Φέρετρα πολυτελείας

Eνα από τα δυσκολότερα αινίγματα με τα οποία αντιμετριέται η λογοτεχνία είναι ο θάνατος. Της είναι αδύνατον να απαλλαγεί από τη σκέψη του θανάτου. Αυτή η ατέρμονη ερωτοτροπία τρέφει πανάρχαιους μύθους

2' 42" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΟΥΡΣΟΥΛΑ ΦΩΣΚΟΛΟΥ
Hσυχα να πας
εκδ. Κίχλη, σελ. 176

Eνα από τα δυσκολότερα αινίγματα με τα οποία αντιμετριέται η λογοτεχνία είναι ο θάνατος. Της είναι αδύνατον να απαλλαγεί από τη σκέψη του θανάτου. Αυτή η ατέρμονη ερωτοτροπία τρέφει πανάρχαιους μύθους. Η λογοτεχνία λαχταρά τον θάνατο για να τον εξημερώσει, να τον ξορκίσει, να τον υμνήσει ή να τον καταραστεί. Η Ούρσουλα Φωσκόλου στο τρίτο της βιβλίο φτιάχνει στον θάνατο μια παραδεισένια, ονειρική αποικία. Είναι η αποικία των μεταστάντων. Βέβαια, η Ολίβια και ο σύντροφός της δεν βασανίζονται από μακάβριες υποψίες, καθώς έχουν την εντύπωση πως μετανάστευσαν σε έναν εξωτικό προορισμό, σε ένα θέρετρο στις άκρες μιας τροπικής ζούγκλας και όχι σε ένα θέρετρο-φέρετρο πολυτελείας στο επέκεινα. Ο εξώκοσμος τόπος συνιστά το τεχνολογικό επίτευγμα μιας μέλλουσας πραγματικότητας, κατασκευασμένης από την εταιρεία «Εσπερος», που κατάφερε να κατισχύσει του θανάτου. Στις παρυφές, όμως, της εδεμικής πολιτείας απλωνόταν μια επικίνδυνη ζώνη, σκοτεινή και νεφοσκεπής, πολύ κοντά στις θαλερές πρασινάδες.

Η Ολίβια μαγεύεται από την εσπερινή κατοικία, την καινούργια της χλοερή πατρίδα. Παρατηρεί έκθαμβη την αλλόκοτη βλάστηση και τα πυκνά φυλλώματα που αναρριχώνται στα υπερμεγέθη, σοβιετικής αρχιτεκτονικής κτίρια (πολλοί οι ένοικοι), που ορθώνονται σαν πελώριοι χορταριασμένοι τάφοι. Εκείνο, όμως, που συναρπάζει την ηρωίδα είναι η υπόγεια δεξαμενή, που ανακαλύπτει στο υπόγειο ενός κτιρίου. Βουτώντας στο νερό της υπόσκαφης πισίνας την πλημμυρίζουν ασύνδετες εικόνες μιας άγνωστης ζωής. Το σώμα της ερεθίζεται από το παράξενο νερό, παραλύει από μια απόκρυφη σεξουαλική εμπειρία. Καθώς καταδύεται στον πυθμένα, τη διεγείρει ένας ερωτικός πόθος, ξένος στο δέρμα της.

Η Ολίβια χάνει σταδιακά τον ενθουσιασμό της για τη μετοικεσία της και αρχίζει να κατατρύχεται από τον μνημονικό καταιονισμό στον βυθό της στύγιας πισίνας. Κάτω από το νερό, δωμάτια με μισάνοιχτες πόρτες τής αποκαλύπτουν στιγμιότυπα μιας ξένης ζωής. Δίχως να το γνωρίζει, είχε παρεισδύσει στον θάνατο κάποιου άλλου. Το νερό τής μετάγγιζε ένα ανεξιχνίαστο μήνυμα.

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου εξηγείται το θαύμα της μεταθανάτιας ζωής με τους όρους της επιστημονικής φαντασίας. Εδώ η Φωσκόλου επιχειρεί να δώσει ένα εύληπτο σχήμα στα σκόρπια κομμάτια του παζλ. Η ολοκλήρωση του παζλ μαρτυρεί μια μυθοπλαστική σύνθεση προσεκτικά μεθοδευμένη. Οι διάσπαρτοι υπαινιγμοί αποσαφηνίζονται, τα μυστήρια απομαγεύονται και ό,τι πριν έμενε μετέωρο, σταθεροποιείται στη θέση που του αναλογεί. Εχω, ωστόσο, τη γνώμη πως το επεξηγηματικό κλείσιμο του βιβλίου αναιρεί τη μυσταγωγία του πρώτου μέρους, όπου η Φωσκόλου στήνει ένα εξωπραγματικό, μυστηριακό σκηνικό, στο σύνορο Εδέμ και Αδη. Οι «επιστημονικές» επεξηγήσεις συνδέονται με την αρέσκεια της συγγραφέως σε εξονυχιστικές περιγραφές. Το πρώτο μέρος κατακλύζεται από παντοειδείς λεπτομέρειες για καθετί αλλόκοτο της αποικίας, από τα φυτά και τα άνθη, τα ζώα και τα ρομπότ, τα άπειρα γκάτζετ, μέχρι τη μορφολογία των βράχων και τη γαστρονομία.

Οι ομορφότερες στιγμές της νουβέλας είναι οι καταβυθίσεις της ηρωίδας στο έμβιο νερό της δεξαμενής, την οποία σκιάζουν αθέατα τα νέφη της σκοτεινής ζώνης. Γλιστρώντας στον πυθμένα, ψηλαφεί χαλάσματα χαμένων ζωών, εισχωρεί σε ρωγμές καταλοίπων και την ίδια στιγμή μεταλαμβάνει το νάμα της λήθης. Μπαινοβγαίνει σε ξένα δωμάτια, προ καιρού εγκαταλελειμμένα, πλαντάζει από ανοίκειες συγκινήσεις και εντέλει ξεπλένεται από την παλιά της ύπαρξη για να επιστρέψει ολόγυμνη από παρελθόν στη νεογέννητη ζωή της αποικίας. Η Ολίβια βιώνει την πραγμάτωση ενός προαιώνιου παραμυθιού, την κατάλυση του θανάτου και τον εποικισμό του επέκεινα. Στο παραμύθι της Φωσκόλου ο θάνατος διχοτομείται στις δύο κύριες όψεις του, την τρομακτική και τη μαυλιστική.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή