Αγάπη για την ποίηση

2' 53" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Κ. Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, Β. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ  (επιμ.)

Ανθολογία της ελληνικής ποίησης,

τόμος Δ΄, 1970-2000

εκδ. Κότινος, σελ. 472

Ας υποθέσουμε πως κάποιος θέλει να διαβάσει ποιήματα και να βρει αυτά που του μιλάνε. Εχει ακούσει τα ονόματα των μεγάλων του νεοελληνικού εθνικού κανόνα, κάτι θυμάται από το σχολείο και τη μελοποίηση· και θέλει να διαβάσει ποίηση. Με πιθανότητα 90% θα αναζητήσει μια ανθολογία και δεν θα σπεύσει να αγοράσει ούτε μια Ιστορία της λογοτεχνίας ούτε τα Απαντα διαφόρων ποιητών. Αυτό έρχεται σε δεύτερο χρόνο και γι’ αυτό οι ανθολογίες θεωρούνται τόσο σημαντικές στο λογοτεχνικό σύστημα: πολλοί τις παρομοιάζουν με τους Ατλαντες στη γεωγραφία, παρότι είναι αλήθεια, όπως ωραία σημειώνει ο Τζ. Ρ. Ντι Λέο (On anthologies, 2004), ότι κανείς δεν αμφισβητεί τις γεωγραφικές πληροφορίες ενός Ατλαντα, αλλά δεν ισχύει το ίδιο για μια ανθολογία. Εξ ου άλλωστε και η αντίφαση: όλο το λογοτεχνικό πεδίο ασχολείται με μια σημαντική νέα ανθολογία, εφόσον της αποδίδει εξ ορισμού κανονιστική διάσταση, και όλοι μαζί και πάλι την υποτιμούν – επειδή ακριβώς είναι αφενός επιλεκτική, υποκειμενική, και αφετέρου γενικευτική, δεν αναδεικνύει την ιδιαιτερότητα, ενώ περιορίζεται συνήθως και από την έκτασή της. Ετσι, οι ανθολογίες βρίσκονται μαζί στο κέντρο και στην περιφέρεια των λογοτεχνικών συστημάτων και η καθεμιά τους ακολουθεί την πορεία της, συχνά ερήμην των όποιων αποτιμήσεων.

Ολα αυτά τα λέω με αφορμή την ολοκλήρωση πρόσφατα, με τον δ΄ τόμο, της «Ανθολογίας της ελληνικής ποίησης (20ός αιώνας)» από τους Κ. Γ. Παπαγεωργίου και Β. Χατζηβασιλείου. Ο δ΄ τόμος καλύπτει τις κρίσιμες δεκαετίες της χούντας και της μεταπολίτευσης, ανοίγοντας τη συζήτηση για την ποίηση μιας περιόδου που αποδεικνύεται και σε επίπεδο ποίησης ότι μόνο ενιαία δεν είναι. Παρακολουθούμε την αρχική αμφισβήτηση της γενιάς του ’70, όπως επέτασσε η εποχή παγκοσμίως αλλά και η ελληνική ιστορική πραγματικότητα της χούντας· την «άρνηση» για την οποία έκανε εξαρχής λόγο ο Κ. Γ. Παπαγεωργίου που μοιράζεται τη μοίρα της· την πολυδιάσπασή της μέσα σε ένα ωστόσο παραδόξως ενιαίο πλαίσιο· την περισσότερο εσωστρεφή γενιά του ’80 στη συνέχεια και την απουσία νέων ποιητικών φωνών στη δεκαετία του 1990: ο δ΄ αυτός τόμος καταγράφει ένα τοπίο που συνεχίζει να αλλάζει ως σήμερα. Οι ποιητές και οι ποιήτριες της γενιάς του ’70 παραμένουν ενεργοί/ές και δημιουργικοί/ές, η γενιά του ’80, εξίσου πολυσυλλεκτική, θάλλει επίσης, οι νέοι έρχονται σταδιακά στο προσκήνιο. Εκεί ακριβώς σταματά η ανθολογία, στη μεταστροφή του κλίματος στις αρχές του 21ου αιώνα, οπότε πολλοί και καλοί νέοι ποιητές εισβάλλουν στο λογοτεχνικό πεδίο. Στο σημείο πριν από την εμφάνισή τους.

Η ανθολογία των Παπαγεωργίου – Χατζηβασιλείου έχει το χαρακτηριστικό ότι είναι προϊόν συνάντησης διαφορετικών επιλογών, όσο κοντά κι αν βρίσκονται σε επίπεδο αντίληψης οι δύο ανθολόγοι, και αυτό λειτουργεί σαν εχέγγυο αντιπροσωπευτικότητας για τον αναγνώστη, ο οποίος στη συνέχεια θα αναζητήσει τους ποιητές που περισσότερο τον ενδιαφέρουν. Το γεγονός επίσης ότι αντιμετωπίζουν το λογοτεχνικό σύστημα από διαφορετική οπτική γωνία, του δημιουργού-κριτικού ο ένας και αποκλειστικά του κριτικού ο άλλος, ενισχύει τη θέση αυτή. Από την άλλη, η αγάπη τους για την ποίηση φαίνεται στις επιλογές των ποιημάτων τους: ούτε τα πιο γνωστά, ούτε τα πιο εύκολα ποιήματα, αλλά εκείνα που πραγματικά ξεδιπλώνουν μια εικόνα ποιητικής και κοσμοαντίληψης, ανοίγοντας ένα διάλογο με τον αναγνώστη.

Τέλος, δεν είναι ίσως τυχαία η στιγμή που αποφασίζουν να εκδώσουν το έργο τους. Πολλές φορές οι ανθολογίες, με το αναμφισβήτητα ιδεολογικο-πολιτικό και πολιτιστικό τους στίγμα, σχολιάζουν αναπάντεχα την εποχή: η ανθολογία αυτή φέρνει στο προσκήνιο το ποιητικό παρελθόν για να στηρίξει όχι απλώς την ποίηση του μέλλοντος, αλλά τη νεοελληνική ταυτότητα στην κρίση που περνά στην εποχή μας.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή