ αυτόν τον παλαβό που ερωτεύτηκε το ελληνικό τοπίο. Οι ιδέες του Γιαννόπουλου, η μεγαλομανία του, η ματαιοπονία της υψηλοφροσύνης του, το πλάνεμα από τον ίλιγγο του κενού, η αφοσίωσή του σε μια ιδεατή ελληνικότητα κεντρίζουν θεμελιώδεις εμμονές της θεματολογίας του πεζογραφικού και δοκιμιακού του έργου. Απευθυνόμενος στον Γιαννόπουλο με ειρωνική οικειότητα, ο Θεοδωρόπουλος επιστρέφει στο προσωπικό του διανοητικό στερέωμα και με τη συνδρομή του συνομιλητή του αλλού το πλαταίνει και αλλού ψαύει τις ρωγμές και τα ραγίσματά του. Αυτή η συνέργεια, πέρα από περίτεχνη, είναι καθηλωτικά συγκινητική.