Η ελληνική τηλεόραση και η πολιτική

Η ελληνική τηλεόραση και η πολιτική

5' 6" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Σε μια φετινή θεατρική παράσταση, ακούγεται η λέξη «χαζοκούτι» και ο ήρωας έχει μπροστά του ένα παλιό ραδιόφωνο! Το φόντο είναι μια ελληνική οικογένεια στη Θεσσαλονίκη του 1956. Το έργο είναι μετάφραση ενός ιταλικού έργου. Μόνο που υπάρχει μία μικρή λεπτομέρεια και ένα μεγάλο πραγματολογικό λάθος: στην Ελλάδα του 1956 δεν υπήρχε τηλεόραση, ενώ αντίθετα υπήρχε στην Ιταλία! Και δεν υπήρχε μόνο στην Ιταλία. Υπήρχε σε όλο τον πολιτισμένο και τον λιγότερο «πολιτισμένο» τότε κόσμο. «Στις ΗΠΑ η πρώτη εκπομπή τηλεόρασης πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1927 στο Σαν Φρανσίσκο. (…) Στην Ευρώπη, η Μεγάλη Βρετανία, η Γερμανία και η Γαλλία, η Πολωνία και η Σοβιετική Ενωση έκαναν τα πρώτα τηλεοπτικά τους βήματα τη δεκαετία του ’30. (…) Η Ισπανία το 1956, η Σουηδία και η Πορτογαλία το 1957, η Φινλανδία και η Ελβετία το 1958 ήταν οι τελευταίες από τις δυτικοευρωπαϊκές χώρες που μπήκαν στην τηλεοπτική εποχή. (…) Στα Βαλκάνια, η τηλεόραση είχε κάνει την πρώτη της εμφάνιση το 1956 με τον γιουγκοσλαβικό τηλεοπτικό σταθμό στο Βελιγράδι, τον οποίο ακολούθησαν η Λιουμπλιάνα και το Ζάγκρεμπ πρώτα και εντέλει, το 1959, τα Σκόπια. Στις 31 Δεκεμβρίου του 1956 μετέδωσε το πρώτο της πρόγραμμα η ρουμανική τηλεόραση και το 1957 ακολούθησε η Ουγγαρία, ενώ στη Βουλγαρία οι εκπομπές άρχισαν το 1959. Το 1960 ήταν η σειρά των Τιράνων να αποκτήσουν τον πρώτο αλβανικό τηλεοπτικό σταθμό. (…) Στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’60 είχαν αποκτήσει τηλεοπτικά δίκτυα χώρες που μόλις είχαν κατακτήσει την ανεξαρτησία τους, όπως η Ακτή του Ελεφαντοστού, η Ουγκάντα, η Γκάνα, το Κονγκό ή η Σενεγάλη, καθώς και χώρες όπως το Πακιστάν, η Ινδονησία και η Τζαμάικα. Αλλά όχι η Ελλάδα».

Πολιτικό δράμα

Τα γιατί μας εξηγεί ο δημοσιογράφος Παύλος Τσίμας στο πολλαπλώς ενδιαφέρον βιβλίο του με τίτλο «Ο φερετζές και το πηλήκιο – Το πολιτικό μυθιστόρημα της ελληνικής τηλεόρασης», που θα κυκλοφορήσει την ερχόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Και έχει πολλά να πει όχι τόσο για το τι συνέβη όταν ξεκίνησαν να λειτουργούν οι πρώτοι τηλεοπτικοί αναμεταδότες, αλλά κυρίως τι συνέβη και άργησαν τόσο πολύ να λειτουργήσουν.

«Γιατί ενώ συζητούσε για τηλεόραση από τη δεκαετία του ’40, έπρεπε να περιμένει η Ελλάδα τις αρχές της δεκαετίας του ’70 για να αποκτήσει εθνικό τηλεοπτικό δίκτυο; Γιατί ήταν η τελευταία χώρα της Ευρώπης που μπήκε στην τηλεοπτική εποχή, τριάντα και κάτι χρόνια μετά την πρώτη συστηματική εκπομπή τηλεοπτική σήματος στη Βρετανία ή την Αμερική, δέκα χρόνια μετά την τελευταία από τις δυτικοευρωπαϊκές χώρες και έξι ολόκληρα χρόνια μετά τα εγκαίνια της τηλεόρασης στα Τίρανα, στη γειτονική και μοναχική Αλβανία; Γιατί χρειάστηκε να περάσουν τόσα χρόνια για να ενταχθεί η χώρα σε μια τεχνολογική και επικοινωνιακή πραγματικότητα που είχε κυριαρχήσει στον εκτός των συνόρων της κόσμο; Στο μυστήριο της μακράς και ταραχώδους κυοφορίας της ελληνικής τηλεόρασης δεν καθρεφτίζεται κάποιο ειδικό τηλεοπτικό, τεχνικής ή οικονομικής φύσης, πρόβλημα. Καθρεφτίζεται ένα πολιτικό δράμα. Γύρω από την τηλεόραση στήθηκε ένας χορός σφοδρών πολιτικών και οικονομικών συγκρούσεων που αντίστοιχό τους δεν βρίσκουμε στην ιστορία καμιάς άλλης ευρωπαϊκής χώρας», γράφει ο Παύλος Τσίμας, σ’ ένα κείμενο που έχει τη ζωντάνια του τηλεοπτικού λόγου και τη γοητεία του γραπτού.

Πάντως, η πρώτη που είχε γοητευτεί από το νέο μέσον και είχε φροντίσει με κάθε τρόπο να το φέρει και στην Ελλάδα ήταν η βασίλισσα Φρειδερίκη. Ταξίδεψε στην Αμερική τον Ιανουάριο του 1964 με την κόρη της, πριγκίπισσα Ειρήνη. «Κι έπειτα ένας Αμερικανός δημοσιογράφος τής απηύθυνε την κλασική ερώτηση: “Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που θα κάνετε φθάνοντας στην Αμερική;” Κι εκείνη, αφήνοντας άφωνους τους παριστάμενους, έδωσε τη μνημειώδη απάντηση: “Δεν έχομεν εις την χώραν μας τηλεόρασιν και κάθε φορά που ευρίσκομαι εις Ηνωμένας Πολιτείας γοητεύομαι από την ποικιλίαν των προγραμμάτων. Επιθυμώ όπως και η Ειρήνη παρακολουθήση επιτέλους την τηλεόρασιν!”» είχε καταγράψει τότε η εφημερίδα «Ελευθερία».

Η πρώτη τηλεκριτική

Οπως γράφει ο Παύλος Τσίμας στο βιβλίο του, η Φρειδερίκη «είχε επιμεληθεί προσωπικά τις διαπραγματεύσεις για την παραχώρηση των δικαιωμάτων κινηματογράφησης των γάμων της Σοφίας με τον Χουάν Κάρλος των Βουρβόνων το 1962. Με εντολή της τα δικαιώματα παραχωρήθηκαν κατ’ αποκλειστικότητα στην 20th Century Fox, της οποίας επικεφαλής ήταν ο Ελληνοαμερικανός Σπύρος Σκούρας. (…) Τον Σεπτέμβριο του 1964 έγινε στην Αθήνα ο γάμος του Κωνσταντίνου με την πριγκίπισσα της Δανίας Αννα Μαρία. (…) Η Φρειδερίκη είχε και πάλι αναμειχθεί προσωπικά στην επιλογή του φορέα που θα έκανε τη μετάδοση. Η δανική τηλεόραση και το αμερικανικό δίκτυο ABC είχαν ζητήσει αποκλειστικά δικαιώματα ζωντανής τηλεοπτικής μετάδοσης. Εκείνη όμως πέτυχε κάτι πολύ καλύτερο. Ανέθεσε το έργο στην ιταλική RAI, η οποία θα μετέδιδε την τελετή μόνο στην Ιταλία, αλλά μέσω αυτής σε όλη την Ευρώπη, μα και στην ίδια την Αθήνα. Ενα ιταλικό συνεργείο έστησε στον Λυκαβηττό έναν πομπό μικρής εμβέλειας, τοποθετήθηκαν δέκτες στο κέντρο εξυπηρέτησης ξένου Τύπου αλλά και όλα τα νοσοκομεία της περιοχής προμηθεύτηκαν συσκευές για χάρη των ασθενών, ενώ και τα καλά σπίτια έσπευσαν να παραγγείλουν μία συσκευή τηλεόρασης. Ηταν η πρώτη φορά που η Αθήνα έβλεπε κανονική τηλεόραση. Την επομένη, στην εφημερίδα “Τα Νέα”, ο σπουδαίος δημοσιογράφος Κώστας Σταματίου δημοσιεύει την πρώτη τηλεκριτική στην ιστορία του ελληνικού Τύπου».

Από εκείνη την ημέρα μέχρι τη λειτουργία του πρώτου δημόσιου ελληνικού τηλεοπτικού σταθμού και μέχρι την άνθηση και τον πολλαπλασιασμό των ιδιωτικών καναλιών, έγιναν πολλά και ενδιαφέροντα. Παρ’ ότι είχαν προϋπάρξει, από το φθινόπωρο του 1953, ακόμα όχι μία αλλά τρεις ιδιωτικές προσπάθειες για τη δημιουργία τηλεοπτικού δικτύου στην Ελλάδα, «η ελληνική τηλεόραση γεννήθηκε μέσα σε απόλυτο θεσμικό κενό, στη διάρκεια της σύντομης χαμένης άνοιξης των ελληνικών σίξτις. (…) Και πήρε την οριστική της μορφή, θεσμικά αλλά και ιδεολογικά, στα χρόνια της δικτατορίας, στα χέρια της χούντας».

Ενα βιβλίο από τις σελίδες του οποίου περνούν πολλά πρόσωπα που καθόρισαν, πολύ ή λίγο, τις μεταπολεμικές τύχες της χώρας. Ενα βιβλίο με πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία, μέρος της ιστορίας της τηλεόρασης, μέρος της ιστορίας της Ελλάδας. Οπως ότι το 1968, «ο νέος ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός θα εισέπραττε συνδρομές μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ, 5 δραχμές τον μήνα για λογαριασμούς ηλεκτρικού μέχρι 100 δραχμές και 12-14 δραχμές για μεγαλύτερους λογαριασμούς»; Και το 1969, όταν άρχισαν οι πρώτες ζωντανές μεταδόσεις, το γεγονός που παρακολούθησε η Ελλάδα ταυτόχρονα με τον υπόλοιπο κόσμο ήταν η προσσελήνωση του αμερικανικού διαστημόπλοιου Apollo 11. Μέσα σε μία ημέρα πουλήθηκαν 7.000 συσκευές τηλεόρασης!

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή