Η λίστα του Λεπορέλο

3' 3" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Δ​​ιαβάζω το τελευταίο μέιλ του κυρίου Γκρι: «Ενώ εσύ λιάζεσαι στην Αίγινα, εγώ πάω στο Ηρώδειο και παρακολουθώ τον “Ντον Τζιοβάνι”, στη σκηνοθεσία του Χουβαρδά. Δεν θέλω να σταθώ στην παράσταση. Οχι επειδή την απορρίπτω. Ομως συζητήθηκε χωρίς ουσιαστικό λόγο. Υποθέτω ότι ο θόρυβος πάντοτε μετράει κι αν εκείνοι που γιουχάισαν τον Χουβαρδά ήταν όντως “στημένοι”, κακό του κεφαλιού τους: διαφήμιση του έκαναν». Οχι, προτιμώ να σταθώ στο ίδιο το έργο του Μότσαρτ για να σου πω ότι τόσες φορές έχουμε κουβεντιάσει περί επιθυμίας και αισθησιασμού χωρίς ούτε μία φορά να πούμε λέξη για τον Ντον Τζιοβάνι. Είναι δυνατόν;

»Λοιπόν, έχεις διαβάσει το έξοδο δοκίμιο του Κίργκεργκορ, “Για τον Μότσαρτ. Τα άμεσα ερωτικά στάδια” (εκδ. Ταξιδευτής, μτφρ.-επιμέλεια Γιάννη Πλεμμένου). Εκεί, ο μεγάλος Δανός ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με τον “Ντον Τζιοβάνι”, με τη μουσική του και λιγότερο με το λιμπρέτο του απίθανου εκείνου αββά Λορέντσο ντα Πόντε. Τον Κίργκεργκορ τον ενδιαφέρει ο τρόπος με τον οποίο η μορφή του Ντον Τζιοβάνι ενσαρκώνει το πνεύμα του αισθησιασμού, αφού πρώτα αποπειραθεί μιαν επισκόπηση του μύθου του Δον Ζουάν, τοποθετώντας τον στους μεσαιωνικούς χρόνους, καθώς τότε θεμελιώθηκε η διάκριση μεταξύ σώματος και πνεύματος. Μεταξύ των δύο, ο Δον Ζουάν σαφώς και επιλέγει το σώμα. Ο Ελληνας μεταφραστής τα γράφει πολύ καλά στην εισαγωγή του: ο Δον Ζουάν, λέει, “χαρακτηρίζεται από τη μία ως δύναμη και ζωή, και από την άλλη ως ένα ημιτελές και ατελές άτομο, με αποτέλεσμα να περιφέρεται μεταξύ των δύο αυτών χώρων ύπαρξης. Είναι σαν μια εικόνα που είναι μεν ορατή αλλά δεν έχει ακόμα προσλάβει μορφή και σύσταση, σαν ένα πρόσωπο που σχηματίζεται ολοένα αλλά δεν ολοκληρώνεται ποτέ. Αν συλληφθεί ως ένα συγκεκριμένο και υπαρκτό πρόσωπο, τότε οι ισχυρισμοί του περί αποπλάνησης 1.003 γυναικών στην Ισπανία καταντούν κωμικοί και υπερβολικοί. Από την άλλη, αν συλληφθεί μουσικά, τότε πρόκειται για μια δαιμονική δύναμη, αφού και ο αριθμός 1.003 συμβολίζει ότι οι αποπλανήσεις του δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί”. Σκέφτομαι τώρα εγώ: χίλια τρία – το “μίλε τρε” του Λεπορέλο, του ακολούθου του Ντον Τζιοβάνι, στην περίφημη άριά του με τη λίστα των κατακτήσεων του κυρίου του. Στο Ηρώδειο, ο Χουβαρδάς έβαλε ευφυώς τον Χριστόφορο Σταμπόγλη, ως Λεπορέλο, να δείχνει τις κυρίες στο κοινό…

»Λοιπόν, σε αντίθεση με τον αρχαιοελληνικό έρωτα, ο αισθησιακός έρωτας δεν “ενδιαφέρεται να πάρει ή να δώσει ευτυχία αλλά να επικρατήσει, να νικήσει, δεν έχει αίσθηση του χρόνου, αφού γι’ αυτόν όλα είναι υπόθεση της στιγμής. Για τον αισθησιακό έρωτα κάθε γυναίκα δεν είναι μια ιδιαίτερη προσωπικότητα, αλλά ανήκει στην αφηρημένη συνομοταξία του θηλυκού”. Ο Δανός θεωρεί πως ο προσφορότερος τρόπος για να εκφραστεί αυτή η κοσμοθεωρία του αισθησιασμού είναι η μουσική με την αμεσότητά της. Και ο Μότσαρτ, με τη μουσική στον “Ντον Τζιοβάνι”, το πετυχαίνει όσο κανένας άλλος. Λέει ο Κίργκεργκορ: “Το μόνο μέσον που μπορεί να αναπαραστήσει το πνεύμα του αισθησιασμού είναι η μουσική. Διότι η μουσική εμπεριέχει το στοιχείο του χρόνου και όμως δεν συμμετέχει στον χρόνο παρά μόνο με έναν επουσιώδη τρόπο. Αυτό που δεν μπορεί να εκφράσει είναι το ιστορικό στον χρόνο. Την απόλυτη ενότητα μεταξύ αυτής της ιδέας και της αντίστοιχης μορφής της βρίσκουμε στον “Δον Τζιοβάνι” του Μότσαρτ”.

Μέσω της όπερας, λοιπόν, αναπτύσσει τη σκέψη του πάνω στα τρία “ερωτικά στάδια” της επιθυμίας. Ξαναδιαβάζω αυτό το υπέροχο κείμενο και, αν θέλεις, μπορώ να επανέλθω».

Αντί απάντησης, τον ρώτησα εάν η μουσική υπόκρουση αυτή την εβδομάδα θα είναι ο «Ντον Τζιοβάνι». Μου απάντησε την επομένη με ένα βίντεο από το YouTube: Μότσαρτ ήταν· το ατμοσφαιρικό τρίο Soave il vento, από μιαν άλλη του όπερα όμως: «Ετσι κάνουν όλες». «Είθε ο άνεμος απαλός να είναι/ είθε τα κύματα να είναι γαλήνια/ και κάθε ένα από της φύσεως τα στοιχεία/ ν’ αποκριθούν με θέρμη/ στον πόθο μας».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή