Μπρος παρόν και πίσω αυτοκράτορας

Μπρος παρόν και πίσω αυτοκράτορας

Η «μάχη» ενός συνταξιούχου Ιάπωνα ζωγράφου, θιασώτη των παραδόσεων της χώρας του, να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα

2' 55" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΚΑΖΟΥΟ ΙΣΙΓΚΟΥΡΟ
Ενας καλλιτέχνης του ρέοντος κόσμου
μτφρ.: Αργυρώ Μαντόγλου
εκδ. Ψυχογιός, σελ. 254

Η μνήμη του δρα κατά το δοκούν: οδυνηρές εμπειρίες αποσιωπώνται, μισόλογα τείνουν να καλύψουν οδυνηρές πτυχές της Ιστορίας.

Το άρτια δομημένο μυθιστόρημα εστιάζει κυρίως στα βαθύτατα ψυχικά τραύματα των Ιαπώνων, οι οποίοι επέζησαν κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και κλήθηκαν στη συνέχεια να ανασυγκροτήσουν τις διαλυμένες δομές της χώρας τους. Το Ναγκασάκι, η γενέτειρα του νομπελίστα Καζούο Ισιγκούρο (γεν. 1954), την οποία άφησε πίσω του εκών άκων για το Ηνωμένο Βασίλειο, συνιστά το ανομολόγητο, το απώτερο κέντρο των αφορμών λόγου. Διαπιστώνω ότι ευτύχησε και πάλι στη γλώσσα μας ο συγγραφέας από την έμπειρη, αγγλόφωνη μεταφράστριά του. Πράγματι, σεβάστηκε απολύτως το γράμμα και το πνεύμα του πρωτοτύπου, το οποίο διακρίνεται, μεταξύ άλλων, για την υποδειγματική οικονομία των επιλογών έκφρασης, αλλά και για την εύστοχη αξιοποίηση του συγκινησιακού υλικού.

Ο κεντρικός χαρακτήρας του βιβλίου, ονόματι Μασούτζι Ονο, ένας κατεστημένος ζωγράφος, που έχει αποσυρθεί πλέον από την εικαστική σκηνή, εκπροσωπεί την Ιαπωνία του χθες, η οποία, ως γνωστόν, πίστευε στη θεϊκή καταγωγή της. Αντιθέτως, οι σύζυγοι των δύο θυγατέρων του αντιπροσωπεύουν την Ιαπωνία του σήμερα, αυτήν δηλαδή της άκρως ορθολογιστικής εκβιομηχάνισης. Ο γενέθλιος τόπος ναι μεν συστηματικά αναβαθμίζεται από πολλές απόψεις και μάλιστα εξ αντικειμένου, πλην όμως δεν αποτελεί, σύμφωνα πάντα με τα όσα πεισματικά φρονεί ο Μασούτζι Ονο, και την καλύτερη δυνατή λύση, μετά την αναγκαστική συνθηκολόγηση ή κατ’ άλλους παράδοση της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου στις ΗΠΑ. Κατά συνέπεια, για τον συνταξιούχο καλλιτέχνη η ιαπωνική προπολεμική στρατιωτική πρόκληση δεν αποτελεί το αίτιο και το αιτιατό της σαρωτικής ήττας, αλλά ισχυρό ενθύμιο αίγλης. Ενα εμφανές σύμπλεγμα, ένα οιονεί σύνδρομο του Λευκάδιου Χερν, υπαγορεύει κοντολογίς την όλη συμπεριφορά αυτού του εμφανώς ρομαντικού εικαστικού δημιουργού. Το ίνδαλμα ακριβώς εκείνης της Ιαπωνίας, η οποία έχει χαθεί για πάντα, συνιστά κατά βάθος την αληθινή πατρίδα του.

Μπρος παρόν και πίσω αυτοκράτορας-1

Η δε μνήμη του δρα κατά το δοκούν: οδυνηρές εμπειρίες αποσιωπώνται, μισόλογα τείνουν να καλύψουν οδυνηρές πτυχές της Ιστορίας, αποσιωπητικά μπαίνουν στη θέση ενδεχόμενων αποκαλύψεων, βεβαιότητες κριμάτων τείνουν να ακυρωθούν. Στην επιλογική σελίδα 205 ενός άλλου μυθιστορήματος του Καζούο Ισιγκούρο, της κειμενικά άψογης «Αχνής θέας των λόφων», που κυκλοφορεί από τις ίδιες εκδόσεις, διατυπώνονται τα εξής, τα οποία ισχύουν και στην προκειμένη περίπτωση: «Η μνήμη, όπως διαπιστώνω, μπορεί να είναι κάτι το αναξιόπιστο· ενίοτε είναι έντονα χρωματισμένη από τις συνθήκες υπό τις οποίες κάποιος θυμάται, και, αναμφίβολα, το ίδιο ισχύει και για ορισμένες από τις αναμνήσεις που έχω συγκεντρώσει εδώ». Διφορούμενα συμφραζόμενα που αποσκοπούν στη χαλάρωση ενοχών, συναντήσεις συναδέλφων κυρίως στο ημίφως, θολά περιγράμματα ενοχών, φωτοσκιάσεις που θέλουν να αμβλύνουν τη δριμύτητα ιδεολογιών παρεμβάλλονται διαδοχικά στις φάσεις της εξιστόρησης. Το συγκεχυμένο παρόν είναι εντέλει ο καθημερινός εφιάλτης του Μασούτζι Ονο. Η πίεση που υφίσταται προκειμένου να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα του δημόσιου βίου αυξάνεται. Απτό παρόν και φαντασιακό δεδομένο δύσκολα συμβαδίζουν.

Συγκρατώ ότι το 1970, ακριβώς δεκαέξι χρόνια προτού εκδοθεί το παρόν, αυτοκτονεί, δημοσίως μάλιστα, ο μείζων συγγραφέας της Ιαπωνίας Γιούκιο Μισίμα, καταγγέλλοντας τον άμεσο εξαμερικανισμό της χώρας του. Εξ ου και οι πολλαπλές αναφορές αυτοχειριών στο «Ενας καλλιτέχνης του ρέοντος κόσμου». Αλλά ο πρωταγωνιστής του δεν προτίθεται να οδηγηθεί στα άκρα. Προς το τέλος του έργου, υποστηρίζοντας στην πράξη το ευρύτερο οικογενειακό του συμφέρον, θα υποχρεωθεί να παραδεχθεί ορισμένα σημαίνοντα λάθη του, τα οποία απορρέουν από τη μη πραγματιστική θεώρηση της περιρρέουσας ατμόσφαιρας. Η ενόρμηση για τη ζωή επικρατεί εκείνης προς θάνατον. Ο ρέων και γι’ αυτό δυσερμήνευτος κόσμος διαθέτει, εκτός των άλλων, το πλεονέκτημα μιας ευεργετικής ευχέρειας: φιλοξενεί δηλαδή εντός του και όσους τόλμησαν τις πλέον διακριτικές προσαρμογές.

 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή