Εφιαλτικός μελλοντικός κόσμος

Εφιαλτικός μελλοντικός κόσμος

2' 48" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Νίκος Α. Μάντης

Αγρια Ακρόπολη

εκδ. Καστανιώτη

σελ. 224

Το δεύτερο μυθιστόρημα του Ν. Α. Μάντη είναι εξαιρετικά επίκαιρο. Εκκινεί από την παρούσα κατίσχυση των αγορών στην πολιτική για να περιγράψει έναν εφιαλτικό μελλοντικό κόσμο, όπου η πολυσυζητημένη στις μέρες μας αντιπροσωπευτική δημοκρατία ανήκει αμετάκλητα στο παρελθόν, ο καπιταλισμός μετά από άλλη μία επιτυχή μετάλλαξη κυριαρχεί πια ως γενετικός καπιταλισμός των ευφυών (με όλες τις μενγκελικές συνδηλώσεις) και κυβερνούν σκιωδώς οι αγορές, οι Μέτοχοι και οι Εταιρείες τους, προτάσσοντας βεβαίως τους πιστοποιημένους ευφυείς ως αχυρανθρώπους-διοικητικούς υπαλλήλους. Στη Νέα Αθήνα του 2150, μια από τις μεσαίες μητροπόλεις του νέου κόσμου, με τη γνωστή συμβολική κάθετη δόμηση των ταινιών επιστημονικής φαντασίας, οι τάξεις πλέον είναι τρεις. Στα χαμηλά, οι ανθρωπίδες Νεάντερταλ (Ταλ), δούλοι, προϊόν κλωνοποίησης, οι «συφοριασμένοι, πεινασμένοι, φτωχοί και “άσχημοι” του παρελθόντος», αφού με ένα έξυπνο κόλπο η φτώχεια έχει χρεωθεί πλέον σε ένα «νέο είδος». Στη μέση, οι κατώτεροι Σάπιενς (Σαπ), άνθρωποι με μέση ευφυΐα. Στα ψηλά οι καθαυτό έμφρονες διεκπεραιωτές, οι Πιστοποιημένοι Σάπιενς, οι πολιτικοί κυβερνήτες.

Ο πρωταγωνιστής, όπως συχνά συμβαίνει στις δυστοπίες προκειμένου να υπάρχει η γνώση του «άλλου» κόσμου, προέρχεται από τα χαμηλά, είναι υβρίδιο Ταλ και Σαπ, και καταλήγει στα ψηλά. Το όνομά του παραπέμπει στην αρχική του θέση, Μάνο ίσον χέρι, αλλά και στη δυνάμει σωτήρια μεταμόρφωσή του, Μάνο εκ του Εμμανουήλ, με όλες τις μεσσιανικές συνδηλώσεις που και πάλι συνοδεύουν συχνά την επιστημονική φαντασία, από το μεσοπολεμικό «Μετρόπολις» του Φριτς Λανγκ ώς το συγκαιρινό μας Μάτριξ. Ο Μάνο έχει μια αναπάντεχη ευκαιρία να γίνει Σαπ, διαγράφει την πρότερη μνήμη του και ενσωματώνεται πλήρως στο σύστημα, είτε επειδή αποτελεί μια οριακή περίπτωση είτε επειδή όλη η διάρθρωση του συστήματος είναι βασισμένη στο δομικό ψεύδος των ανθρώπινων διαφορών, όπως υποστηρίζουν οι αντισυστημικοί που κάποια στιγμή τον προσεγγίζουν. Ως τη στιγμή που μια ανάμνηση οσφρητική, σωματική, ανεξέλεγκτη, ανατρέπει τα δεδομένα.

Ο Μάντης γνωρίζει πολύ καλά το είδος της δυστοπίας, όπως αποδεικνύει η άνεση με την οποία στήνει ένα σκηνικό που παραπέμπει σε τόσο πολλές ταινίες ώστε καταλήγει αυτοαναφορικό – οικεία σε όλους χόβερκαρς, εγκάρσιες τομές, διαρκής μετεωρισμός, θύλακες ανυπότακτων, πλήρης κοινωνικός έλεγχος που συναρτάται προς την τεχνολογική καινοτομία, άλογη βία και διαρκής επιτήρηση, σύνδεση μυαλού-πραγματικότητας σε νευρωνικά δίκτυα, διαχείριση μνήμης. Τζόνι Μνεμόνικ, 12 πίθηκοι, Μπλέιντ Ράνερ, κυβερνοπάνκ και μηδενιστικές δυστοπίες τύπου Φίλιπ Ντικ, Τζέι Τζ. Μπάλαρντ και Ουίλιαμ Μπάροουζ, που κάνουν ριζική κριτική στην υπάρχουσα τάξη πραγμάτων από τη σκοπιά του οικονομικού μάλλον παρά του πολιτικού ολοκληρωτισμού (ή καλύτερα του συνδυασμού τους): τον απόηχο όλων αυτών τον νιώθει κανείς στο κείμενο του Μάντη. Επιλέγοντας ένα είδος χωρίς μεγάλη παράδοση στην Ελλάδα, που όμως και άλλοι συγγραφείς προσεγγίζουν προσφάτως προκειμένου να μιλήσουν για την κρίση (π.χ. η Μαρία Κουγιουμτζή), ο Μάντης οικοδομεί μια τυπική δυστοπική ιστορία, η οποία όμως, κι αυτό είναι το πιο σημαντικό, μπορεί να διαβαστεί και εκτός μελλοντολογικού πλαισίου: ο Μάνο θα μπορούσε να είναι Μάνος στη σημερινή Αθήνα και να αλλάζει ζωή, περνώντας από τους σύγχρονους απόκληρους στην άρχουσα τάξη. Διόλου απίθανο. Ερχόμαστε λοιπόν και πάλι στο ζήτημα της ταυτότητας και της συγκρότησης του εαυτού: τι είναι αυτό που χαράζεται ανεξίτηλα στον άνθρωπο και μέχρι ποίου σημείου μπορεί να του εναντιώνεται, ή αλλιώς πότε η διαγραμμένη, ακυρωμένη πραγματική φύση βγαίνει στην επιφάνεια, ατομικά και συλλογικά, και με τι συνέπειες. Ζήτημα σαφώς πολιτικό σε ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα δείγματα της λογοτεχνίας της κρίσης, που σιγά-σιγά όπως φαίνεται αποκτά τη φυσιογνωμία της.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή