Σταυρούλα Τσούπρου
«Σε κοιτούν».
Αφηγήματα
εκδ. Γρηγόρη
Η Σταυρούλα Τσούπρου, δόκιμη φιλόλογος, γνωστή από τη δραστήρια παρουσία της στο πεδίο της θεωρίας της λογοτεχνίας, με τον τόμο «Σε κοιτούν» παρουσιάζει 14 κομμάτια σύντομης πρόζας που αποκαλύπτουν το νέο της πρόσωπο σ’ έναν καινούργιο ρόλο. Και δείχνει να κατέχει με σιγουριά τον ρόλο αυτόν.
Πρόκειται για συντομότατα αφηγήματα, τα οποία με άκρα οικονομία λόγου και αισθητική γλωσσική πραγμάτωση επιχειρούν την παρουσίαση της υπαρξιακής αγωνίας μιας ευαίσθητης και διαλογιζόμενης διάνοιας. Είναι κείμενα έντονης εσωτερικότητας, στα οποία το –συνήθως γυναικείο– υποκείμενο βρίσκεται σε αέναο αγώνα με τον κόσμο και τον εαυτό του αναζητώντας την ταυτότητα και τη θέση του. Τα αφηγήματα αυτά με τη συνοπτικότητα και τον ερμητισμό τους απαιτούν επάρκεια από τον αναγνώστη. Είναι ψυχογραφήματα μελαγχολίας, όπου ο καθημερινός αγώνας, ψυχικός και σωματικός, διαγράφει το διακαμό μιας συνείδησης που πολεμά να κατανοήσει τον εαυτό της, να ντύσει με λέξεις και εικόνες τα άφατα και ανεικόνιστα.
Τα περισσότερα κείμενα πραγματώνονται με μεγάλη ποικιλία αφηγηματικών τρόπων και θεμάτων. Στο «Β΄ πρόσωπο» ο γέρος άντρας απευθυνόμενος στη γυναίκα που τον φροντίζει, εκφράζεται μ’ έναν δραματικό μονόλογο στον οποίο η παραλήπτρια, που δεν απαντά ποτέ, παραμένει σημείο απροσδιοριστίας, ένα λανθάνον «εσύ». Επικοινωνία μεταξύ τους δεν λαμβάνει χώρα. Στο «Αδεια αναπαραγωγής» η ευαίσθητη θεματική της τεκνοποίησης τεκμηριώνεται συναισθητικά με εναλλαγή διαλογικών και αφηγηματικών ενοτήτων. Στο «τα δόντια», ένα όνειρο με εφιαλτικά υπερρεαλιστικά στοιχεία, το στόμα της ηρωίδας «γεννάει» αδιάκοπα δόντια, ενώ η ίδια περπατάει στη λάσπη του Νείλου, όλα μετωνυμίες άγχους και ανυπέρβλητων φόβων.
Το μοτίβο της πόλης ως αλληγορία της δομημένης προσωπικότητας εμφανίζεται στο «η πόλη του», ενώ υποβόσκει και σε άλλα διηγήματα, π.χ. «Τον τρέμω». Η ηρωίδα τρέμει τον Φόβο της ύπαρξης, που έχει ήδη οδηγήσει την «πόλη της» σε παράδοση. Ξεχωριστά είναι τα διηγήματα «Ο φρουρός» και «Σε κοιτούν». Στο πρώτο, η ηρωίδα αγωνιζόμενη με τη συνείδησή της που δεν την αφήνει να κοιμηθεί, καλεί τον Υπνο, τον αρχαίο θεό, κι αυτός πολύ ποιητικά «μαζεύει με τη χαρακτηριστική κίνηση της παλάμης του τη συνείδησή της μες στη χούφτα του και τη δίνει σ’ έναν από τους φρουρούς που τον ακολουθούν». Εκείνη κοιμάται επιτέλους και δεν ξέρει «πόσο τυχερή είναι που ο φρουρός τής δίνει πάντα πίσω τη συνείδησή της όταν ξυπνάει». Στο «Σε κοιτούν» πρόκειται για τον γνωστό λογοτεχνικό τόπο της αυτοσκόπησης στον καθρέφτη. Τα μάτια τού αυτοπαρατηρούμενου υποκειμένου προσπαθούν να διεισδύσουν στο βάθος της συνείδησης, όπου όμως παραμονεύει ο φόβος και η αγωνία μπροστά στην επικείμενη αυτογνωσία. Το υποκείμενο συμβουλεύει εαυτόν: «Φύγε, φύγε. Θα δεις το μέλλον και θα φρίξεις. Καλύτερα να μην ξέρεις».
Η Σταυρούλα Τσούπρου με τα κείμενα αυτά, μιας ώριμης τεχνικής και γλώσσας, πραγματοποιεί με επάρκεια την είσοδό της και στην πρωτογενή λογοτεχνία, την οποία σίγουρα θα υπηρετήσει εξίσου επιτυχώς όπως έως τώρα και την ερμηνεία της λογοτεχνίας.