Τεκμήρια φιλίας και μαθητείας

Τεκμήρια φιλίας και μαθητείας

2' 10" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ελένη Φεσσά-Εμμανουήλ

«Αριστοτέλης Ζάχος & Josef Durm.

Η αλληλογραφία ενός πρωτοπόρου αρχιτέκτονα με τον μέντορά του (1905-1914)».

εκδ. Ποταμός

Αν ξεχωρίζει κάποιο βιβλίο στην εγχώρια βιβλιογραφία γύρω από την ιστορία της ελληνικής αρχιτεκτονικής για την πρωτοτυπία του θέματος και την ενδελεχή αρχειακή μελέτη (αρετές που αναδεικνύονται χάρις στην εξαιρετική εκδοτική επιμέλεια, καθώς υπερβαίνει όλες τις εγγενείς δυσκολίες μιας σφαιρικής παρουσίασης), αυτό δεν είναι άλλο από το έργο της Ελένης Φεσσά-Εμμανουήλ.

Η δίγλωσση έκδοση, σε όγκο και σχήμα ενός καταλόγου έκθεσης, μάς μεταφέρει νοητά σ’ ένα αρχιτεκτονικό εργαστήριο, αλλά και στο «ιδιωτικό μουσείο», όπου εκτίθενται με διεξοδικό και εποπτικό τρόπο τα τεκμήρια (σχέδια, επιστολές, δελτάρια, φωτογραφίες κ.λπ.) της στενής συνεργασίας και της θερμής φιλίας ανάμεσα στον Γιόζεφ Ντουρμ (1837-1919), εξέχοντα εκπρόσωπο του ιστορικισμού και του εκλεκτικισμού, και τον Αριστοτέλη Ζάχο (1871-1939), φίλο των Ι. Δραγούμη, Ζ. Παπαντωνίου και Ν. Εγγονόπουλου, και υπέρμαχου του Μακεδονικού Αγώνα, που πρεσβεύει τον αρχιτεκτονικό δημοτικισμό-τοπικισμό.

Στις σελίδες του παρουσιάζεται η επαγγελματική και ιδιωτική αλληλογραφία δύο «καλλιεργημένων αστών» (Bildungsbürger), σε μία αρραγή και γόνιμη σχέση μαθητείας. Ταυτόχρονα, αποτυπώνεται η ελληνογερμανική φιλία σε ιδιαίτερα δύσκολους καιρούς, σε παράλληλες πορείες εθνικής ολοκλήρωσης στην «Ευρώπη των αυτοκρατοριών», καθώς και οι αλληλεπιδράσεις των οραμάτων και των σκέψεων δύο έντονων προσωπικοτήτων.

Μέσα από την ταξινόμηση και τον σχολιασμό του σύνθετου υλικού (ιδιωτική συλλογή, αρχεία), αναβιώνουν οι παράλληλες, άκρως ενδιαφέρουσες (εργο)βιογραφίες, το ουμανιστικό και κοσμοπολιτικό πνεύμα των δύο ανδρών, τα αρχιτεκτονικά ρεύματα της εποχής (από τον κλασικισμό στον μοντερνισμό), κυρίως το κλίμα μιας μεταιχμιακής ιστορικής περιόδου, από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τόσο σε ακαδημαϊκό όσο και σε πολεοδομικό, αλλά και προσωπικό επίπεδο, με φόντο την πόλη και το ιστορικό Πολυτεχνείο της Καρλσρούης, που «στέγασε» τη γόνιμη συνεργασία και τη θερμή φιλία ανάμεσα σε δύο πρωτοπόρους αρχιτέκτονες του fin de siecle, οι οποίοι ξεχάστηκαν γρήγορα με την επικράτηση του μοντερνισμού.

Καθώς η Νότια Γερμανία (Καρλσρούη, Χαϊδελβέργη, Φράιμπουργκ) είναι διάσπαρτη από το έργο του Γ. Ντουρμ, η Αθήνα συγκρατεί τρία τουλάχιστον ανεξίτηλα ίχνη: την οδό Ντουρμ, πίσω από τη λεωφόρο Συγγρού, στο ύψος της Λαγουμιτζή, την οδό Ζάχου, διασταύρωση Παπαδιαμαντοπούλου και Μ. Ασίας, και το σπίτι της Αγγελικής Χατζημιχάλη στην Πλάκα, σήμερα Δημοτικό Κέντρο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης, διά χειρός Α. Ζάχου.

Μαζί με την (αμετάφραστη) μελέτη της Φαίδρας Κουτσούκου, «Η γερμανική πολιτιστική πολιτική στην Ελλάδα την περίοδο του εθνικοσοσιαλισμού» (2008), το βιβλίο της Ελένης Φεσσά-Εμμανουήλ είναι ένας ξεχωριστός πρεσβευτής της πολυκύμαντης, ελληνογερμανικής φιλίας, η οποία πλήττεται σήμερα από οικονομικά συμφέροντα, πολιτικές σκοπιμότητες, προκαταλήψεις και στερεότυπα, αλλά και την αδιαφορία, στα όρια της υπεροψίας, επικοινωνιακών και πολιτιστικών διαμεσολαβητών, που θα έπρεπε να πρωτοστατούν στον διάλογο και τη συνεργασία ανάμεσα στα δύο έθνη.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή