Ο Neil Gaiman είναι ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους παραμυθάδες. Μεγάλος των κόμικ σεναριογράφος, δημιουργός του «Sandman», του ήρωα που έγινε η σκιά του (πρόσφατα υποδεχτήκαμε με θέρμη και το prequel της σειράς «Overture») και συγγραφέας βιβλίων φαντασίας για παιδιά, εφήβους και ενήλικες. Στους κόσμους που χτίζει, πίσω από την αληθοφάνεια, τον ρεαλισμό, τη λογική, υποβόσκει το μαγικό, το φανταστικό, το παράλογο με μια δεξιοτεχνικά δοσμένη συνύπαρξη.
Σε αυτούς τους κόσμους δεν ξέρεις πού θα οδηγηθείς αν διαβείς το κατώφλι εκείνου του εγκαταλελειμμένου σπιτιού, δεν ξέρεις τι θα αντικρίσεις αν τη νύχτα ξυπνήσεις τρομαγμένος και κοιτάξεις κάτω από το κρεβάτι σου. Μπορεί να δεις τον θεό των Ονείρων, ξωτικά και στοιχειά, ανήκουστα πλάσματα που θα σε παρασύρουν στον κόσμο τους και τότε όλα θα είναι διαφορετικά. Η αντίληψή σου για τον κόσμο θα αλλάξει. Σε αυτά τα μοτίβα κινείται και το καινούριο του μυθιστόρημα «Ο ωκεανός στο τέλος του δρόμου» με το οποίο ο Βρετανός συγγραφέας επιστρέφει στο ενήλικο κοινό.
Βρισκόμαστε στην επαρχία του Σάσεξ της Αγγλίας. Ενας ανώνυμος μέχρι τέλους μεσήλικας επιστρέφει στο μέρος όπου ζούσε όταν ήταν παιδί. Μια παράξενη παρόρμηση τον οδηγεί στο τέλος του δρόμου, εκεί όπου όταν ήταν επτά ετών συνάντησε ένα μυστηριώδες κορίτσι, τη Λέτι Χέμπστοκ. Κάθεται μπροστά από μια λιμνούλα, που η Λέτι έλεγε πως ήταν ωκεανός, και οι ξεχασμένες αναμνήσεις αρχίζουν να τον κυριεύουν. Αναμνήσεις από γεγονότα που η ενήλικη ζωή θεωρεί αχνές φαντασιοπληξίες. Πλέον βλέπει τα γεγονότα ξεκάθαρα. Ηταν πριν από 40 χρόνια όταν ένας άντρας αυτοκτόνησε μέσα σ’ ένα κλεμμένο αυτοκίνητο σ’ αυτό το αγρόκτημα στο τέλος του δρόμου. Ενα τραγικό γεγονός που απελευθέρωσε το κακό. Και ο ίδιος, ένα μικρό και μοναχικό αγόρι, χωρίς φίλους, με μόνη παρέα το διάβασμα (κανένας δεν ήρθε στα γενέθλιά του, ενώ αν κερδίσει το λαχείο θα αγοράσει μία σπηλιά σαν αυτή του Μπάτμαν όπου θα μπορεί να βιώνει τη μοναξιά ανενόχλητος), βρέθηκε στο κέντρο μιας καταστροφικής δίνης. Η οικογένειά του δεν λογαριάζει τους φόβους και τις αντιδράσεις του, τα θεωρεί παιδιάστικα καμώματα. Ομως η οικογένειά του παρασύρεται άβουλη και εν αγνοία της σε αυτή τη δίνη. Ευτυχώς όμως υπάρχει η μαγική, καθησυχαστική και σοφή για την ηλικία της Λέτι (ποια είναι όμως πραγματικά η ηλικία της;) που με κάθε κόστος προσπαθεί να προστατεύσει το αγόρι.
Με μια μαγική πένα, με απλή και άμεση γραφή, ο Gaiman, υβρίδιο των παλιών μεγάλων της λογοτεχνίας του φανταστικού –με κάθε ευκαιρία αναφέρεται σε αυτούς– δημιουργεί ένα ατμοσφαιρικό, σύγχρονο παραμύθι. Θολώνει τα όρια μεταξύ μαγείας, μυστικισμού και πραγματικότητας – απομεινάρια του παλιού και ξεχασμένου κόσμου παραμένουν και απειλούν τη λογική. Σε αυτά τα θολά όρια βρίσκεται ένα παιδί που βιώνει γεγονότα τρομακτικά. Ενα παιδί που παγιδεύεται και που οι μεγάλοι αρνούνται να το πάρουν στα σοβαρά.
Το σκηνικό
Είναι στα εφηβικά κείμενα του Gaiman που συχνά το σκηνικό θέτουν οι παιδικές φαντασίες όταν οι πολυάσχολοι και ορθολογιστές γονείς αρνούνται να ασχοληθούν. Η Κόραλαϊν (η ηρωίδα από «Το σπίτι στην ομίχλη», εκδ. Οξύ, που είχε εύστοχα μεταφερθεί στον κινηματογράφο) κινδύνεψε όταν ανακάλυψε έναν παράλληλο κόσμο, ενώ οι γονείς της αδιαφορούσαν και στο παραμύθι «Wolves in the Walls» κανείς δεν πίστεψε τον νεαρό που φώναζε ότι υπάρχουν λύκοι στους τοίχους παρά μόνο όταν αναγκάστηκαν να ξεσπιτωθούν. Ενώ στο «The Day I swapped my Dad for Two Goldfish» ο μπαμπάς ανταλλάχθηκε για δύο χρυσόψαρα και αποσβολωμένος στην ανάγνωση της εφημερίδας του δεν το κατάλαβε ποτέ.
Neil Gaiman, «Ο ωκεανός στο τέλος του δρόμου»,
μτφρ.: Μαρία Εξαρχου
εκδ.: Σελήνη, 2013, σελ. 222